هماهنگی سیاست خارجه آمریکا با تروریسم داعش

به گزارش خبرگزاری تسنیم، مرکز عربی مطالعات آینده، در مقاله‌ای به‌قلم «الیاس فرحات» تحلیلگر مسایل نظامی و راهبردی منطقه نوشت که ناظران و تحلیلگران مسایل سیاسی به‌گونه‌ای به بررسی پدیده داعش می‌پردازند که گویا پدیده جدیدی است که پیشتر در دولت‌های عربی اسلامی وجود نداشته یا نوع جدیدی از رفتارهای تروریستی است که سابقه‌ای نداشته است، اما واقعیت این است که ایدئولوژی داعش همان دیدگاه‌های سلفی جهادی است که پیشتر نیز در گروه‌های جهادی و تکفیری در منطقه از جمله در القاعده و سایر شاخه‌های فرعی آن موجود بود.

دیدگاه‌های تکفیری، ایدئولوژی خود را از محمدبن عبدالوهاب و فتواهای تکفیری و افراطی ابن‌تیمیه گرفته‌اند. در زمینه پیشرفت سریع و ناگهانی داعش در سه استان عراق نیز می‌توان گفت که دقیقاً مشابه اتفاقی رخ داده که در قرن 18 میلادی در عربستان سعودی انجام شد و گروه‌های تکفیری در این کشور به‌صورت ناگهانی رشد و توسعه یافتند.

عبدالعزیز مؤسس خاندان سعودی در آن زمان کشتارها و خونریزی‌های زیادی انجام داد و باعث ایجاد ترس و وحشت میان مردم شد تا توانست بر نجد و حجاز و بیشتر بخش‌های جزیرة العرب یعنی عربستان سعودی در مرزهای کنونی آن مسلط شود، این همان کاری است که امروز ابوبکر البغدادی در عراق و سوریه انجام داده است.

داعش مخفف کلمات دولت اسلامی عراق و شام است که پیشتر دولت اسلامی عراق خوانده می‌شد و زیرمجموعه‌ای از سازمان القاعده بود. ابومصعب الزرقاوی دولت اسلامی عراق را تأسیس کرد و آن را در الانبار فعال کرد. بعد از هلاکت وی ابوعمر البغدادی رهبر القاعده عراق شد، اما او نیز خیلی زود در حمله نیروهای آمریکایی کشته شد. ابراهیم البدری معروف به ابوبکر البغدادی بعد از وی، ریاست این گروهک را در اختیار گرفت و با ایمن الظواهری رهبر القاعده بیعت کرد. یک سال بعد از آغاز حوادث سوریه؛ البغدادی جبهه النصره را در سوریه تأسیس کرد و ابومحمد الجولانی را رهبر این گروه قرار دارد، اما مدتی بعد خود وی نیز وارد سوریه شد و از الجولانی خواست تا مجدداً با وی بیعت کند و دولت اسلامی عراق و شام را تأسیس کند. اختلافاتی بین دو طرف درگرفت و جنگ داخلی بین آنها ایجاد شد که منجر به هلاکت 7هزار تروریست از اعضای دو طرف شد.

جبهه النصره عملیات انتحاری را بر ضد نیروهای نظامی سوریه انجام می‌داد و کشتارهای بی‌رحمانه‌ای را بر ضد شهروندان دنبال می‌کرد، اما داعش وحشی‌گری‌های بیشتری از خود نشان می‌داد و اعدام‌ها و کشتار مردم برای ایجاد رعب و وحشت بین آنها از نام داعش در بخشهای مختلف سوریه شدت گرفت.

در روز 8 ژوئن سال 2014 داعش به‌صورت ناگهانی به سه استان عراق یعنی الانبار و نینوا و صلاح‌الدین و بخشهایی از استان دیاله حمله کرد. داعش موصل را که دومین شهر بزرگ عراق به شمار می‌رود و یک میلیون و هشتصد هزار نفر جمعیت دارد، اشغال کرد تا ترس و وحشت را در تمام خاورمیانه بگستراند.

البغدادی مدتی بعد خود را خلیفه دولت اسلامی خواند تا 90 سال بعد از لغو خلافت مدعی اسلام در ترکیه بار دیگر این روند احیا شود. البغدادی افراط گرایان اسلامی را به‌سمت خود جذب کرد و از عناصر القاعده در جزیرة العرب بیعت گرفت. به این ترتیب بود که زنگ خطر در دولت‌های شورای همکاری خلیح فارس به صدا درآمد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که داعش در شمال آفریقا و خلیج فارس و آسیای میانه و قفقاز نیز نیروهای خود را بسیج کرده و تعداد وابستگان به این گروه‌ها به‌صورت ملموسی افزایش یافته است، 5هزار مبارز ترکیه‌ای میان گروه داعش حضور دارند و هزاران نفر نیز از استان‌های دیگر هستند.

