کری در جده هیگل در آنکارا و تفلیس؛ ائتلاف علیه داعش یا روسیه؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، بلافاصله بعد از رای اعتماد پارلمان عراق به کابینه حید رالعبادی نخست وزیرجدید این کشور که در آخرین روز از مهلت قانونی آن حاصل شد، جان کری وزیر امور خارجه آمریکا راهی منطقه شد تا در دیدار با مقامات عربی  موافقت آنها را برای تشکیل ائتلاف مورد نظر دولت امریکا علیه داعش بدست آورد. این تقارن دستکم دو نکته را نشان می دهد نخست اینکه تشکیل ائتلاف جدید با تشکیل دولت جدید عراق و ماهیت  فراگیر آن ارتباط نزدیکی دارد و دوم اینکه عراق در میان کشورهای عربی و کشورهای عربی در میان سایر کشورهای تشکیل دهنده ائتلاف از جایگاه ویژه ای برخوردار است و به همین علت جان کری پیش از اعلام راهبرد اوباما برای مقابله با داعش راهی منطقه شد. از طرف دیگر پیش از جان کری، چاک هیگل وزیر دفاع امریکا نیزبرای تعقیب هدف مشابه به ترکیه سفر کرد و از آنجا به گرجستان رفت و این نشان می دهد که حوزه فعالیت ائتلاف به اصطلاح ضد داعش آمریکا و ناتو گستره وسیعی را در برخواهد گرفت و چه بسا دامنه آن به حوزه آسیای مرکزی نیز خواهد رسید.

عراق حلقه وصل دو حلقه عربی و غربی ائتلاف ضد داعش

به چند لحاظ عراق در دور جدید ائتلاف ضد تروریسم با محوریت داعش از جایگاه برجسته برخوردار است. نخست اینکه عراق اولین قربانی داعش است و هنوز بخش های وسیعی از خاک این کشور در اشغال داعش است.

دوم اینکه بیشترین هزینه های نظامی امریکا در یک دهه اخیر در عراق مصروف شده و این هزینه ها زمانی جبران می شود که امریکا بتواند از پتانسیل های این کشور درعرصه های مختلف بهره‌مند شود. از این دید آمریکا به عراق به عنوان کشوری نگاه می کند که تازه به دوران ثمردهی پا می گذارد.

سوم اینکه نگاه و رویکرد آمریکا به ماجرای داعش از همان ابتدا نگاه سیاسی و مدیریتی بود و عملا به داعش نه به عنوان یک تهدید جدی برای آمریکا بلکه به عنوان فرصتی نگاه می کند که به واسطه آن می تواند مشکلات جاری در عراق و منطقه را بدون پرداخت هیچ هزینه قابل توجه به نفع خود حل کند. آمریکا این فرصت سازی را به شکل محدود در روند تشکیل دولت جدید عراق انجام داد و می خواهد آن را به کل منطقه تعمیم دهد و مسائل را با هزینه متحدان اما به نفع خود حل و فصل کند. در خصوص عراق آمریکا از همان ابتدا ظهور داعش را نه یک پدیده نظامی و امنیتی بلکه یک مشکل سیاسی ارزیابی کرد که در نارضایتی سنی های عراق از توزیع قدرت در این کشور ریشه دارد. هر چند آمریکا در این ارزیابی به طور تلویحی به نقش و حمایت احزاب و گروه‌های سنی از داعش نیز صحه می‌گذاشت اما هیچ وقت درباره این حمایت ها افشاگری نکرد و یا از آن به عنوان عامل فشار علیه احزاب و گروه‌های سنی استفاده نکرد. در واقع آمریکا با اعطای امتیاز به سنی ها علیرغم کاهش آراء و کرسی های آنها درانتخابات پارلمانی گذشته انتظار دارد هم احزاب و گروه‌های سنی عراقی فاصله خود را از داعش بیشتر کنند وهم اینکه حامیان عربی آنها در منطقه به رویکرد جدید امریکا در تشکیل ائتلاف بین المللی و منطقه‌ای همراه و همگام شوند. به عبارت روشنتر آمریکا انتظار دارد پاداش اعطای امتیاز به سنی های عراق را از حامیان عربی انها در نشست جده بگیرد که چهارشنبه همزمان با اعلام راهبرد جدید امریکا با حضور وزرای امور خارجه شورای همکاری خلیج فارس، مصر، اردن  ،لبنان و همچنین وزیر امور خارجه امریکا برگزار خواهد شد.

