ورود زلزله به البرز تا سال ۹۵ ممنوع!
خبرگزاری تسنیم: مدیرکل بحران استان البرز امکان وقوع "بحران" در زلزله احتمالی البرز را ۱۰۰ درصد می داند و می گوید: سکوهای اسکان اضطراری شاید تا سال ۱۳۹۵ آماده شود و فعلا در صورت لزوم فقط می‌توانیم چادر بدهیم که مردم در آنها اسکان موقت داشته باشند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از کرج، مدیریت بحران یکی از کلیدی‌ترین و حساس‌ترین ادارات در استان‌های کشور است که نه‌تنها باید قبل از وقوع حوادثی همچون زلزله در آمادگی کامل به سر برد و برنامه‌ریزی دقیق و موثری برای اقدام سریع و مناسب داشته باشد بلکه باید در هنگام وقوع حادثه بتواند با نظم و انسجام و نیز از طریق هماهنگی و مدیریت نهادهای مختلف استانی به امدادرسانی بپردازد.
اما اظهارات مدیرکل بحران استان البرز ما را به این واقعیت تلخ می رساند که گویا در حال حاضر فقط باید به وجود چادرهای اسکان اضطراری امید داشته باشیم که البته این چادرها امکانات خاصی ندارند و در میان نهادهای دست اندرکار در زمینه مدیریت بحران نیز "پزشکی قانونی" از آمادگی بهتری برخوردار است!
درباره میزان آمادگی نهادها و دستگاه‌های استان البرز برای مقابله و مواجهه با آسیب‌های زلزله احتمالی با ابوالقاسم باقری مدیرکل مدیریت بحران استانداری البرز به گفت‌وگو نشستیم که در زیر می‌خوانید.
تسنیم: یکی از دغدغه‌های مردم و مدیران آمادگی برای مقابله با آسیب‌های زلزله احتمالی است. اگر در استان البرز زلزله ای رخ دهد شما به عنوان مدیرکل مدیریت بحران استان وظیفه سنگینی برعهده دارید و البته در شرایط عادی نیز وظیفه شما سنگین است چراکه باید آمادگی مقابله با زلزله احتمالی را داشته باشید. ابتدا بگویید که حداقل در یک سال اخیر چه اقدامات شاخصی انجام داده اید تا در صورت بروز این حادثه بتوانید به خوبی وارد عمل شوید؟
باقری: مدیریت بحران شامل چهار مرحله است؛ پیش‌بینی و پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازسازی. از نظر ما مرحله پیشگیری و پیش‌بینی بسیار مهم است که مستلزم آموزش و برنامه‌های پیشگیری است که مقوله آموزش اهمیت بسیاری دارد. ما در سال‌های گذشته آموزش را از سطح مدیران استانی آغاز کردیم و همچنان ادامه دارد و باید ادامه داشته باشد.
اگر مدیر ما این اعتقاد را داشت که باید قبل از رخ دادن حادثه، پیش‌بینی و آمادگی لازم را داشته باشد، اوضاع بسیار بهتر خواهد بود. اما متاسفانه اکنون مدیرانی داریم که می گویند فقط هرگاه حادثه رخ داد باید وارد عمل شد و نیازی به آمادگی قبلی نیست. بعضی‌ها به کنایه به ما می‌گویند که "خدا را شکر؛ سر شما فعلا خلوت است!" من هم جواب می‌دهم که اینطور نیست چراکه وظیفه ما ایجاب می‌کند که قبل از وقوع حادثه آمادگی لازم و کامل را داشته باشیم. 90 درصد مسئولیت ما مربوط به قبل از حادثه است. حتی گاهی اوقات وقتی حادثه‌ای در استان رخ می‌دهد عده‌ای به من می‌گویند "شما را آن وسط ندیدیم!" در حالی که قرار نیست من در مکان حادثه حضور داشته باشم بلکه وظیفه من مدیریت بحران و حادثه است. ضمن اینکه قرار نیست اداره کل مدیریت بحران اقدام خاصی در هنگام حوادث انجام دهد بلکه باید نهادها و دستگاه‌های دیگر را برای واکنش بموقع و موثر هماهنگ و مدیریت کند.