البغدادی ساماندهی نیروهای داعش را به‌صورت طایفه‌ای انجام می‌دهد و هر طایفه‌ای یگان نظامی مخصوص دارد که البته دستورات خود را از فرماندهی داعش می‌گیرند، این یگان‌ها شامل یگان‌های مراکش، لیبی، الجزایر، عربستان و چچن و کشورهای دیگر است. این درگیری‌ها البته داعش، النصره و دیگر گروهک‌های تروریستی سوریه را در ابعاد سیاسی و نظامی تضعیف کرد. جنبش اخوان المسلمین نیز که خود را رهبر معارضان می‌دانست و بر ارتش آزاد سوریه نیز مسلط شده و گردان‌های آنها را با اسامی دینی نام‌گذاری کرده و بر شورای ملی در استانبول نیز مسلط شده است، با تصمیم سیاسی هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق آمریکا در تشکیل ائتلاف ملی مخالفان سوریه از بین رفت. اما بیشترین خطری که آن‌ها را تهدید کرد، حمله النصره و بعد از آن داعش به مواضع ارتش آزاد و تسلط بر آنها بود که حتی یکی از انبارهای مهمات ارتش را در اعزاز در دست داشتند. به این ترتیب آنها دیگر موجودیت نظامی قابل توجهی در عرصه سوریه ندارند.

بسیاری از ناظران سیاسی سؤالاتی را درمورد گسترش غافلگیر کننده داعش مطرح کردند. واقعیت‌های موجود نشان می‌دهد که توان نظامی و بسیج تروریست‌ها از سوی داعش یک توان خارجی نیست، بلکه بر ابعاد داخلی و ذاتی استوار است که البته کمک‌های خارجی نیز در آن سهیم است.

مناسبات داعش با کشورهای دیگر نقش عمده‌ای در این میان ایفا می‌کند، بخشی از این مناسبات به‌قرار زیر است:

روابط داعش با آمریکا:

ــ برخی منابع از کارآیی بالای آموزش‌های نظامی پیشرفته‌ای خبر می‌دهند که عناصر داعش آنها را دریافت کرده‌اند. این آموزش‌ها در اردوگاه‌هایی صورت گرفته که از سال 2002 از سوی آمریکا در اردن تأسیس شده و آمریکایی‌ها عناصر امروز داعش را در این اردوگاه‌ها آموزش داده‌اند. این عناصر هرگز در نیروهای ارتش آزاد ثبت‌نام نکرده و مستقیماً در گروه‌های داعش مشغول شده‌اند. آموزش‌های آنها گاهی به‌اندازه‌ای بود که توان نظامی‌شان در حد نیروهای ویژه ارتش‌های دنیا می‌رسد.

ــ اطلاعات دیگری نشان می‌دهد که آمریکا در سامانه سویفت در مورد مبادله‌های مالی نیز وارد شده و تمامی مبادله‌ها را زیر نظر دارد. این اقدام برای اجرای قطعنامه 1373 شورای امنیت برای مبارزه با تروریسم به‌ویژه در زمینه مبادلات مالی نیست، چرا که آمریکا هرگز مبادلات مالی مربوط به داعش یا القاعده را زیر ذره‌بین قرار نداده و به‌جای آن مثلاً حساب‌های بانکی و مبادلات تجاری با کشورهایی نظیر سودان را بررسی می‌کند یا حساب مربوط به اسامه حمدان به‌عنوان یکی از اعضای درجه دو حماس را کشف می‌کند. این نشان می‌دهد که داعش با برخورداری از تسهیلات آمریکایی و یا چشم‌پوشی این کشور از مبادلات تجاری آنها همچنان به تأمین مالی اقدامات تروریستی خود مشغول است و در این راستا از جذب گسترده نیروها و تأمین منابع مالی و استخدام آنها از چهارگوشه دنیا بهره‌مند می‌شود.

