دلالی برای فرار مغزها

به گزارش گروه "رسانه‌ها" خبرگزاری تسنیم، کنکور، المپیاد، جشنواره؛ فرقی ندارد اسمش چه باشد، همین که عده‌ای صاحب ایده و فکر با توانایی‌های مغزی بالا یک جا جمع شوند، عده‌ای در سایه می‌مانند تا نتایج اعلام شود و آن وقت از تشویق، تحسین، تطمیع یا هر شیوه اغواگر دیگر بهره می‌برند تا از فکر بکر و اختراع منحصر به فرد آنها سود ببرند و اگر بشود سودی نیز به صاحبان ایده برسانند.

دلال ها همه جا هستند، در هر صنف و رشته، در هر زمان و مکان و البته در حاشیه جشنواره هایی مثل خوارزمی که در آن اختراعات برتر دانش آموزی شناسایی می شود و برای تعدادی از برگزیدگان، سکوی پرتاب، مهیا.

دلال های اختراع هم خارجی اند، هم داخلی. خارجی ها را ما البته بهتر می شناسیم، همان شکارچیان مغزهای کشورهای در حال توسعه که تاکنون برگزیدگان کنکورهای سراسری و المپیادهای علمی زیادی را از کشور برده اند و به اذعان دبیرجشنواره خوارزمی، نرسیده به کشور، در هواپیما و روی آسمان دعوتنامه دانشگاه های معتبر دنیا را به دست اشخاص رسانده اند.

این وضع برای گروهی از برگزیدگان خوارزمی نیز اتفاق می افتد و پیگیری های جام جم نشان می دهد گروهی از برگزیدگان دوره های قبل به واسطه دلال ها از ایران رفته اند یا به گفته محمدعلی دشتی پور، دبیر جشنواره خوارزمی، چند دانش آموز از جمله دانش آموزی که امسال طرح بازگشت پلاستیک به محیط زیست ظرف 40 روز را ارائه داده تاکنون چند پیشنهاد از خارج دریافت کرده است.

زهرا بابایی، مدیر اجرایی دبیرخانه جوان خوارزمی شهر تهران نیز این قبیل خروجی ها را تائید می کند و می گوید یکی از شرکت های خارجی که اختراعات دانش آموزی را رصد می کند آ ـ ک است که فعالیت گسترده ای در ایران دارد و البته آنقدر حرفه ای عمل می کند که برخی از خانواده ها برای مهاجرت فرزندشان متقاعد می شوند.

این شرکت ها در واقع دلال نخبه یاب درکشورهای مختلف دنیا هستند و با معرفی هر مخترع صاحب ایده های جذاب و پولساز و آینده دار به مراکز عملی و صنعتی جهان، حق دلالی دریافت می کنند.

محمدحسین جدیدی، دبیر فعلی پژوهش در مدارس تهران و برنده کشوری سال های نه چندان دور جشنواره خوارزمی نیز دانش آموزانی را می شناسد که به این شیوه از کشور خارج شده اند.

البته این که پای خارجی ها در مهاجرت مخترعان جوان ایرانی در میان است برای ما که سال های متمادی خروج مغزهای متفکر از مرزهای کشورمان را دیده ایم و چند سال بعد شنیده ایم همان مغزها در کشوری خارجی گل کاشته اند و نهضتی علمی راه انداخته اند تازگی ندارد، ولی ادامه این جریان می تواند نگران کننده باشد بویژه آن که پیگیری ها نشان می دهد عده ای در داخل نیز دستی در این دلالی دارند و بر طبل مهاجرت می کوبند.

دلال داخلی چه می کند

پیدا کردن ردپای دلالان خارجی آسان نبود، اما امیر نصراللهی از برگزیدگان دوره پانزدهم خوارزمی سرنخ را به ما داد. او خبر داشت که برخی از هم دوره ای هایش از ایران رفته اند یا در شرف رفتن اند؛ البته عده ای به واسطه جذب از سوی خارجی ها و عده ای به علت بی مهری دیدن از دانشگاه های داخلی.

او برای ما تعریف کرد که در روز اختتامیه جشنواره خوارزمی تعدادی بروشور میان حضار توزیع شد که یک شرکت به اسم حمایت از مخترعان و ایجاد بستر برای مطالعه و تحقیق، کمک به طرح ها برای حضور در جشنواره های خارجی و با پیشنهاد اغواکننده پرداخت حقوق ماهانه به مخترعان، سعی در جذب برگزیدگان داشت.

