مدل عقلانی دینی ایران مدرنیته غربی را به چالش کشیده/ ارزش‌های اسلام می‌تواند در نظم جدید "جهانی" شود
خبرگزاری تسنیم: یک کارشناس مسائل سیاسی معتقد است که مدل عقلانی دینی ایران مدرنیته غربی را به چالش کشیده و ارزش‌های اسلامی قابلیت تبدیل شدن به ارزش هژمون در نظم جدید جهانی را داراست.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، تحول در نظم آمریکایی جهان از جمله مواردی است که سال‌هاست از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح شده است. ایشان اخیراً نیز در دیدار نمایندگان مجلس خبرگان رهبری این موضوع را یادآوری و همچنین با اشاره به تزلزل شدید در 2 پایه اصلی نظم غربی و به‌ویژه آمریکایی جهان یعنی پایه‌های فکری و ارزشی و پایه نظامی سیاسی تأکید کردند که جمهوری اسلامی ایران از طریق فهم درست از تغییر و تحول‌ها در جهان و همچنین از طریق تقویت کشور باید در شکل‌گیری نظم جدید جهانی تأثیرگذار باشد. در گفت‌وگوی ذیل که در ادامه سلسله گزارش‌ها و گفت‌وگوهای تسنیم درباره تحول در نظم جهانی تهیه و تنظیم شده است، به‌سراغ امیر محبیان رئیس مرکز پژوهشی راهبردی آریا و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد تهران مرکز رفته‌ایم تا نظر وی را درباره این تغییر و تحول در نظم جهانی جویا شویم.
محبیان در پاسخ به این سؤال "بسیاری بر این باورند که نظم فعلی جهانی با ابرقدرتی هژمونیک آمریکا، در حال فروپاشی است و در آینده شاهد تحول در این نظم و شکل‌گیری نظم جدیدی خواهیم بود. علل، علائم و نشانه‌های این تغییر چیست؟" گفت: از ٢٥ دسامبر ٩١ که اتحاد شوروی متلاشی شد عملاً نظام دوقطبی به پایان رسید، هرچند پیش از آن هم شواهدی از بروز بحران در نظام دوقطبی دیده می‌شد ولی با سقوط اتحاد شوروی دورانی آغاز شد که می‌توان آن را دوران سیالیت نظام بین‌الملل نامید، در این شرایط جهان به‌سوی شکل‌گیری نظام جدیدی می‌رود و هر قدرتی می‌کوشد در نظام جدید برای خود نقشی تعریف کند.
این کارشناس مسائل سیاسی افزود: پس از سقوط اتحاد شوروی، آمریکا کوشید نظامی "تک‌قطبی" یا "یونی‌پولار" ایجاد کند ولی هم پتانسیل‌های لازم را نداشت و هم هزینه‌های آن برای نظام بزرگ ولی پرهزینه‌ای چون ایالات متحده بسیار زیاد بود، اروپا هم با ساماندهی اتحادیه اروپا کوشید از زیر قید و بند آمریکا بیرون آید، چین این اژدهای خفته نیز بیدار شد، قدرت‌های اقتصادی جدیدی چون برزیل ظاهر و مدعی شدند، این‌ها و ده‌ها علامت دیگر از تغییر نظام بین‌الملل حکایت می‌کند.
محبیان همچنین در پاسخ به این سؤال "به‌نظر شما نظم جدید جهانی به‌صورت تک‌قطبی خواهد بود یا چندقطبی؟ و نظم جدیدی که در حال شکل‌گیری است چه شاخصه‌هایی دارد؟" خاطرنشان کرد: هر نظمی که پدید می‌آید مبتنی بر ساختار غول‌آسای اقتصادی سامان می‌گیرد، هزینه‌های نظام تک‌قطبی بسیار سنگین است و هیچ کشوری توان پرداخت چنین هزینه‌ای ندارد، نظام دوقطبی هم به‌دلیل فروریزی نظام‌های ایدئولوژیک امکان بازسازی ندارد. برداشت من آن است که چند بلوک قدرت شکل خواهد گرفت، امام خمینی(ره) این واقعیت را به‌درستی پیش‌بینی کرده بود و می‌کوشیدند بلوک جهان اسلام را سامان دهند. اکنون تلاش‌هایی وجود دارد که ظرفیت‌های شکل‌گیری این بلوک را که امت اسلام می‌نامیم و ماهیت جغرافیایی ندارد، با ایجاد مسیرهای انحرافی یا جریاناتی با تصویر منزجر کننده خنثی کنند.