ماموریت جدید ترکیه در تزاتزیت معکوس داعشی‌ها به مرزهای روسیه

در نشست اخیر سران ناتو در ولز انگلیس باراک اوباما با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور جدید ترکیه درباره نقش و جایگاه این کشور گفتگو کرد و بلافاصله بعد از این نشست چاک هیگل وزیر دفاع آمریکا نیز برای گفتگوهای جزیی تر راهی آنکارا شد و از آنجا به گرجستان رفت. علت این دیدارها این است که ترکیه از زمان ظهور داعش رویکردی کاملا محتاطانه در قبال آن اتخاذ کرده و علت آن را ترس از به خطر افتادن جان 43 تبعه کنسولگری خود می داند که در زمان سقوط غیر منتظره موصل بدست داعش گرفتار شدند (البته در این زمینه حرف و حدیث های مطرح است و خیلی ها از جمله خود خانواده ها و مطبوعات ترکیه به نقش دولت این کشور در قضییه داعش مشکوک هستند و بازداشت اعضای کنسولگری را بخشی از جنگ زرگری میان ترکیه و داعش می دانند). حالا صرف نظر از هر اتفاقی که  در گذشته اتفاق افتاده ،حضور و مشارکت ترکیه در ائتلاف جدید هم به عنوان عضو ناتو و هم به عنوان کشوری که  در سال های اخیر کوشیده خود را به عنوان یکی یکی از طرف های اصلی در بحران های خاورمیانه از جمله عراق و سوریه مطرح کند، اجتناب ناپذیر است اما سوال اینجاست که این کشور چکار باید بکند هم در ائتلاف به اصطلاح ضد داعش حضور یابد وهم اینکه از خطرات ان مصون بماند. به نظر می رسد راهی که در اینجا وجود دارد این است که ترکیه باید به همان نقش قبلی خود در ترانزیت داعش و تکفیری ها ادامه دهد اما اینبار نه برای سوریه و عراق بلکه برعکس از سوریه و عراق به سمت مناطق و کشورهای نزدیک روسیه تا بتوانند چالشی را در مرزهای این کشور ایجاد کنند. از این دید این احتمال وجود دارد که سناریوی کنونی عراق و سوریه در آینده در کشورهای همجوار روسیه اجرا خواهد شد .

نتیجه گیری

ائتلاف جدید امریکا دو پایه و ستون اصلی دارد. یکی ستون غربی که بر مشارکت و همکاری فعال 28 عضو ناتو استوار است و در این عرصه مشکل چندانی به استثنای ترکیه دیده نمی شود و به همین منظور چاک هیگل بلافاصله بعد از نشست سران ناتو در ولز راهی انکارا شد. ستون و پایه دوم بر مشارکت و همکاری کشورهای عربی استوار است که هم به لحاظ فکری محل زایش تکفیری ها هستند و هم اینکه در خلال بحران سوریه با چراغ سبز خود کشورهای غربی به استفاده ابزاری از تکفیریها اعم از داعش و النصره علیه دولت سوریه بر آمدند و از هر لحاظ این گروههای را تقویت کردند. از این دید افسار مهار داعش نیز در خود این کشورها قرار دارد. اما از انجا که بنانیست داعش به طور برق آسا نابود شود (که این خود از تلاش جدید برای تعریف کارکرد واستفاده ابزاری جدید برای داعش پرده برمی دارد) از اینرو برخی از کشورها مانند عربستان خود را در تشکیل ائتلاف جدید مشتاق و پیشگام نشان می دهند. بر این اساس به نظر می رسد بده و بستان و تفاهم سیاسی جدید بین پیشگامان غربی و عربی تشکیل ائتلاف جدید (آمریکا و عربستان)صورت گرفته است که بخشی از این تفاهم می تواند در خصوص سوریه باشد که به بهانه مقابله با داعش تسلیح مخالفان غیر تکفیری را در پی داشته باشد و بخش دیگر آن می تواند در تغییر نقش ترانزیتی ترکیه در تکفیری ها از سوریه و عراق به مناطق نزدیک روسیه باشد تا پروژه سوریه به شکلی دیگر در مناطق مرزی و مسلمان نشین روسیه بازتولید شود.

انتهای پیام/ع