تحلیل سیاسی هفته جمهوری اسلامی

در روزهای با کرامت دهه اول ذیقعده به لحاظ نزدیکی با سالروز میلاد خجسته ثامن‌الحجج حضرت علی‌بن موسی‌الرضا علیه السلام، دل‌ها بیقرار و چشم‌ها مشتاق زیارت مضجع شریفی است که در سرزمین خراسان مطاف ملائک است و عرشیان و فرشیان را به سوی رأفت و مهربانی خود می‌کشاند؛ امام رئوفی که ما ایرانیان همه چیز خود را مدیون سلطان سریر ارتضا هستیم و یقین داریم که فیوضات و برکات منتشره از جانب مشهدالرضا، سرزمین ایران را از شدائد و بلایا بسیاری مصون نگهداشته و انشاءالله خواهد داشت. در هفته جاری محمدجواد ظریف وزیر خارجه کشورمان در جریان سفر به سه کشور اروپایی در بروکسل و در مقر اتحادیه اروپا با "کاترین اشتون" سرپرست مذاکرات گروه 1+5 با ایران دیدار کرد و در پایان گفتگو اظهار داشت نسبت به دستیابی به توافق نهایی در فرصت پیش رو خوشبین شده است. ششمین دور گفت و گوهای ایران و 1+5 در اواخر تیرماه پس از نشست خبری مشترک ظریف و اشتون و با انتشار بیانیه مشترک آنها در تایید تمدید مذاکرات، به پایان رسید.

ایران و گروه 1+5 در جریان این مذاکرات که در وین برگزار شده بود، مهلت شش ماهه توافق مقدماتی ژنو را تا 3 آذر یعنی چهار ماه دیگر تمدید کردند. هدف از این اقدام دستیابی به یک توافق جامع و رفع تحریم‌ها علیه ایران عنوان شد. از زمان تمدید مهلت مذاکرات تاکنون، یک دور مذاکره دوجانبه میان معاونان وزارت‌خارجه ایران و آمریکا در ژنو برگزار شده است. مذاکرات هسته‌ای ایران اکنون درحالی ادامه می‌یابد که در آستانه تشکیل کمیسیون جدید اروپا "فدریکا موگرینی" وزیر خارجه ایتالیا روز شنبه دراجلاس سران اتحادیه اروپا در بروکسل به عنوان جانشین "کاترین اشتون" مسؤول سیاست خارجی این اتحادیه انتخاب شد. البته طبق اعلام مقام‌های اتحادیه اروپا خانم اشتون تا پایان دوره تمدید شده مذاکرات هسته‌ای، سرپرستی تیم مذاکره کننده 1+5 را برعهده خواهد داشت.

دکتر ظریف همچنین در ادامه این سفر اروپایی از لوکزامبورگ راهی رم شد تا با وزیر خارجه ایتالیا نیز رایزنی‌هایی داشته باشد که طرفین آنرا مثبت ارزیابی کردند. آنچه مذاکرات ایران و 1+5 در ماه‌های باقیمانده به آن نیاز دارد، شفافیت، اعتمادسازی، عزم کافی برای حل و فصل موضوع و پایان دادن به تحریم‌های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران است که درصورت حرکت عاقلانه آمریکایی‌ها و تحت تأثیر قرار نگرفتن مقامات کاخ سفید توسط صهیونیست‌ها می‌تواند مورد حل و فصل قرار گیرد. هفته جاری شانزدهمین اجلاس مجلس خبرگان رهبری در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه برگزار شد درحالی که ریاست آنرا نایب رئیس اول خبرگان برعهده داشت. آیت‌الله مهدوی کنی رئیس مجلس خبرگان از 14 خرداد تا به حال به علت عارضه قلبی و مغزی در کما بسر می‌برد و به همین دلیل نشست اخیر خبرگان رهبری بدون حضور ایشان برگزار شد. در مرور رویدادهای بین‌المللی هفته، تحولات عراق،‌ پاکستان، اوکراین و یمن مهمتر از دیگر رویدادها بود.

در عراق، آزادسازی شهر "آمرلی" پس از آنکه 70 روز در محاصره گروه تروریستی داعش قرار داشت رویداد بسیار مهم بود که می‌توان از آن به عنوان نقطه عطف در حوادث ماههای اخیر عراق و از زمان یورش گسترده گروه‌های تکفیری به شمال این کشور نام برد. اگرچه در آزادسازی آمرلی گروه‌های مختلف حضور داشتند ولی به اذعان منابع عراقی و غیرعراقی، شبه نظامیان شیعه و نیروهای ارتش نقش اصلی را در قلع و قمع تروریست‌ها داشتند و باعث شدند هزاران نفر از مردم این شهر عمدتاً شیعه‌نشین از محاصره نجات یابند، هزاران نفری که اگر به چنگ تروریست‌های تکفیری می‌افتادند به احتمال قریب به یقین قتل عام می‌شدند و به همین جهت این پیروزی و شکست حصر این شهر بسیار ارزشمند است. نکته دیگر اینکه، به گفته مقامات عراقی شکست محاصره آمرلی بدون کمک گرفتن از آمریکا صورت گرفت و این بعد قضیه نیز از اهمیت برخوردار است چرا که در روزهای اخیر اینگونه وانمود شده بود که شکست تروریست‌ها بدون کمک آمریکائیها میسر نخواهد بود. شکست محاصره آمرلی این واقعیت را گوشزد کرد که گروه‌های عراقی با رهنمودهای مرجعیت دینی و اتحاد می‌توانند از پس تروریست‌ها برآیند و آنها را به نابودی کامل برسانند بدون اینکه به بیگانگانی که خود در به وجود آوردن این گروه‌ها نقش داشته‌اند، نیازی باشد.