تسنیم: بهتر است از کلی‌گویی خارج شویم. سئوال من درباره اقدامات شما در یک سال اخیر بود و مشخصا درباره زلزله.
باقری: ما برای ایجاد آمادگی لازم بین مدیران و مردم همایش‌ها و برنامه‌های متعددی داشته‌ایم. در سه ماهه نخست امسال تقریبا 30 هزار نفر برای آمادگی در برابر زلزله آموزش دیده‌اند. هلال احمر، شهرداری‌ها، آموزش و پرورش و دیگر نهادهای استانی در ارائه این آموزش‌ها مشارکت داشته‌اند. آموزش از نظر ما اهمیت دارد و در اولویت است.
تسنیم:اشاره کردید که برای آموزش مدیران استان نیز همایش‌هایی برگزار شده است.
باقری: بله؛ در مهرماه سال گذشته یک همایش بزرگ برگزار کردیم. قصد داریم به زودی این همایش‌ها را با حضور و مشارکت دانشگاهیان برگزار کنیم تا جنبه علمی‌تری داشته باشد. البته تمرکز ما بیشتر معطوف به آموزش دانش‌آموزان مدارس و کودکان مهدکودکی است چون اعتقاد داریم که تاثیر آموزش در سنین پایین بیشتر و موثرتر است و به شکل فرهنگ در‌می‌آید. مانند بستن کمربند ایمنی که پلیس توانست از طریق کودکان، آنرا به عنوان یک فرهنگ ترافیکی جا بیاندازد. این بچه‌ها وقتی بزرگ شدند نیاز نبود کسی به آنها گوشزد کند که کمربند ایمنی را ببندند. یا مثلا در ساختمان‌سازی باید این فرهنگ جا بیفتد که مردم از مهندس ناظر فرار نکنند بلکه به دنبال او باشند تا امنیت‌شان در آن مسکن تامین شود. وقتی اینها تبدیل به فرهنگ شود، آمار حوادث ما بسیار کاهش می‌یابد. الان اگر زلزله شش ریشتری در کرج بیاید بسیاری از خانه‌ها تخریب می‌شود این در حالی است که نباید با زلزله شش ریشتری این حوادث رخ دهد. اصلا زلزله شش ریشتری نباید برای کرج دغدغه باشد. مگر اینکه خانه‌ها واقعا روی گسل باشد. بنابراین تاکید ما بر آموزش در مراحل مهدکودک و دبستان است.
تسنیم:آیا می‌توانید آماری از آموزش‌هایی که در مدارس و مهدکودک‌ها ارائه شده است بیان کنید؟
باقری: بله؛ همان 30 هزار نفری که خدمتتان عرض کردم، بیشترشان دانش‌آموز و کودک هستند. این موضوع خیلی مهم است. ما الان در این زمینه‌ها دغدغه داریم. فعالیت‌های ما در حالی است که برخی مدیران می‌گویند اول باید حادثه رخ بدهد تا وارد عمل شویم.
تسنیم:شما مطالبی را هرچند به صورت کلی، بیان کردید. به نظر خودتان این برنامه‌ها تا چه اندازه در مواقع ضرورت و هنگام زلزله کاربرد و تاثیر دارد؟ آیا می‌توان با اتکا به مواردی که شما برشمردید به استقبال زلزله رفت؟!
باقری: منظورتان آموزش است؟
تسنیم:من نمی‌دانم. شما مدیرکل بحران استان البرز هستید. تمام اقداماتی که برای آمادگی در برابر زلزله انجام داده‌اید را (هرچند به ما نگفتید) در ذهن خودتان مجسم و مرور کنید و به ما بگویید که آیا با اتکای به آنها می‌توان به آمادگی در برابر زلزله احتمالی امیدوار بود؟ منظورم این است که اگر زلزله بیاید چه‌قدر امکان دارد که مدیران استانی و شما به جای اینکه به یکدیگر نگاه کنید، به طور موثر و کارشناسی‌شده وارد عمل شوید.
