ایران مقابل تحریم‌های جدید آمریکا چه سناریوهایی را پیش رو دارد؟
خبرگزاری تسنیم: پس از تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران اکنون نگاهها به این سمت است که واکنش ایران تا به الان چگونه بوده و تهران چه سناریوهایی را پیش رو دارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، با گذشت یکروز از اعلام تحریم های جدید آمریکا علیه 28 فرد و نهاد ایرانی و خارجی، واکنش های نسبتاً یکدستی به این اقدام غیرقانونی صورت گرفته است. به نظر می رسد که این بار، مناسب ترین موضع رسمی را وزارت امور خارجه داشت. تاکید همزمان بر غیرقانونی بودن تحریم های جدید و مغایرت آنها با توافق ژنو از یک سو و تاثیرگذاری منفی این اقدام بر چشم انداز مذاکرات از سوی دیگر، هم متضمن حفظ حقوق کشور در برابر این اقدام بود و هم اینکه ایران، توافق به هر قیمت را دنبال نمی کند؛ چیزی که قبلاً نیز در مواضع دستگاه دیپلماسی کشور مطرح و اعلام شده بود. نکته اینکه رئیس جمهور نیز امروز به این تحریم ها واکنش نشان داد و با استفاده از گفتمان اخلاقی «زشت بودن تحریم‌ها و مغایرت آنها با روح توافق ژنو»، به نوعی رویکرد حقوقی-دیپلماتیک وزارت امور خارجه را تکمیل کرد.
در مجموع، قدر مشترک واکنش نهادها و مقامات مختلف کشور به این اقدام طی یک روز اخیر را می‌توان در گزاره های زیر تجمیع و دسته‌بندی کرد:
اولاً تحریم های جدید، غیرقانونی و ناسازگار با توافق ژنو (خواه متن یا روح آن) است؛
ثانیاً تحریم های جدید، بر چشم انداز مذاکرات تاثیر می گذارد و بر بی اعتمادی به آمریکا خواهد افزود؛
ثالثاً مسئولیت عواقب این اقدامات غیرقانونی، بر عهده آمریکا و سایر اعضای 1+5 است.
موضع گیری در برابر این اقدامات و سکوت نکردن، اقدامی لازم اما ناکافی است. اینکه کشور در برابر چهارمین دور از تحریم ها سکوت را شکسته و بر غیرقانونی بودن آن تاکید قاطع دارد، یک توفیق در تقویت دیپلماسی هسته‌ای است که البته این امر به برکت نگاه و اشراف راهبردی مقام معظم رهبری حاصل شده است. اما شرط کافی، روزآمدسازی برآوردها و محاسبات در راهبرد هسته‌ای و تعیین نوع کنشگری در چشم انداز مذاکرات است. بنابراین، باید متناسب با دکترین ملی و تغییرات در صحنه و نهایتاً رفتارشناسی طرف مقابل، به تنظیم سناریوها و شاخص بندی آنها برای تعیین گزینه های رفتاری مطلوب پرداخت.
اصولاً تدوین سناریوها در رابطه با نسبت تحریم‌های جدید با سیاست و خط مشی ایران در مذاکرات آینده، دشوار است. زیرا تحولات در این رابطه از سیالیت و شیب تغییر و دگرگونی بالایی برخوردار است. با این حال، بدون نگاه هنجاری به محتوای سناریوها، می توان چند محور زیر را بیان کرد و البته اگرچه سناریوهای معطوف به وضعیت مطلوب کشورمان کمتر بیان شده است اما در مورد گزینه های رفتاری و سناریوهای نامطلوب، قرائن و شواهدی را می توان در برخی اشارات و نگاههای رسمی یافت.
توقف مذاکرات تا تعیین تکلیف این تحریم‌ها در کمیسیون مشترک؛ این گزینه کمترین توجه را در منظر دیپلماسی ما داراست و هم معاون وزیر خارجه چنین واکنشی را در مورد تحریم های گذشته رد کرده است و هم رئیس جمهور نیز در سخنان روز شنبه 8 شهریور، چنین گزینه ای را خارج از دستورکار شمرد.
