مبارزه با داعش نیازمند همکاری با ایران قدرتمند است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، فرید زکریا در یادداشتی در روزنامه واشنگتن‌پست نوشت: اگر اوباما واقعا می‌خواهد داعش را تضعیف و نابود کند، باید راهی برای همکاری با ایران - یک قدرت بزرگ در خاورمیانه که آمریکا هنوز با آن مشکل دارد - بیابد. همکاری با ایران - اگرچه سخت و پیچیده است - یک عامل استراتژیک برای تغییر بازی بوده و از عراق گرفته تا سوریه و افغانستان فوایدی در بر خواهد داشت.

ما هم‌اکنون در مرحله حملات هوایی به داعش قرار داریم. این بخش معمولا به خوبی پیش می‌رود - به مانند حملات هوایی در افغانستان، عراق و لیبی. آمریکا دارای پیشرفته‌ترین هواپیماها، موشک‌ها و پهبادهای جهان بوده و یک ارتش فوق‌العاده توانمند در اختیار دارد. اما رویدادهای بعدی معمولا هرج و مرج آمیز است - به مانند افغانستان، عراق و لیبی. نیروهای زمینی مجبور هستند با محلی‌ها و شبه‌نظامی ها در نبردهای نامنظم بجنگند. مهمترین مسأله سیاسی خواهد بود. آیا گروه‌های محلی، قبایل و فرقه‌ها در کنار آنها می‌جنگند یا علیه آنها؟ چه نوع تقسیم قدرتی باید بین آنها انجام گیرد تا از تلاش‌های آمریکا حمایت کنند؟

در عراق، مسأله اصلی این است که سنی‌ها احساس می‌کنند در دولت بغداد حضور ندارند. اوباما به طور مداوم می‌گوید که دولت جدیدی در عراق سر کار آمده است، اما این برداشت که دولت مذکور جامع و فراگیر است اشتباه می‌باشد. مناصب سنی‌ها هنوز هم نمادین و دارای قدرت کمی است. فرماندهان ارتش اکثرا شیعه هستند. نتایج این امر کاملا مشهود است. اخیرا در مقاله‌ای در نیویورک تایمز به این امر اشاره شد که "پس از شش هفته حملات هوایی آمریکا، نیروهای دولتی عراق به ندرت شبه‌نظامی‌های سنی را از قلمروی که یک چهارم عراق را تشکیل می‌دهد عقب رانده‌اند. یکی از دلایل این امر در حاشیه ماندن قبایل سنی است.

آمریکا در دولت عراق دارای نفوذ است اما نفوذ ایران بسیار بیشتر است. احزاب مذهبی شیعه که امروزه کشور را اداره می‌کنند برای چندین دهه از پشتیبانی ایران برخوردار بوده‌اند. رهبران آنها زمانی که توسط رژیم صدام حسین تبعید شدند به مدتی طولانی در تهران و دمشق زندگی کردند. زمانی که واشنگتن تصمیم گرفت نوری المالکی، نخست‌وزیر قبلی، را کنار بگذارد فشار ایران این امر را ممکن ساخت. اگر هدف این است که دولت عراق قدرت بیشتری به سنی‌ها بدهد، کمک ایران بسیار ارزشمند و شاید حیاتی خواهد بود.

استراتژی آمریکا در سوریه منسجم نیست. این کشور قصد دارد در آنجا به داعش، جبهه النصره و گروه خوراسان حمله کند اما در عین حال می‌خواهد دشمن اصلی این گروه‌ها یعنی رژیم بشار اسد را تقویت نکند. این امر ناممکن است. با تضعیف این گروه‌های تروریست، ارتشی که از این وضعیت به آسانی سود خواهد بود ارتش رژیم سوریه است، نه ارتش ضیف و نابسمان سوریه آزاد. برای اینکه این استراتژی تضاد کمتری داشته باشد، باید در جهت نوعی تسهیم قدرت تلاش شود که شامل عناصری از دولت اسد - به مانند ژنرال‌ها و نیز رؤسای سازمان‌های اطلاعاتی است. اما واشنگتن با هیچ کس در رژیم اسد ارتباطی نداشته و اعتباری نیز ندارد. دولتی که از این امکان بهره‌مند است دولت تهران می‌باشد.

منافع واشنگتن و تهران در افغانستان همیشه یکسان بوده است. ایران با طالبان مخالف بود، برای سرنگونی آن کمک کرد و در کنفرانس بن با آمریکا همکاری کرد تا دولت جدید حامد کرزی مستقر شود. در حالی که افغانستان با یک توافق تسهیم قدرت شکننده با آینده‌ای نامطمئن مواجه است، کمک ایران نیروهای باثبات‌کننده خواهد بود.

همکاری با ایران باید با عربستان سعودی و سایر دول عربی هماهنگ شود. اما اکنون این کشورها نیز دارای دشمن مشترکی با ایران هستند. همکاری به معنای نزدیکی نخواهد بود، ایران و آمریکا دارای مسائل بسیاری هستند که آنها را از هم جدا می‌سازد مگر اینکه مسائل در تهران واقعا تغییر یابد.

حسن روحانی در هفته جاری به من گفت که در مکالمه تلفنی سال گذشته، وی و اوباما اتفاق نظر داشتند که "حوزه‌های زیادی وجود دارد که ایران و آمریکا می‌توانند با یکدیگر همکاری کنند" اما "باید ابتدا از مسأله هسته‌ای عبور کنیم." وقتی از وی خواستم که خطوط کلی این همکاری را ترسیم کند - با فرض اینکه توافق هسته‌ای به وقوع بپیوندد - با اشاره به ضرب ‌المثلی فارسی گفت "ابتدا بچه‌ای که از قبل داشتیم را بزرگ کنیم تا بعد درباره دیگری فکر کنیم."

زمانی که ریچارد نیکسون و هنری کسینجر در دهه 1970 تصمیم گرفتند که ایران را تبدیل به "پلیس منطقه‌ای‌" کنند، این کار را به دلیل اهمیت ژئواستراتژیک این کشور انجام دادند نه به علت علاقه به شاه. ولی نصر، یکی از محقیق ارشد حوزه ایران، به من گفت که اگر آمریکا "می‌خواهند که مدیریت خُرد خود در خاورمیانه را محدود کند، باید کشورهایی را بیابد که باثبات، متنفذ و مؤثر باشند و با آنها بتوان همکاری کند. ایران به صورت بالقوه یکی از این کشورها است." اما همانگونه که روحانی نیز اعلام کرد تمام این مسائل باید منتظر توافق هسته‌ای باشند.

انتهای پیام/