باقری: 100 درصد که نیست چون به هر حال خیلی چیزها در کشور ما هنوز جا نیفتاده است. یک‌سری چیزها هم گفتنی نیست. مثلا مشکلات و موانعی در داخل مجموعه‌ها و نهادها داریم که باید بین خودمان حل کنیم. رفع این مشکلات قطعا بر آمادگی ما می‌افزاید. مثلا ما وقت و انرژی زیادی صرف می‌کنیم تا به یک مدیر بفهمانیم که بحران چیست و چگونه باید با آن مقابله کرد و اقدامات پیشگیرانه چیست اما دقیقا زمانی که قرار است تلاش‌های ما به نتیجه برسد آن مدیر تغییر می‌کند و شخص دیگری جایگزین او می‌شود. از جمله این موارد می‌توان به یک اداره‌کل اشاره کرد که دارای نقش و رتبه چهارم یا پنجم در مواقع بحران است. در یک سال گذشته چهار مدیرکل این اداره کلیدی و مهم تغییر کرده است.
تسنیم:یعنی سلامت و امنیت مردم در مواقع بحران، به افراد و اشخاص گره خورده است و نه به برنامه‌ها و سیاست‌ها.
باقری: من مخالف تغییر مدیران نیستم بلکه می‌گویم مدیران باید در چارچوب یک برنامه حرکت کنند و تغییرات مدیریتی نباید مسیر را تغییر دهد. برای ما بسیار وقت‌گیر است که به برخی مدیران تازه‌کار بفهمانیم که 90 درصد برنامه‌های مدیریت بحران مربوط به قبل از حادثه است. نکته مهمتر این است که استان البرز نوپا است و جا انداختن اهمیت مدیریت بحران کار سختی به نظر می‌رسد. اما در بسیاری از استان‌های قدیمی کشور این مشکل کمتر وجود دارد و آنها بسیار هماهنگ‌تر و بابرنامه‌تر از البرز هستند؛ چون در آن استانها تغییرات فقط در سطح مدیران است و کارشناسان جابجا نمی‌شوند اما در این استان، همه افراد اعم از مدیران و کارشناسان یکجا تغییر می‌کنند!
تسنیم: من پاسخ سوالاتم را نگرفتم. تاکیدم بر زلزله است اما شما مسائل دیگری نیز طرح می‌کنید. فرض کنید همین الان در نقطه‌ای از استان زلزله رخ می‌دهد. شما چه کار می‌کنید؟ چه‌قدر آماده هستید؟ گفتید صددرصد نیست اما نگفتید چه قدر است؟
باقری: شورای هماهنگی مدیریت بحران استان شامل 60- 70 دستگاه و نهاد است که از طریق آنها وارد عمل می‌شویم.
تسنیم:یعنی تمام این 60 یا 70 دستگاه با شما هماهنگ هستند و حاضرند با مدیریت شما وارد عمل شوند.
باقری: تقریبا 90 درصد آنها همین‌طور هستند. این شورا هر فصل یکبار تشکیل جلسه می‌دهد. مرحله اجرایی‌تر در هنگام حادثه، فراخواندن رؤسای کارگروه‌ها و اعضای مدیریت بحران است. ما حتی شماره تلفن‌ها و آدرس مدیران رده چهارم یک اداره و نهاد را در اختیار داریم تا در صورت آسیب دیدن مدیران رده بالا در هنگام حادثه، به افراد و مدیران دیگری نیز دسترسی داشته باشیم. هلال احمر، بهداشت و درمان، حمل و نقل و پایانه‌ها، راه و شهرسازی، شهرداری‌ها، ناجا، بسیج و فرمانداری‌ها از جمله دستگاه‌ها و نهادهایی هستند که سریع‌تر فراخوان می‌شوند. در مراحل بعدی نوبت به مراکزی همچون پزشکی قانونی می‌رسد تا در زمینه شناسایی فوت‌شدگان و تعیین هویت آنها اقدام کند.
