ریشه اصلی مشکلات صنعت پروفیل UPVC کشور

هرچند کاهش غیرموجه و غیرقانونی عوارض گمرکی واردات پروفیل UPVC به 15 درصد در ماه های اخیر، مشکلات این صنعت کشور را تشدیده کرده است اما شیوه نادرست توسعه صنعت پروفیل UPVC  و زنجیره های تکمیل کننده آن در سالیان گذشته و اعطای مجوزهای ایجاد واحدهای تولیدی فراتر از نیاز واقعی کشور، عامل اصلی مشکلات این صنعت می باشد.

* کاهش عجیب تعرفه های وارداتی پروفیل UPVC

در پی سفر نخست وزیر ترکیه به ایران در بهمن ماه 92 و متعاقب آن سفر دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان به ترکیه در خرداد ماه سال 93، موافقت نامه تجارت ترجیحی بین دو کشور به امضا رسید. این موافقت نامه که بیش از 12 سال در دستور کار مذاکرات ایران و ترکیه قرار داشت شامل تخفیف هایی در عوارض گمرکی برای صادرات کالا بین دو کشور است. ترکیه با ارائه فهرستی به طرف ایرانی شامل  125 قلم کالای صارداتی خود به ایران با ارزش حدود دو هزار دلار در هر تن و ایران نیز با ارائه فهرستی به طرف ترک شامل140 قلم کالای صادراتی خود به ترکیه با ارزش حدود یک هزار دلار در هر تن خواستار اعمال تخفیف عوارض گمرکی برای واردات این کالاها به هر کشور شدند.

در این یادداشت با وجود قابل بررسی بودن تخفیف واردات تعداد زیادی از کالاهای ترکیه ای و چگونگی نسبت آن به تولیدات داخلی، تنها به بررسی تخفیف در نظر گرفته شده برای واردات پروفیل UPVC می پردازیم.

تعرفه واردات پروفیل UPVC  طبق مصوبه کمیسیون ماده 1 سازمان توسعه تجارت ایران در سال 90  و برای حمایت از تولید داخلی این محصول از 10 درصد به 32 درصد افزایش یافته بود. ترکیه در فهرست ارائه شده برای اخذ تخفیف عوارض گمرکی خواستار اعمال 30 درصد تخفیف در عوارض گمرکی برای صادرات پروفیل UPVC به ایران شده است. در حالی که این موافقت نامه بین ایران و ترکیه هنوز به مرحله اجرا نرسیده است، هیئت دولت در تاریخ 21 تیر امسال با هدف تأمین نیاز داخل عوارض گمرکی واردات پروفیل UPVC را از 32 درصد به 15 درصد کاهش داد و این کاهش تعرفه برای واردات این محصول علاوه بر ترکیه شامل همه کشورهایی است مانند آلمان و چین که ایران از آنها واردات پروفیل UPVC دارد. جالب اینجاست که تعیین تعرفه کالاهای وارداتی باید در کمیسیون ماده 1 سازمان توسعه تجارت و با مشارکت مسئولان ذی ربط دولتی و نمایندگان بخش خصوصی انجام گیرد (1) ولی در این مورد از نقش کمیسیون ماده 1 چشم پوشی شد.

در پی این کاهش تعرفه و همچنین وضعیت نامطلوب صنعت پروفیل سازی کشور، در هفته های اخیر، هشدارها و مصاحبه هایی از طرف تولید کنندگان پروفیل UPVC  کشور صورت گرفته است که به شدت نگران این کاهش تعرفه و تبعات آن برای آینده واحدهای تولیدی خود بودند. از طرف دیگر، تولید کنندگان درب و پنجره UPVC کشور از این تصمیم حمایت کردند و خواستار اعمال شرایطی برای برطرف کردن مشکلات واردات پروفیل UPVC بودند. با توجه به رفتار متناقضی که این دو صنف تولیدی که در واقع زنجیره تکمیل کننده هم هستند در برابر این تصمیم داشته اند لازم است که به بررسی وضعیت این صنایع و شفاف شدن فضای حاکم و اتفاقات رخ داده بپردازیم و راهکارهایی را ارائه دهیم که به رشد هر چه بهتر این صنعت در کشور کمک کند.