هشدار به احتمال تاثیر این تحریم ها بر توقف مذاکرات؛ به نظر می رسد که چون تهدید مادامی موثر است که میزان احتمال تحقق آن نزدیک به صفر نباشد، در شرایط کنونی و بر اساس سیاست های اعلامی و رسمی، چنین گزینه ای نیز حتی در صورت استفاده، سمبلیک و فاقد کارایی خواهد بود.
ائتلاف سازی برای تعیین تکلیف تفسیر تحریم های جدید در کنار ادامه مذاکرات: این گزینه به دلیل داشتن پشتوانه های فکری و رفتاری در برخی از اعضای 1+5، قابل توجه است. ضمن اینکه مانع از آن نخواهد بود که اصل مذاکرات نیز محفوظ و مستمر بماند. اما حداقل این امکان را خواهد داد که آمریکا از تکرار این رویه در آینده خودداری کند.
تسریع در مذاکرات به منظور به حداقل رساندن دوره ورود به اجرای توافق جامع؛ این گزینه به معنای آن است که دوره توافق نهایی هر چه سریعتر آغاز شود. در این دوره به دلیل اینکه مقطع کاهش تدریجی تحریم ها و لغو آنها به صورت دسته بندی شده است، امکان تجدید تحریم به حداقل می رسد و البته می توان چنین موضوعی را در توافق نیز تصریح کرد. با این حال، موانع توافق طرفین حول چهار مساله کلیدی باقیمانده، عمیق تر از اختلافات بر سر تفسیر تحریم جدید از قدیم است. از این رو، چنین سناریویی نیز چندان وزنی نخواهد داشت.
اعتراض اعلانی و ادامه اعمالی گفتگوها: در واقع، همان روند گذشته طی 10 ماه بعد از توافق ژنو، در پیش گرفته شود. اما اگر در گذشته اعتراض جدی به غیرقانونی بودن این تحریم ها نشد، این بار چنین اعتراضی نیز مطرح شود بدون آنکه چارچوب و برنامه مذاکراتی دچار تغییر گردد.
البته اینکه تحریم ها بر ادامه مذاکرات تاثیری نمی گذارد و اصل مذاکرات کما فی السابق پابرجاست، از دریچه های مختلف قابل ارزیابی است. یک برداشت می تواند این باشد که در ضمن انتقاد کشور از این اقدام آمریکا و غیرقانونی شمردن آن، نمی بایست خنثی بودن اثر این واکنش بر مذاکرات را مطرح می کردیم و بهتر بود این مقوله در حین اعتراض ها و مذاکرات دوجانبه و پس از استماع توجیه و استدلال طرف مقابل، مطرح می شد. بدین ترتیب، ایران عملاً اثر اعتراض به رویه آمریکا را به پایین ترین درجه ممکن تقلیل داده است. زیرا وقتی مذاکرات طوری ادامه یابد که گویی اساساً چنین تحریمی به عمل نیامده است، نه آمریکا از این اعتراض ها (حتی برای تکرار در آینده) تاثیری خواهد پذیرفت و نه موضع ما در مذاکرات آتی از این بابت قدرت مانور حول محور طلبکاری و عدم پایبندی آمریکا به توافق ژنو را خواهد یافت.
یک برداشت هم این است که ادامه مذاکرات، راهبرد اصلی و ملی است که این قبیل تحریم‌ها، آن را دچار اختلال نمی کند. بلکه اعتراض به مسائل ریزی همانند قرار دادن چند شخص ایرانی و خارجی در لیست سیاه، باید در مجاری خاص خود و در کنار ادامه مذاکرات مطرح شود کما اینکه تا کنون نیز چنین رویه ای مورد عمل قرار گرفته است. به نظر می رسد که نگاه دوم در سطوح دیپلماسی هسته ای کشور، غالب تر باشد.
انتهای پیام/.