تسنیم: شاید مشکل از من است که متوجه میزان آمادگی شما برای مقابله با زلزله نمی‌شوم. اصلا بحث را به شکل دیگری ادامه می‌دهیم. در حال حاضر برای اسکان اضطراری در هنگام زلزله چه برنامه‌ای دارید؟ چه مکان‌هایی را برای این اسکان پیش‌بینی و تعیین کرده‌اید؟ فرض کنید زلزله‌ای رخ داده و شما می‌خواهید برای اسکان موقت و اضطراری مردم اقدام کنید.
باقری: محل‌هایی را برای اسکان اضطراری داریم اما خیلی کم است. برای اسکان اضطراری باید مکان‌هایی انتخاب شود که مثلا دارای سکو، سیم‌کشی برق و آب باشد.
تسنیم:تعداد این مکان‌ها؟
باقری: پیش‌بینی ما 30 مکان اسکان اضطراری است اما الان فقط 13 مکان در سراسر استان داریم.
تسنیم: چه زمان به عدد 30 خواهید رسید؟ آیا برنامه مشخص و پیش‌بینی‌شده‌ای برای تکمیل محل‌های اسکان اضطراری دارید؟
باقری: اگر اعتبار و بودجه می‌رسید تا سال قبل به این تعداد می‌رسیدیم. بستگی به اعتبارات دارد. اگر الان اعتبار برسد تا سال 1394 یا 1395 تمام مکان‌های اسکان اضطراری که پیش‌بینی کرده‌ایم آماده می‌شود.
تسنیم:پس شما برنامه‌ریزی مرحله به مرحله دارید و گام به گام پیش می‌روید.
باقری: بله! دقیقا.
تسنیم:اما باید دعا کنیم دست‌کم تا سال 1395 زلزله‌ای در استان رخ ندهد چون فقط در یک مورد از مدیریت بحران که "اسکان اضطراری" است دچار مشکلات جدی هستیم.
باقری: نه! اسکان می‌دهیم اما اسکانی که سکوی منظم و آب و برق و امکانات داشته باشد، نیست. فقط می‌توانیم چادر بدهیم که مردم اسکان پیدا کنند. درست است که آن ایده‌آلی که مدنظر ما است محقق نمی‌شود اما تمام تلاش و امکانات خود را به کار می‌گیریم. مثلا در سرزمین‌های گرمسیر یا در فصل گرما بهتر است که چادرها دارای تجهیزات خنک‌کننده باشد اما حالا اگر تجهیزات خنک‌کننده نبود، حداقل چادر هست و می‌تواند در اختیار مردم قرار گیرد.
تسنیم:پس حداقل می‌توانیم به وجود چادرها در زمان وقوع زلزله امیدوار باشیم.
باقری: بله؛ این چادرها مردم را از خطرات احتمالی حفظ می‌کند. اینها را انجام می‌دهیم اما ایده‌ال ما همان 30 نقطه اسکان اضطراری است که شرایط اولیه یعنی آب و برق را داشته باشد.
تسنیم:این 30 نقطه اسکان اضطراری (در صورت آماده‌سازی و تکمیل) ظرفیت اسکان چند نفر را دارد؟
باقری: ببینید ما در بحث انبار و ذخیره‌سازی مواد غذایی و نیازهای اولیه مشکلی نداریم و همه چیز آماده است. استاندارد این است که به اندازه 2 درصد جمعیت، مواد غذایی آماده داشته باشیم و خوشبختانه الان این استاندارد و آمادگی را داریم.
