جزئیات بازنشستگی خبرنگاری به‌عنوان شغل سخت و زیان‌آور

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، هیئت وزیران در جلسه مورخ 1380/12/22 بنا به پیشنهاد  مشترک وزارتخانه‌های کار، بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی آئین‌نامه اجرایی قانون بازنشستگی پیش از موعد کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور را تصویب کرد، بر این اساس افرادی که در این مشاغل مشغول به کار هستند بعد از 20 سال متوالی یا 25 سال متناوب کار، می‌توانند بدون شرط سنی بازنشسته شوند. خبرنگاری یکی از مشاغلی است که مشمول این قانون می‌‌شود اما خبرنگاران در طول چند سالی که از تصویب این قانون می‌گذرد با مشکلاتی در زمان بازنشستگی خود مواجه شدند. برای آگاهی از جزئیات قانون مزبور و دلایل تعلل در صدور حکم بازنشستگی خبرنگاران با محمدحسن زدا، معاون فنی و درآمد سازمان تأمین اجتماعی به گفت‌وگو نشسته‌ایم که مشروح آن در ذیل آمده است:

تسنیم: در ابتدا تعریف مشخصی از مشاغل سخت و زیان‌آور بفرمایید؟

زدا: مشاغل سخت و زیا‌ن‌آور مشاغلی هستند که متصدی آن به دلیل قرار گرفتن در معرض آسیب‌های جسمی و روحی زودتر مستهلک می‌شود. قانونگذار برای جلوگیری از استهلاک زودرس یک انسان، قانون بازنشستگی در کارهای سخت و زیان‌آور را وضع کرده که می‌گوید اگر کسی 20 سال متوالی یا 25 سال متناوب در این‌گونه مشاغل کار کرد، می‌تواند بدون شرط سنی بازنشسته شود.

تسنیم: روش بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور به چه صورت است؟

زدا: روش به این شکل است که یک کمیته فنی متشکل از 5 عضو نماینده‌های کارگران، کارفرمایان، سازمان تأمین اجتماعی، وزارت کار و وزارت بهداشت درخواست‌ها را بررسی می‌کنند. فردی که احساس می‌کند کارش سخت و زیا‌ن‌آور است بعد از اتمام 20 سال کار، دلایل و مدارک خود را به این کمیته ارائه می‌دهد، به طور مثال فردی در یک کارگاه با شدت صدای بیش از 85 دسی‌بل کار می‌کرده است،  نماینده وزارت بهداشت با دستگاهی خاص این موضوع را در آن محل می‌سنجد و بعد از تأیید پرونده به تأمین اجتماعی فرستاده می‌شود.یکسری از مشاغل ذاتاً سخت و زیان‌آورند مثل کار در معدن، غواصی، کار با بیماران روانی یا کار در زندان‌ها و کار در ارتفاع بیش از 5 متر. اینها مشاغل گروه الف هستند. بعد از تأیید در کمیته، پرونده برای بررسی سابقه به تأمین اجتماعی فرستاده می‌شود، از اینجا وظیفه ما شروع می‌شود اگر فرد 20 سال در این شغل لیست بیمه داشته باشد حکم بازنشستگی برای وی صادر می‌شود اما اگر نداشت مثلاً 10 سال تراشکار بود یا 10 سال دیگر کارمند بود یا در عنوان شغلی وی کلی‌گویی شده پس نمی‌تواند از این قانون استفاده کند.

تسنیم: از چه زمانی خبرنگاری به عنوان شغل سخت و زیان‌آور محسوب شده است‌؟

زدا: از همان زمان وضع قانون خبرنگاران می‌توانستند با این شرایط بازنشسته شوند و محدودیتی نداشته و از سال 82 که اجرای این قانون شروع شده تاکنون 200 هزار نفر به این شکل بازنشسته شدند.

تسنیم: 11 سال از وضع این قانون گذشته و چندین عنوان شغلی سخت و زیان‌آور نیز وجود دارد. به نظر شما تعداد 200 هزار بازنشسته کم نیست؟

زدا: این عدد، عدد کوچکی نیست، تاکنون 200 هزار نفر از این مزیت استفاده کردند ضمن این‌که تعداد زیادی پشت نوبتی نیز داریم. در زمان نوشتن قانون ابتدا باید منابع مالی پیش‌بینی شود اما بعدها که به مشکل برمی‌خوریم مشخص می‌شود بررسی ابتدایی کافی نبوده است. خبرنگاران از ابتدا می‌توانستند از این قانون استفاده کنند اما بحث این بود که خبرنگاری جز مشاغل بند الف است یا ب، یعنی ذاتاً سخت و زیان‌آور است یا این‌که خبرنگاری هم سطوح مختلف دارد مثلاً کار خبرنگار جنگی با خبرنگار هنری قابل مقایسه نیست پس باید درباره آن‌ها  به صورت موردی در کمیته مزبور قضاوت شود. مشکل این‌جاست که خبرنگاری از کمیته رأی مثبت می‌گیرد‌ اما در پرونده تأمین اجتماعی 20 سال سابقه کاری در این شغل را ندارد؛ مثلاً 18 سال خبرنگار و 2 سال گرافیست یا سردبیر بوده یعنی شغلی غیر از خبرنگاری داشته است.