* صنعت بحران زده پروفیل UPVC کشور

در حال حاضر، 39 کارخانه تولید پروفیل UPVC در کشور به ظرفیت تولید 140 هزار تن در سال احداث شده است و این در حالی است که کل ظرفیت مصرفی داخل کشور 60 هزار تن در سال است. هم اکنون تمام تولید کنندگان پروفیل UPVC 40 هزار تن در سال تولید دارند و فقط 4 یا 5 واحد تولیدی از این 39 واحد فعال هستند. حال سؤالی که مطرح   می شود این است که چرا تمام واحدهای تولیدی این صنعت فعال نیستند و با ظرفیت کلی کار نمی‌کنند؟

با یک نگاه کلان به این صنعت می‌توان دریافت که مهم ترین عامل به رکود رفتن صنعت پروفیل UPVC کشور، احداث واحدهایی است که بیش از ظرفیت مصرفی داخل کشور ایجاد شده اند. بسیاری از این واحدها به مرور زمان و طی ده سال سابقه صنعت UPVC در کشور پس از مدت کوتاهی از زمان راه اندازی به علت عدم توانایی در اداره واحد تعطیل شده اند که ایجاد این تعداد واحد صنعتی با توجه به ظزفیت مصرفی کشور سبب ایجاد بحران برای واحدهایی شده است که بدون برنامه ریزی و کار تخصصی پا به این صنعت نهاده اند. طبق بررسی های انجام شده، مشکلات اصلی این صنعت عبارتست از:

1. نبود ظرفیت مصرفی در بازار داخل برای کل ظرفیت تولیدی واحدهای صنعتی UPVC

2. عدم توانایی در صادرات به علت حضور قدرتمند شرکت هایی ترکیه ای در بازار کشور های همسایه

3. بدهی های کلان واحدهای تولیدی به نظام بانکی کشور

4. خرید مواد اولیه پتروشیمی به قیمت ارز آزاد از طریق بورس کالا

5. واردات کالاهای رقیب خارجی از کشورهایی چون ترکیه، آلمان و چین

6. هزینه تبلیغات سنگین

7. نداشتن سرمایه کافی در گردش برای فروش اعتباری محصولات

8. کیفیت پایین محصولات عرضه شده به بازار داخل از سوی تعداد زیادی از کارخانه های تولید پروفیل UPVC (البته به غیر از 3 یا 4 واحد تولیدی که محصول با کیفیت به مصرف کنندگان تحویل می دهند).

اکثر مشکلات مذکور مربوط به هزینه های مالی و ناتوانی شرکت های تولیدی در پرداخت هزینه ها و یا رقابت با واحدهای تولیدی بزرگتر است که دلیل آن کثرت واحدهای تولیدی و ناتوانی آنها در جذب مشتری و رقابت با واحد های بزرگتر است.   البته شرکت های معدودی که از وضعیت تولیدی مناسبی برخوردارند، از نظر مالی و بازار داخلی با مشکلات خاصی مواجه نیستند و هر چند که از صادرات بالایی نیز برخوردار نیستند اما به دلیل اینکه محصولات با کیفیت را به مصرف کننده تحویل می دهند و از برنامه ریزی مناسبی برخوردارند، جایگاه خود را در بازار داخلی این صنعت پیدا کرده‌اند. این در حالی است که واحدهای کوچکتری که برای مقاصدی جز کار تخصصی تولید پروفیل UPVC و فقط برای کسب سودهای آنچنانی در کوتاه مدت ایجاد شده اند، به تعطیلی کشیده شده اند و یا با وجود مشکلات فراوانی که در بالا به آنها اشاره شد، به تولید خود ادامه می‌دهند.

* تولید کنندگان درب و پنجره UPVC در کشور چه وضعیتی دارند؟

به گفته دبیر انجمن درب و پنجره سازان پروفیل UPVC در حال حاضر 3000 تولید کننده این نوع درب و پنجره در کشور وجود دارد که دارای سه سطح تولیدی هستند. سطح اول که حدود 30 واحد از این 3000 واحد را شامل می‌شود، محصول مناسب یعنی میزان تولید بالا همراه با کیفیت بالا تولید می‌کنند و سطح دوم میزان تولید پایین همراه با کیفیت پایین دارند و سطح سوم حدود 10 درصد هم میزان تولید بالا با کیفیت پایین دارند.