ــ سلاح‌های آمریکایی که قرار بود در اختیار ارتش آزاد قرار بگیرد، به دست عناصر داعش رسیده است، ارتش آمریکا همچنین بدون سروصدا سلاح‌های دیگری را نیز در اختیار داعش قرار داده است. در سال 2010 آمریکا هیاهوی گسترده‌ای را ایجاد کرد؛ چرا که یک نظامی لبنانی برای دفاع از خود به‌سمت یکی از نظامیان اسرائیلی در نزدیک العدیسه شلیک کرد و وی را از پای درآورد. در پی همین اقدام دولت آمریکا ارائه سلاح به ارتش لبنان را ممنوع کرد. این در حالی است که در اختیار گرفتن تسلیحات آمریکایی از سوی داعش باعث بروز جنایت‌ها و کشتارهای زیاد یا مهاجرت اجباری مسیحیان و ایزدی‌ها از عراق شده، اما تمامی این اقدامات هرگز مورد توجه آمریکا قرار نگرفته و این کشور تنها زمانی تحرکات علیه داعش را آغاز کرد که داعش به سرمایه گذاری‌های نفتی آمریکا در اربیل نزدیک شد.

ــ واقعیت‌های نظامی نشان می‌دهد که داعش به انواع تجهیزات ارتباطاتی مجهز است، تجهیزاتی که حتی از ردیابی نیروهای ارتش سوریه نیز در امان است، گزارش‌های رسیده حاکی از آن است که داعش حتی در تجهیزات ارتباطاتی ارتش عراق نیز در زمان اشغال سه استان پارازیت ایجاد کرده است. موضوع ارتباطات برای کسب هر دستاورد نظامی حیاتی است و نیروها بدون آن نمی‌توانند فرماندهی خوبی داشته باشند و اتاق عملیاتی فعالی را ایجاد کنند. بنابراین آمریکا یا به‌صورت مستقیم این تجهیزات را در اختیار داعش قرار داده یا اینکه نسبت به تحویل آنها خود را بی‌تفاوت نشان داده است.

مناسبات داعش با ترکیه

ــ ترکیه از لحاظ جغرافیایی پایگاه لجستیک داعش  به شمار می‌رود، نیروهای مبارز برای پیوستن به داعش از ترکیه عازم سوریه و عراق می‌شوند و  این کشور اسحله و ابزارها و آذوقه مورد نیاز برای داعش را نیز فراهم می‌کند. ارتش ده‌ها هزار نفری داعش بدون حمایت‌های لجستیک ترکیه نمی‌تواند به حیات خود ادامه دهد.

ــ اخیراً مشخص شد که دولت ترکیه و داعش توافقنامه‌ای را در مورد مقبره سلیمان شاه جد دولت عثمانی در استان الرقه امضا کردند. به همین علت بود که داعش با وجودی که مقبره عمار یاسر صحابی جلیل القدر پیامبر اکرم اسلام(ص) را به‌همراه ده‌ها مقبره دیگر از صحابه تخریب کرد و آنها را مغایر با شریعت معرفی کرد، اما در مورد مقبره سلیمان شاه از این اقدام غیرشرعی! عبور کرد و آن را تخریب نکرد. داعش حتی به عناصر ترک که مأمور تأمین امنیت این منطقه بودند نیز اجازه می‌داد تا به آزادی در این منطقه تردد کنند و موانع ایست و بازرسی داعش را به‌آسانی پشت سر بگذارند.

ــ از درگیری‌های شمال سوریه مشخص است که بیمارستان‌های ترکیه پیشتر مداوای مجروحان داعش را به‌عهده داشتند و با حمایت‌های مالی دولت این کشور بیشتر زخمی‌ها را که از عناصر داعش بودند، مداوا می‌کردند، این یک اقدام حیاتی در مبارزات نظامی بود.

ــ در زمینه جذب نیرو نیز ترکیه مراکزی را برای استقبال از عناصر تروریستی تازه جذب‌شده تأسیس کرده است. عناصری که از کشورهای مختلف دنیا عازم این کشور شده‌اند تا به سوریه و عراق وارد شوند. آنکارا زمینه‌های پیوستن این عناصر به داعش را فراهم می‌کرد.

ــ شکی نیست که ایدئولوژی داعش بومی است و مانند ایدئولوژی‌های مارکسیسم و لیبرالیسم وارداتی نیست، داعش آموزه‌های وهابیت تکفیری را پذیرفته و از روش آموزشی تکفیری موجود در برخی دولت‌های منطقه استفاده کرده است، این گروه به منابع مالی شخصیت‌ها و دولت‌های حاشیه خلیج فارس نیز دسترسی داشته است.

داعش تعالیم اسلامی را به تخریب و انحراف کشیده و تکفیر را به‌عنوان مذهب رسمی خود انتخاب کرده است، این گروه جنایت‌های زیادی را بر ضد تمام کسانی که با اعتقادات آن‌ها مخالفند، به راه انداخته است، اما بهره برداری سیاسی از این گروه همچنان در دست آمریکا باقی مانده تا با استفاده از ابزار داعش، توان سیاسی و نظامی و تکنولوژیک خود را تقویت کند.

انتهای پیام/پ*