۱۵۰۰ کیلومتر مربع از دریاچه ارومیه به پارک حفاظت شده تبدیل می شود

به گزارش خبرگزاری تسنیم از ارومیه، هادی بهادری در سال 1357 در شهرستان ارومیه به دنیا آمده است، او فرزند دوم خانواده بوده و یک برادر و یک خواهر دارد، پدر وی بازنشسته بانک صادرات و مادرش نیز بازنشسته شغل معلمی است.

هادی بهادری در نخستین سال تحصیلی اش پشت میز مدرسه الفبا را از مادرش که معلم کلاس بود آموخت، توانایی های وی در دوران ابتدایی سبب شد که جهشی درس بخواند به گونه ای که در یک سال از کلاس اول به کلاس سوم دبستان پا نهاد.

بهادری در سال 75 با رتبه 64 کشوری در کنکور سراسری وارد دانشگاه صنعتی شریف و در سال 79 موفق به اخذ مدرک کارشناسی در رشته عمران از این دانشگاه شد ، وی همزمان با تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در چند شرکت خصوصی نیز مشغول به کار شد.

بهادری از زمان دریافت مدرک دیپلم تا زمان دریافت مدرک دکترا 12 سال تحصیل کرد و در این مدت در بسیاری از پروژه های ملی اعم از طراحی چند سد کشوری و مشارکت در طرح هایی همچون طرح کلان زلزله کشور به فعالیت پرداخت تا اینکه در سال 87 ارومیه را برای زندگی انتخاب کرد.

وی 6 سال است که با گروه عمران دانشگاه ارومیه آغاز به همکاری کرده است.

هادی بهادری به همراه همسرش که از تحصیلات دکترای فیزیک برخوردار است از اعضای هیئت علمی دانشگاه ارومیه به شمار می رود و ثمره ازدواجشان دو فرزند دختر است.

خبرنگار تسنیم در مصاحبه تفصیلی پیش رو با هادی بهادری در رابطه با چگونگی احیای دریاچه ارومیه به گفت وگو پرداخته که حاصل آن از نظر می گذرد.

تسنیم:هم اکنون، به طور رسمی کدام عملیات اجرایی برای احیای دریاچه ارومیه آغاز شده است؟

هادی بهادری: اعضای ستاد احیای دریاچه ارومیه 6 ماه درگیر جمع بندی مطالعات سالیان گذشته بودند و در این یکی دوهفته در هیئت دولت برای مباحثی درخواست وقت شده است.

در جلسه قبلی هیئت دولت مقرر شده است بودجه احیای دریاچه ارومیه ابلاغ شود و ما نیز منتظر هستیم، در واقع تا زمان ابلاغ بودجه احیای دریاچه ارومیه به صورت رسمی عملیات اجرایی انجام نمی شود.

ولی به صورت غیر رسمی کارهایی انجام شده از جمله لایروبی رودخانه ها و برخی از کارهای که نیاز به پیمانکار ندارند و کم هزینه هستند.

جهاد کشاورزی نیز برای کاهش مقدار آب کشاورزی برای تولید همان مقدار محصول کشاورزی آغاز به اقداماتی کرده است.

ادعا شده که با کاهش 40 درصدی مصرف آب نیز می توان به همان میزان تولیدات کشاورزی داشت که این ادعای بزرگی است و کارهایی دراین راستا در حال انجام است.

در نتیجه چون بودجه ابلاغ نشده به طور رسمی عملیاتی برای احیای دریاچه ارومیه نیز آغاز نشده است.

تسنیم: آیا میزان بهره وری از تولیدات کشاورزی با کاهش 40 درصدی مصرف آب به همان روش سنتی قابل اجراست یا به روش های نوین آبیاری و کشاورزی اجرا می شود؟

هادی بهادری: روشن است که اگر بخواهیم به روش های سنتی کار کنیم باز همان نتایج قبلی حاصل می شود.

در ایران از آبهای زیر زمینی برداشت بی رویه انجام می شود در سایر نقاط دنیا در برداشت از آبهای تجدید شونده محدودیت وجود دارد، ماکسیمم برداشت از آب تجدید شونده در دنیا 40 درصد است در حالی که این رقم در ایران  بالای 70 درصد است و ما از آب نسل های آینده استفاده کرده ایم.