شرکت های سطح اول با توجه به اینکه محصول با کیفیت مناسب تولید می‌کنند تمایل به استفاده از پروفیل هایی دارند که از کیفیت بالایی برخوردار باشد و از طرفی قیمت تمام شده پروفیل دریافتی هم طوری باشد که آنها بتوانند با تولید درب و پنجره توانایی رقابت در بازار داخلی و بین المللی را داشته باشند. به همین دلیل، آنها بیشتر از پروفیل های با کیفیت بالای وارداتی که عمدتاً آلمانی هستند، استفاده می‌کنند چون پروفیل های تولیدی توسط کارخانه های داخلی در مقایسه با پروفیل وارداتی آلمان دارای قیمت بالاتری می باشد. شرکت های سطح دوم این صنف نیز به طور عمده یا از پروفیل های با کیفیت متوسط داخلی استفاده می‌کنند و یا در مواقعی که پروفیل مشابه خارجی قیمت پایین تری داشته باشد ترجیح می‌دهند از مواد وارداتی استفاده کنند. دلیل دیگر استفاده آنها از پروفیل های وارداتی، کیفیت بسیار پایین بعضی از واحدهای تولید پروفیل داخلی است که البته در حال حاضر این واحدهای تولیدی پروفیل بی کیفیت به دلیل مشکلات مالی دچار تعطیلی و عدم فعالیت صنعتی هستند.

البته در طی سال های گذشته، واحدهای زیادی از بین 3000 واحد تولیدی درب وپنجره UPVC به علت تولید محصولات نامرغوب و ناتوانی در اداره و رقابت با سایر تولیدکنندگان از جرگه تولیدکنندگان این نوع درب و پنجره در کشور خارج شده اند.

از بین شرکت های سطح اول تعدادی از این شرکت ها محصولات خود را به کشورهای افغانستان و حاشیه خلیج فارس صادر می‌کنند که در حال حاضر به علت ایجاد مشکلات تولیدی به خصوص در دیافت پروفیل با قیمت مناسب به طور ثابت در طی یک بازه زمانی طولانی و همچنین روی آوردن مشتریان خارجی به محصولات ترکیه ای به دلیل داشتن کیفیت ثابت و شرایط متنوع فروش، از حجم محصولات صادراتی کاسته شده است.

*جمع بندی

با توجه به آنچه گفته شد و با کنار هم قرار دادن اجزا مختلف صنعت تولید پروفیلUPVC  و درب و پنجره UPVC از همان نقطه شروع این صنعت یعنی دریافت مواد اولیه از شرکت های پتروشیمی و تحویل محصول نهایی یعنی درب و پنجره به مصرف کننده، می توان مشاهده کرد که واحدهای تولیدی در تولید مواد اولیه پتروشیمی، رقابت با رقبای بین المللی و داخلی، فروش به روش های متنوع و عرضه محصولات با کیفیت و با میزان ثابت و مشخص با مشکلات عمده ای رو به رو هستند که وجود این مشکلات سبب ناتوانی مدیران واحدهای تولیدی برای افزایش بهره وری شده است.

این عوامل سبب می شود که تولید کننده ایرانی برای جبران کمبودهای مالی و حفظ حضور خود در بازار از کیفیت محصول ارائه شده خود به مصرف کننده بکاهد و یا اینکه میزان تولید خود را به طور قابل ملاحظه ای کاهش دهد و یا در نهایت واحد تولیدی خود را تعطیل کند و از دور رقابت خارج شود. از طرف دیگر، وجود این مشکلات سبب کاهش تقاضای داخلی و خارجی برای محصولات تولیدی می‌شود.  همانطور که این اتفاق در حال حاضر رخ داده است و کاهش فروش این واحدها رو به افزایش است. از طرف دیگر، به دلیل کیفیت ثابت و مناسب محصولات درجه یک وارداتی، مصرف کنندگان روی به استفاده از این محصولات به جای محصولات داخلی می آورند.

همانطور که اشاره شد، شیوه نادرست توسعه صنعت پروفیل UPVC  و زنجیره های تکمیل کننده آن در سالیان گذشته توسط نهادهای سیاستگذار و تصمیم ساز دولتی و اعطای مجوزهای ایجاد واحدهای تولیدی فراتر از نیاز واقعی کشور، عامل اصلی مشکلات به وجود آمده برای این صنعت در کشور است. در حالی که کشور ترکیه به عنوان بزرگترین کشور تولید کننده پروفیل UPVC در دنیا با ظرفیت تولیدی 450 هزار تن در سال به تولید خود ادامه می‌دهد واحدهای تولیدی کشورمان هیچگاه تولید خود را به ظرفیت اسمی خود یعنی 140 هزار تن نرسانده اند و همینطور توانایی لازم برای رقابت در سطح بین المللی را با رقبای ترکیه ای و آلمانی خود نداشته اند. حال با چنین وضعیتی باید این سؤال را از مسؤلان ذی ربط دولتی که سبب توسعه بدون تدبیر این صنعت شده اند پرسید که با کدام برنامه ریزی و دوراندیشی اجازه ایجاد این تعداد واحد تولید پروفیل UPVC را صادر کردند؟

*رسول پیرو کارشناس انرژی شبکه کانون‌های تفکر ایران (ایتان)

انتهای پیام/