پیگیری های جام جم نشان می دهد این شرکت ها در قالب فعالیت های کاملا انسان دوستانه و با ادبیاتی که گویای حمایت از مخترعان داخلی است در واقع کسب سود برای خود را دنبال می کنند مثل این که ایده های افراد را تبدیل به اختراع می کنند یا به ساخت یک اختراع (بویژه سازه ها) کمک می کنند یا میان مخترع و مراکز صنعتی رابطه برقرار می کنند و بابت همه این کارها دستمزد می گیرند.

این دلالان حتی اگر مخترع، پول اولیه برای پرداخت نداشته باشد صبر می کنند تا اختراعش وارد خط تولید شود و آن وقت حق الزحمه خود را بردارند.

برخی از این دلالان البته در حوزه هایی فراتر از این نیز کار می کنند، همان هایی که از قبال پراندن نخبه ها به خارج کشور کسب درآمد می کنند.

دبیر جشنواره خوارزمی و نیز مدیر اجرایی این جشنواره در شهر تهران وجود این دلالان را تائید می کنند به طوری که محمدعلی دشتی پور از فعالیت کسانی خبر می دهد که ایده ها و اختراعات برتر را شناسایی می کنند و با برقراری تماس با دانش آموز و پیشنهاد همکاری با او طرحش را تکمیل می کنند و اگر بخواهد مقدمات خروج او از کشور را نیز مهیا می کنند.

زهرا بابایی اما به دلالانی اشاره می کند که وقتی طرح های برگزیده خوارزمی در فضای مجازی اعلام می شود یا دانش آموزان برتر، طرح های خود را در اینترنت معرفی می کنند از میان آنها کسانی را گلچین و به دانشگاه های خارجی معرفی می کنند و حق دلالی را (یا از دانش آموز یا از دانشگاه مقصد) دریافت می کنند.

مراکز علمی نابینا، مراکز صنعتی ناشنوا

چه کسی مقصر است، دانش آموز مخترع که وقتی علاقه خارجی ها را می بیند ذوق زده می شود، یا خانواده هایی که در ایران ماندن را مساوی با سوخت شدن استعداد فرزند می دانند، یا سیستم حمایت از نخبگان در کشور یا دلالانی که آتش بیار معرکه می شوند؟

خروج صاحبان فکر و ایده از کشور آن هم دانش آموزان کم سن و سال را افراد مختلف به علل مختلف ربط می دهند.

زهرا بابایی نقش خانواده ها را پررنگ تر از هر عاملی می داند و در عین حال به حمایت های ضعیف از مخترعان بویژه ضعف پژوهشسراهای دانش آموزی اشاره می کند.

محمدحسین جدیدی، دبیر پژوهش مدارس تهران نیز نبود ارتباط میان صنعت و مخترعان، بی خبری صنعت از اختراعات وطنی و بدتر از آن، بی اعتمادی آنها به یافته های داخلی را از علل اصلی مهاجرت دانش آموزان می داند.

دبیر جشنواره خوارزمی نیز این وضع را با یک مثال تبیین می کند، مثالی از زندگی دو دانش آموز پسر که اختراعی داشتند و تولیدکنندگان داخلی به آن خندیدند، اما همین اختراع مورد توجه ایتالیایی ها قرار گرفت و این دو مخترع را در اروپا به اسم و رسم رساند.

مدیر یکی از مدارس نمونه دولتی تهران که در دوره های مختلف خوارزمی دانش آموزانش رتبه های کشوری کسب کرده اند نیز در گفت وگو با جام جم از همین خنده های تلخ حکایت می کند که برای خیلی از دانش آموزان انگیزه کش است.

به گفته او اختراعات برخی از دانش آموزان این مدرسه تمسخر شد، اما همین اختراعات در جشنواره های آمریکا، آلمان و سوئیس رتبه آورد و این کشورها حاضر شدند طرح ها را تا صد هزار یورو از دانش آموزان بخرند و دانش آموزان مخترع را در دانشگاه اختراعات و ابتکارات خود پذیرش کنند.

این که امروز یک مخترع جوان حس شکوفا شدن در سرزمین مادری را ندارد و عده ای از این حس، امرار معاش می کنند به ضعف سیستم حمایت از مخترعان و صاحبان ایده برمی گردد، وگرنه خارجی، خارجی است و به منافع خود فکر می کند و دلال، دلال است و به عواید اقتصادی خویش می اندیشد.

امیدواریم با حمایت دولت از شرکت​های دانش بنیان بتوان فرصت​های جدیدی را برای نخبگان و تجاری​سازی ایده​های آنان و بهره​گیری از آن در این مرز و بوم فراهم ساخت.

منبع: جام جم
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.