تسنیم: سوال من درباره ظرفیت 30 نقطه‌ای بود که قرار است در آینده نه‌چندان دور به عنوان اسکان اضطراری عمل کند. این 30 نقطه ظرفیت اسکان چند نفر را خواهد داشت؟
باقری: آنها باید ظرفیت پوشش 10 تا 15 درصد جمعیت را داشته باشد. این استاندارد موضوع است. بستگی به عمق و ابعاد حادثه‌ای دارد که رخ می‌دهد.
تسنیم:هماهنگی مدیران برای مواجهه یا مقابله با آسیب‌های زلزله چگونه است؟
باقری: 90 درصد است و به جمع‌بندی خوبی رسیده‌ایم اما در حوزه تجهیزات 70 - 80 درصد آمادگی داریم.
تسنیم:ما از میزان آمادگی شما برای مواقع بحران همچون زلزله مطلع شدیم. نکته دیگر این است که شما در صورت بروز حادثه برای تهران باید به عنوان "معین" وارد عمل شوید. تهرانی‌ها چه قدر می‌توانند به برنامه‌ریزی صحیح، بموقع و موثر شما به عنوان مدیریت بحران استان البرز در زمان وقوع زلزله تهران امیدوار باشند؟
باقری: همان آمادگی که برای استان خودمان داریم را برای تهران هم داریم اما کار ما در زمان زلزله تهران راحت‌تر است چون مسئولیت مستقیم نداریم. مثلا به ما گفته می‌شود که 10 دستگاه بولدوزر یا کامیون یا فلان تجهیزات را به تهران بفرستید و ما هم می‌فرستیم. البته واقعیت این است که چون ما به تهران نزدیک هستیم انتظار بیشتری از ما می‌رود.
تسنیم: شما در ابتدای اظهارات خود گفتید که وظیفه هماهنگی و مدیریت دستگاه‌ها و نهادهای استان را در مواقع بحران برعهده دارید. در صورت بروز زلزله شش ریشتری در شهر کرج، چه تعداد نیرو توسط نهادهای استان برای امدادرسانی به مردم وارد عمل می‌شوند. به عبارت دیگر آیا شما برآوردی از نیروی انسانی و توان امدادرسانی خود برای مواجهه با زلزله دارید؟
باقری: این جزء همان 90 درصدی است که قبلا گفتم.
تسنیم: منظورم این است که اگر شما برنامه‌ریزی دارید قطعا باید آمار تقریبی از نیروی انسانی خود داشته باشید و مثلا بگویید در صورت وقوع زلزله شش ریشتری در شهر کرج فلان تعداد نیروی انسانی توسط هلال احمر، شهرداری و نهادهای دیگر برای امدادرسانی به مردم آماده هستند. این برنامه‌ریزی موجب می‌شود شما نظم بیشتری هنگام وقوع زلزله داشته باشید.
باقری: اگر منظورتان این است که بگوییم چه تعداد نیرو داریم، نه! چنین آماری نداریم و بعید می‌دانم که در کشور هم چنین آماری وجود داشته باشد. اما اینکه بگوییم حداقل و حداکثر چه قدر است را داریم. مثلا من به شما گفتم که در بخش تجهیزات 70 تا 80 درصد آمادگی داریم یا در بخش هماهنگی مدیران 90 درصد آمادگی داریم. مشکل اصلی ما در این زمینه‌ها نبود اعتبار و بودجه است و این مشکلی است که مختص البرز نیست و دیگر نقاط کشور هم کم و بیش با آن مواجه هستند. الان اولویت‌های ما و فعالیت‌هایی که باید انجام دهیم مشخص است اما دو سال است که بودجه خاصی برای مدیریت بحران به نهادهای دخیل استان در این موضوع پرداخت نشده است. ما برنامه‌ریزی کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت داریم و فقط باید اعتبار باشد تا به اجرا برسد.
تسنیم: اگر امروز یا فردا در نقطه‌ای از استان البرز زلزله رخ دهد ما دچار بحران می‌شویم.
باقری: بله؛ 100 درصد!
گفت وگو از مهدی جابری
انتهای پیام/