در حوضه آبریز دریاچه ارومیه میزان استفاده از آبهای تجدید شونده بالای 70 درصد است در برخی از استان ها نیز این رقم بالای 90 درصد است و اکنون در برخی از دشت های کشور عملا آبی نمانده و تصور می شود که نسل های آینده باید جای دیگری برای زندگی خود برگزینند.

اینکه این میزان برداشت را به 40 درصد استاندارد بازگردانیم مقوله ای خاص است و مقوله دیگر نیز راندمان برداشت از 60 درصد است که این راندمان همان موضوع مورد بحث است یعنی با این روش های سنتی راندمان تغییر نمی یابد.

هم اکنون که می توان با آبیاری نوین و صنعتی محصولات را بدون مشکل آبیاری کرد چرا باید از آبیاری به صورت حجمی استفاده شود.

آیا آبیاری به روش قطره ای با آبیاری به طورحجمی قابل مقایسه است. متاسفانه ما نیز این کار را انجام می دهیم که با آبیاری حجمی مشکلاتی از قبیل علف هرز و غیره برای باغدار ایجاد می شود و این استفاده بی رویه از آب علاوه بر هزینه مصرف سبب بروز برخی مشکلات جانبی نیز می شود.

شرایط به گونه ای است که باغداران خود به نتیجه رسیده اند که آبیاری قطره ای کنند چرا که اقتصادی می اندیشند.

تسنیم: برخی از دلسوزان استان و حساس به موضوع دریاچه ارومیه اظهار می کنند که علت لغو انتقال آب از دریاچه خزر به دریاچه ارومیه برایشان مبهم است در صورتی که با صرف هزینه کلان در مدت 4 سال برای حفر تونل انتقال آب به دریاچه و مدت 10 سال اعلام شده برای احیای نسبی دریاچه ارومیه، هم زمان و هم هزینه مورد نیاز برای انتقال آب از خزر به دریاچه ارومیه وجود دارد، نظر شما در این رابطه چیست؟

هادی بهادری: این مطلب مشابه به این است که به جای تجویز ورزش و تغذیه مناسب برای تقویت جسمانی مریضی از سرم استفاده شود در حالی که در صورت قطع ناگهانی سرم مریض به حالت اولیه بازگشته و در دراز مدت بی نتیجه می ماند.

در دریاچه ارومیه و در حوضه آن مشکل جدی وجود دارد، نسل گذشته و امروز با کمال بی فکری سرمایه آبی نسل های آینده را مصرف کرده اند.

در استان 93 هزار هکتار باغ سیب داریم، سالانه یک میلیارد و 500 میلیون متر مکعب برای تامین آب باغات سیب آب مصرف می شود، برخی تصور می کنند می توانیم به این نوع مصرف ادامه دهیم و کمبود آبمان را نیز از خزر تامین کنیم.

کسانی که اینگونه به موضوع می نگرند با موضوع آب نا آشنا هستند ما باید مشکل مریض خود را بطور ریشه ای شناسایی و درمان کنیم.

با این بحران یک فرصت در آذربایجان غربی ایجاد شده، چرا که اگر وضعیت بحرانی دریاچه ارومیه نبود تلفات آب و اضافه برداشت ها در آذربایجان غربی به طور محسوس دیده نمی شد، این دریاچه حکم شاهد مصرف نادرست آب در این منطقه را دارد، در استان های دیگر وضعیت آب بدتر از آذربایجان غربی است ولی شاهدی ندارند و بدین سبب بیشتر در جریان استفاده نادرست خود نیستند.

متاسفانه انسان تعادل طبیعت را بر هم زده است برای رسیدن به توسعه پایدار باید تعادل طبیعت را به آن بازگردانیم و این غیر ممکن نیست و ما از هر جا هم که آب بیاوریم مشکلمان حل نمی شود.

اینکه از برخی حوزه ها به صورت کمکی استفاده کنیم مطلوب است چنانچه انتقال آب از ارس و زاب در برنامه احیای دریاچه ارومیه وجود دارد.