تسنیم: یعنی اگر خبرنگار وارد مدارج بالاتر از جمله دبیر گروه، سردبیری یا بالاتر شود، دیگر مشمول این قانون نیست؟

زدا: به شرطی که برای این شغل‌ها هم درخواست سختی کند مشمول این قانون می‌شود، در این صورت مهندس بهداشت حرفه‌ای این موضوع را بررسی می‌کند اگر سردبیر بتواند وی را قانع کند، دلیلی برای مخالفت وجود ندارد. ولی اینکه با عنوان خبرنگاری توقع باشد هر عنوان دیگر در پرونده وی قبول شود این ممکن نیست، ولی ما مانع نمی‌شویم و می‌گوییم برای کسری‌ها از کمیته استانی موافقت بگیرد در این صورت مانیز قبول می‌کنیم.

تسنیم: اگر فردی 18 سال سابقه داشته باشد و 2 سال مابقی را کمیته نپذیرد چکار می‌تواند انجام دهد؟

زدا:این فرد 18 سال سابقه در شغل سخت و زیان‌آور دارد که برای وی  یک ونیم برابر حساب می‌شود در نتیجه  27 سال سابقه ایجاد می‌کند اما وی باید 3 سال مابقی را در مشاغل عادی پر کند و اگر سن وی 50 سال باشد بازنشسته می‌شود. یعنی با 18 سال نمی‌تواند خود را بازنشسته کند چون 20 سال متوالی را ندارد.

تسنیم: شرایطی نیست که خبرنگار با 18 سال سابقه، 2 سال مابقی را خود پرداخت کند؟

زدا: به هیچ عنوان خرید سابقه در قانون تأمین اجتماعی وجود ندارد.

تسنیم: به نظر می‌رسد تأمین اجتماعی شرایط ویژه‌‌ای برای مشاغل سخت از جمله خبرنگاری در نظر نگرفته است؟

زدا: کارفرمایی که شرایط سخت را فراهم کرده باید جور این قضیه را بکشد. قانون تأمین اجتماعی با این نرخی که دارد پیش‌بینی کرده افراد 30 سال حق بیمه بدهند و بعد بازنشسته شوند. اینها با علم ریاضی محاسبه می‌‌شود، قرار نیست چون خبرنگاری کاری سخت است سازمان تأمین اجتماعی مسئول آن باشد.

تسنیم: تأمین اجتماعی می‌تواند تسهیلاتی ایجاد کند مثلاً موردی که قبلاً درباره آن صحبت کردیم، چرا خبرنگاری که 18 سال سابقه کار دارد نمی‌تواند 2 سال کمبود سابقه را خود پرداخت کند و بازنشسته شود؟

زدا: وقتی از خرید صحبت کنیم بحث دارا و ندار پیش می‌آید، یعنی تمام کسانی که تمکن مالی دارند آن را بخرند اما بسیاری هم نمی‌توانند و به آن اعتراض می‌کنند. در این صورت افراد به حق خود نمی‌رسند. ما باید میل به خانه‌نشینی را کم کرده و انگیزه کار و تلاش را زیاد کنیم.

تسنیم: موارد خاص شغل‌های سخت و زیان‌آور چیست؟

زدا: یکسری مسائل در حوزه سخت وجود دارد مثلاً قانون کار به صراحت گفته زنان نباید در مشاغل سخت و زیان‌آور شاغل شوند. همچنین پرداخت اضافه کار، تعطیل‌کاری یا  مأموریت که باعث شود یک فرد مدت زمان بیش‌تری در معرض خطر باشد ممنوع است اما با این حال زنانی که در این مشاغل کار کنند مشمول قانون بازنشستگی می‌شوند.

تسنیم: از تعداد 200 هزار نفر فرد بازنشسته در مشاغل سخت چند نفر خبرنگار بوده‌اند؟

زدا: دقیقاً نمی‌دانم.

تسنیم: یعنی آمار آن را ندارید؟

زدا: باید آمار 512 شعبه تأمین اجتماعی را داشته باشیم؟

تسنیم: شرط توالی و غیرتوالی در بازنشستگی این مشاغل را توضیح دهید؟

زدا: به این معنی که یک فرد 20 سال متوالی و بدون وقفه در یک شغل سخت کار کرده باشد، اگر بیش‌تر از ‌سالی 10 روز غیبت غیرموجه یا مرخصی بدون حقوق بیش‌تر از 10 روز داشته باشد دیگر توالی حفظ نشده‌ اما اگر برای هر فرد، مرخصی‌های خاص مانند ازدواج، حج تمتع، فوت والدین یا زایمان مابین باشد سخت و زیان‌آور محسوب نمی‌شود اما توالی را به هم نمی‌زند. غیر توالی نیز یعنی این‌که یک فرد 10 سال خبرنگار بوده مثلاً 2 سال حسابدار یا کارمند یعنی باید خود حساب کند که مجموع اشتغال در شغل سخت ‌زیان‌آور به 25 سال برسد.