بدون شک، وحدت، کلید حل مشکلات عراق است و همین وحدت نسبی در صحنه سیاسی نیز دستاوردهای قابل ملاحظه‌ای پدید آورده و توافق بر سر همکاری با نخست‌وزیر جدید نیز افق‌های روشنی را در چشم انداز تحولات این کشور ایجاد کرده است. این هفته، بحران سیاسی در پاکستان که با تحرک دو سیاستمدار مخالف دولت یعنی "عمران خان" و "طاهر القادری" آغاز شده است اوج گرفت. هواداران این دو سیاستمدار که از دو هفته قبل با تجمع در خیابانهای اسلام آباد خواستار کناره‌گیری نواز شریف، نخست‌وزیر پاکستان شده بودند پس از ورود به "منطقه قرمز" با نیروهای پلیس درگیر شدند که منجر به کشته و زخمی شدن شماری گردید. تظاهر کنندگان حتی برای چند ساعت رادیو و تلویزیون دولتی را در اختیار گرفتند که با دخالت ارتش و خارج ساختن مخالفان، فعالیت رادیو و تلویزیون به حال عادی بازگشت.

این درحالی است که مخالفان همچنان بر مواضع خود پافشاری می‌کنند و خواستار کنار رفتن نخست‌وزیر هستند. بحران سیاسی اخیر پاکستان رخداد جدیدی محسوب نمی‌شود و این کشور در سالهای گذشته نیز چند بار، اینگونه بحران را تجربه کرده که عمدتاً با دخالت ارتش به پایان رسیده است. در مورد کنونی نیز به نظر می‌رسد روال گذشته تکرار شود و بار دیگر این ارتش خواهد بود که با دخالت مستقیم، اوضاع را در کنترل خواهد گرفت و البته سهم خود را نیز از قدرت و حکومت مطالبه خواهد کرد. این هفته، ابعاد بحران اوکراین نیز گسترش یافت. دولت اوکراین اعلام کرد که تانکهای روسی برای کمک رساندن به جدایی طلبان وارد خاک اوکراین شده و عملاً و مستقیماً با نیروهای ارتش اوکراین درگیر شده‌اند، اتهامی که دولت روسیه آنرا رد کرده است. گزارش شده است که طی چند روز اخیر جدایی طلبان پیشروی داشته‌اند و فرودگاه مهم دونتسک، که ارتش آنرا هفته گذشته بازپس گرفت بار دیگر با ادامه عقب نشینی ارتش، در آستانه تصرف توسط جدایی طلبان قرار گرفته است.

در پی پیشروی‌های چند روز گذشته جدایی طلبان، رئیس‌جمهور اوکراین روز گذشته و پس از گفتگو با پوتین رئیس‌جمهور روسیه اعلام آتش بس کرد که این امر می‌تواند بیانگر موقعیت نامساعد نیروهای دولتی اوکراین باشد. در چنین شرایطی، غرب که متحد دولت اوکراین می‌باشد نیز در شرایط دشواری قرار گرفته است. غرب، روسیه را به دخالت گسترده در اوکراین متهم می‌کند و این کشور را به تحریم‌های اقتصادی گسترده‌ تهدید کرده است. البته شمار زیادی از سیاستمداران اروپایی هشدار داده‌اند که نباید غرب با روسیه از در تهدید بر آید و این کشور را تحت فشار قرار دهد چرا که چه بسا این راه به یک درگیری تمام عیار غرب با روسیه و حتی جنگ هسته‌ای بیانجامد. از اینرو، بحران اوکراین، به شکل یک بن بست مخوف درآمده است که غرب خود را در آن گرفتار می‌بیند و امیدی برای گشوده شدن بن‌بست، دست کم در آینده نزدیک مشاهده نمی‌شود.

این هفته، اعتراضات و مقاومت مردمی علیه حکومت یمن نتیجه داد و منصور هادی رئیس‌جمهور یمن مجبور شد در یک عقب‌نشینی آشکار دولت را برکنار کند. برکناری دولت البته باعث نشد معترضان تحت هدایت رهبر حوثی‌ها دست از اعتراض بکشند و آنها همچنان بر تحقق همه خواسته‌های خود اصرار دارند. خواسته‌های اعتراض کنندگان، مطالبات بر زمین مانده و تحقق نیافته انقلاب مردم یمن می‌باشد که دو سال قبل علیه رژیم دیکتاتوری علی عبدالله صالح به راه انداختند. این انقلاب اگرچه باعث سرنگونی علی عبدالله صالح گردید ولی با هماهنگی و دخالت عربستان، انقلاب مردم یمن نیمه کاره ماند و حکومت را معاون علی عبدالله صالح قبضه کرد تا همچنان شرایط سابق و ظلم و بیعدالتی بر جامعه یمن حکمفرما باشد.

انتهای پیام/