باید در نظر داشت آب خزر نه برای شرب مناسب است و نه برای کشاورزی بنابراین ما نمی توانیم از آن در دیگر موارد مصرف داشته باشیم و باید مستقیما به دریاچه انتقال داده شود.

با توجه به این موضوع پیش بینی می شود انتقال آب از دریاچه خزر فعلا در اولویت قرار نداشته باشد.

تبعات زیست محیطی و اقتصادی از مشکلات دیگر این موضوع است.

این نوع نگاه صرفاً از این دیدگاه ناشی می شود که عده ای در صدد هستند در سطح دریاچه ارومیه مقداری آب مشاهده شود در صورتی که این دریاچه بخشی از اکوسیستم است و آب این دریا همان آب های زیر زمینی ماست.

اگر از حاشیه یک متری دریاچه را حفر کنیم آب وجود دارد در واقع آبهای زیر زمینی به هم متصل هستند و ما فقط آب سطح دریاچه را می بینیم.

برای مدیریت این پهنه آبی نیازمند مدیریت خوب در حوضه دریاچه ارومیه هستیم و با صرف اینکه آب را به وسط دریاچه بریزیم مشکل حل نمی شود.

تهدیدات دریاچه ارومیه شامل بخش های مختلف اعم از اجتماعی و زیست محیطی است، ولی فرصت نیز مسئله دیگری است و سبب می شود در کشاورزی تحول ایجاد کنیم به شرطی که مسئولان کشاورزی نیز این اتفاق را فرصت تلقی کنند و به مقابله و مقاومت نپردازند.

امروزه جو فرهنگی و مدیریتی بسیار تغییر یافته است ولی بستر فکری این موضوع هنوز آماده نیست و کافی به نظر نمی رسد.

تسنیم:ظاهراً در برنامه احیای دریاچه ارومیه سه سال به عنوان دوره تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه در نظر گرفته شده است آیا به سبب کاهش رطوبت نمک های مناطق خشک شده دریاچه در این سه سال فکری به ریزگردهای نمکی آن شده است؟

هادی بهادری: اولین بخشی که در بحث کمک به احیا نتیجه می دهد دو تا سه سال برای نمود یافتن آب طول می کشد مجموعه کارشناسی کشور این طرح را با زحمت فراوان و با شاهکار طراحی کرده اند که تا قبل از یک ماه قبل نبود.

برای رسیدن به این طرح انواع اجلاس ها گذاشته شد، شاید دیگر کارشناس و استادی را نتوان پیدا کرد که نظر کارشناسی وی را در رابطه با احیای دریاچه ارومیه نگرفته باشند.

اگر این طرح ده سال قبل طراحی می شد امروز دریاچه ارومیه احیا شده بود.

با اینکه طرح احیای دریاچه ارومیه آماده است ولی دیر است چرا که از 15 سال قبل شروع به از دست دادن آب دریاچه کرده ایم و امروز به فکر احیا افتاده ایم.

سبک زندگی مردم نیز باید با توجه به بحران آب در نقاط مختلف کشور تغییر کند، همانطور که مقام معظم رهبری دو سال قبل در بجنورد سوالاتی در مورد سبک زندگی مردم مطرح و به تغییر آن تاکید کرد ما جزء پرمصرف ترین و کم بازده ترین مردم دنیا هستیم به نوعی زندگی می کنیم که مخرب محیط زیست هستیم در واقع الگوی زندگی ما مناسب نیست  زمانی به تغییر سبک زندگی می پردازیم که منابع محدود شود.

اکنون متوجه شده ایم که چقدر هدر رفت آب داریم البته هنوز هم عده ای به این باور نرسیده اند چرا که با آب تصفیه شده ماشین می شویند، فضای سبز آبیاری می کنند، حیاط منزل و یا خیابان ها را می شویند، هزینه های هر لیتر آب تصفیه شده بر مردم روشن نیست و این یکی ازدلایل مصرف نادرست آب است.

تا زمانی که فرهنگ مصرف تغییر نکند اگر از سیّارات دیگر هم آب بیاوریم باز در نهایت به مشکل کم آبی بر می خوریم، مشکل باید اساسی حل شود.

منابر، مساجد، حوزه های علمیه، مدارس و دانشگاه ها باید وارد کار فرهنگ سازی سبک زندگی صحیح شوند.