تسنیم: خبرنگاران با وجود سابقه، مدارک و مستندات در شعبات تأمین اجتماعی معطل می‌شوند و بعضاً حکم دادگاه نیز از آن‌ها پذیرفته نشده است؟

زدا: دادگاه نمی‌تواند سخت و زیان‌آوری را تعیین کند چون قانونگذار مرجع تشخیص را مشخص کرده، دادگاه فقط می‌تواند بگوید کمیته اشتباه کرده و پرونده به کمیته هم‌عرض فرستاده شود.

تسنیم: نظارت بر کار شعبات در رسیدگی به پرونده‌های اینچنینی وجود دارد؟

زدا: نظارت به صورت 100 در‌صد هم به صورت الکترونیکی و هم به صورت بازرسی حضوری وجود دارد.

تسنیم: پس چرا همکاران ما برای اثبات سختی شغل خود و گرفتن حکم بازنشستگی باید در ادارات تأمین اجتماعی دوندگی کنند؟

زدا: برخی از دوندگی‌ها اشتباه است، به طور مثال یک فرد 5 سال ابتدایی در یک خبرگزاری کارمند اداری بوده و این مورد را در درخواست خود به کمیته نمی‌آورد، توصیه می‌کنیم افراد تمام سوابق شغلی خود در هر سمتی را در تقاضا ذکر کنند تا رسیدگی از همان ابتدا درست صورت گیرد و نیاز به تجدید مراحل نباشد. ضمن این‌که نباید توقع داشته باشیم کمیته استانی یک چیز و اداره تأمین اجتماعی یک چیز دیگر را تأیید کند.

تسنیم: در قانون تأمین اجتماعی برای خبرنگاری رده‌بندی ندارید؟

زدا: خیر. اگر کارشناس بهداشت حرفه‌ای و 5 نفری که در کمیته رأی‌می‌دهند یک رأی دهند آن مورد تأیید می‌شود و مأمور اجرای حکم حق کسر و اضافه در حکم را ندارد. قاضی کمیته استانی است و ما فقط متصدی تطبیق رأی با پرونده هستیم.

تسنیم: برای مدارجی از جمله سردبیری یا معاونت خبر نیز می‌توان درخواست سختی کار داد؟

زدا: ‌اگر در درخواست اولیه اینها را بنویسد قابل بررسی است باید تمام مدارج در هر شغل و سمتی ذکر کند و این موضوع در بازرسی میدانی مهندس بهداشت حرفه‌ای بررسی می‌شود. ذکر موارد شغلی سقف ندارد ضمن این‌که در این صورت بررسی نیز راحت‌تر می‌شود. مشکل ما عمدتاً با افرادی است که کسری از سابق آن‌ها در شغل سخت و کسری از آن در مشاغل عادی است که متأسفانه خود افراد ذکر نکرده‌اند اما توقع دارند که مشاغل دیگر نیز درباره سخت و زیان‌آور لحاظ شود.

تسنیم: درباره عکاس یا گروه‌های تصویری خبری چطور؟

زدا: آن‌ها نیز باید درخواست خود را مطرح کنند و در ارائه درخواست محدودیتی نیست حتی راننده‌هایی که با خبرنگاران در صحنه‌های خبری حضور دارند می‌توانند درخواست دهند اما در نهایت باید بررسی شود.

تسنیم: در پایان اگر مطلب خواستی به ذهنتان می‌رسد، بفرمایید؟

زدا: آئین‌نامه جدیدی در خصوص مشاغل سخت و زیان‌آور با  همکاری برخی از نمایندگان مجلس تهیه و به کمیسیون اجتماعی دولت تقدیم شده که طی آن بسیاری از بی‌عدالتی‌هایی که در آئین‌نامه قبلی وجود داشت برطرف شده است. به طور مثال بر اساس آئین‌نامه قبلی اگر فردی در سال 10 روز غیبت موجه داشت می‌توانست با 20 سال سابقه و بدون شرط سنی بازنشسته شود، یعنی یک فرد در طول 20 سال فعالیت با 200 روز غیبت و بی‌انضباطی بازنشسته می‌شد. در طرف مقابل اگر یک فرد در سال 11 روز غیبت داشت به خاطر یک روز اضافه، محکوم به 25 سال خدمت بود یعنی باید 5 سال بیشتر کار می‌کرد که در آیین‌نامه جدید این مشکل در فرآیندهای طولانی‌مدت تعریف شده است. یکی دیگر از مواردی که در آئین‌نامه قبلی وجود داشته اما اجرا نمی‌شد، مهلت دو ساله به کارگا‌ه‌ها برای از بین بردن شرایط سخت و زیان‌آور محیط بوده که این ماده نیز مغفول مانده بود اما آئین‌نامه جدید به صورتی تنظیم شده که این ماده فعال شود.اگر آئین‌نامه جدید تصویب شود، گروه بسیاری از افراد شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور از آن منتفع خواهند شد.

گفت‌وگو از زهره رمزی

انتهای پیام/