وی در ادامه و در پاسخ به این سؤال "با توجه به بلوک‌های قدرت موجود، آیا مشخصاً چین می‌تواند ارزش‌های خود را به‌صورت ارزش‌های هژمون درآورده و به یک ابرقدرت هژمونیک در دنیا تبدیل شود؟ یا اینکه اسلام چنین وضعیتی را در حال حاضر می‌تواند داشته باشد؟" اظهار داشت: هژمونی یا فرادستی طبعاً باید قابلیت‌های پذیرش را در فرودستان پدید آورد، آمریکا توانست نوعی غلبه فرهنگی خاص را تحت عنوان سبک زندگی آمریکایی ایجاد کند و هژمونی خود را با کمک آن حتی تا ضمیر ناخودآگاه بعضی افراد و حتی ملت بگستراند. اما هم‌اینک اسلام به‌عنوان یک باور که سبک زندگی خاص خود را دارد، پتانسیل تبدیل شدن به هژمون را دارد ولی چین به‌گمانم به‌دلائل مختلف قابلیت تبدیل شدن به هـژمون سیاسی بر کل جهان را نداشته و نهایتاً بر کشورها و ملت‌های هم‌فرهنگ تأثیرگذار خواهد بود.
این کارشناس مسائل سیاسی در ادامه این گفت‌وگو و در پاسخ به پرسش خبرنگار تسنیم مبنی بر "طبق نظر آنتونیو گرامشی، هر هژمونی، پادهژمون‌های خود را می‌سازد. از این لحاظ، آیا می‌توان تأسیس پدیده‌هایی همچون داعش و سایر گروهک‌های تروریستی توسط آمریکا را پادهژمون سازی‌های مصنوعی به‌منظور پیشگیری از هرگونه تحول واقعی در نظم جهانی توصیف کرد؟" تأکید کرد: بله، دقیقاً جریانات انحرافی درون بلوک اسلام محصول تلاش برای مدیریت برداشت مسلمانان و غیرمسلمانان است. ایران پتانسیل خوبی برای ایجاد مدل عقلانی، صلح‌طلب و کارآمد ولی استوار بر هویت اسلامی دارد، در همین راستا، نگرانی غربی‌ها قابل درک است، مدل عقلانی ولی دینی، باورهای مبتنی بر مدرنیته را به چالش می‌کشد و جاذبه برای جلب غربی‌ها به‌سوی اسلام را چند برابر می‌کند.
محبیان همچنین تأکید کرد: ظهور جریانات فاسدالعملی چون طالبان و القاعده و داعش که توسط غربی‌ها برجسته شدند، فرصتی برای ما ایجاد کرده است تا با نشان دادن کنتراست و تضاد مدل عقلانی ایران با مدل‌های عقل‌ستیز مذکور، عقلای جهان را به‌سوی مدل ایران جلب کنیم.
وی در پایان و در پاسخ به این سؤال "در رابطه با تحولات جهان تحلیل‌های غلطی نیز صورت می‌گیرد که به‌گفته برخی کارشناسان، این تحلیل‌های غلط مانع نقش‌آفرینی صحیح ایران در این تحول در نظم جهانی می‌شود، به‌نظر شما این تحلیل‌های غلط کدام‌ها هستند؟" خاطرنشان کرد: تحلیلی که بی‌جهت توهم القایی آمریکا مبنی بر شکل‌گیری نظم نوین جهانی به‌رهبری آمریکا را پذیرفته و تسلیم را به‌عنوان راهبرد توصیه می‌کند. نبردی گسترده ولی پنهان میان آمریکا و متحدان اروپایی‌اش برای ایجاد سلطه هژمونیک و نیز مقابله با آن وجود دارد، کافی است نظرات و توصیه‌های چارلز کوپچان را در این مورد مطالعه کنید، ولی باید دانست اروپا و آمریکا هر دو اسلام را رقیب و حتی دشمن می‌دانند.
انتهای پیام/*