در حال حاضر هر 500 متر از اراضی منطقه امامزاده در اطراف ارومیه به یک کوله باغ تبدیل شده و استخرهایی با مصرف بی رویه آبهای زیرزمینی ایجاد شده و به نوعی با آب به سرگرمی و تفریح پرداخته می شود و بعد هم ادعا می شود که چرا دریاچه خشک شد؟

مردم اکنون قیمت واقعی هر متر مکعب آب مصرفی خود را پرداخت نمی کنند.

قابل توجه است که یک کیلو سیب 150 لیتر آب مصرف می کند با در نظر گرفتن قیمت سیب توجیهی برای تولید سیب وجود ندارد به عقیده بنده چنانچه قیمت آب، چه در مصارف کشاورزی و چه مصارف خانگی درست و واقعی باشد مردم در مصرف آن دقت به خرج می دهند.

الان مردم به سبب بالا رفتن فیش های گاز در مصرف آن نسبتاً حساسیت به خرج می دهند این در حالی است که از نظر برخورداری از منابع گازی در رتبه دوم جهان قرار داریم در صورتی که از لحاظ منابع آبی جزء فقیرترین و ضعیف ترین کشورهای دنیا قرار گرفته ایم.

در آیات قرآن کریم نیز آمده، خداوند اسراف کنندگان را دوست ندارد در واقع ما از برادران شیاطین هستیم چون از بندگان اسراف کننده خداوند هستیم.

شاید به سبب یک سری ملاحظات اقتصادی، سیاسی است که قیمت آب افزایش نمی یابد در صورت ارزش گذاری واقعی آب نیازی با اجرای این همه راهکار نیست.

تسنیم: آیا در احیای دریاچه ارومیه از وسعت دریاچه کاسته می شود و در نخستین گام کدام قسمت دریاچه ارومیه احیاء می شود؟

هادی بهادری: دریاچه در تراز اکولوژیک معادل 250 میلی گرم در لیتر نمک دارد و آرتمیا می تواند در آن زیست کند.

سطح دریاچه در حدود 4 هزار و 500 کیلومتر مربع است، در تراز ماکسیمم به تراز 6 هزار کیلومتر مربع هم می رسد در واقع فرض کنید مستطیلی به طول 120 کیلومتر و به عرض 50 کیلومتر با عمق متوسط 4 متر است.

عمق دریاچه ارومیه همانند عمق یک استخر است، دریاچه وان در فاصله 180 کیلومتری از ارومیه از 300 متر عمق برخوردار است طبیعی است که وضعیت دریاچه ارومیه شکننده باشد و با کوچکترین تغییر در اقلیم و سیستم جابجایی انجام شود کما اینکه اکنون شاهد جابجایی نیز هستیم.

در چند سال گذشته عمق دریاچه ارومیه از 4 به 5 متر افزایش یافت و باغات آذربایجان غربی به شوره زار تبدیل شد که در آن زمان ناراحتی هایی را  نیز به بار آورد در واقع اکوسیستم این دریاچه حساس است.

اکنون به این نتیجه رسیده ایم که همه 4 هزار و 500 متر مکعب از دریاچه ارومیه  قابلیت احیا ندارد و بر روی 3 هزار کیلومتر مربع توافق شده است.

با اجرای طرح احیای دریاچه ارومیه حدود نصف جنوب میانگذر دریاچه ارومیه را از دست می دهیم حتی مسیر رودخانه های جنوبی به شیب معکوس تبدیل شده است و به سبب رسوب گذاری آب بازگشت داده شده و به دریا نمی ریزد که در زرینه رود این موضوع مشهودتر است.

یکی از طرح های احیای دریاچه ارومیه وصل کردن زرینه رود به سیمینه رود است تا از سیمینه آب به دریا بریزد.

1500 کیلومتر مربع از دریاچه ارومیه که قابلیت احیا در آن وجود ندارد به پارک حفاظت شده تبدیل می شود که طرح خوبی است، برخی کارشناسان بر این باورند که از جنوب دریاچه کلا صرف نظر شود، اما مصوب نشده است.

گفتگو از ژیلا علیقلی نیا

انتهای پیام/