آیا مسکو از ادامه حضور آمریکا در افغانستان نگران است؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پس از امضای پیمان امنیتی کابل - واشنگتن در روزهای گذشته، بسیاری از پایگاه‌های تحلیلی خبری منطقه به بررسی ابعاد این پیمان و واکنش‌های قدرت‌های منطقه‌ای نسبت به آن پرداخته‌اند.

یکی از روزنامه‌های چاپ کابل نیز در سرمقاله امروز خود به بررسی واکنش روسیه نسبت به امضای پیمان امنیتی و حضور طولانی مدت آمریکا در افغانستان پرداخته است.

در زیر متن کامل این مقاله را مطالعه می‌کنید:

ادامه‌ حضور تعدادی از سربازان آمریکایی پس از خروج نیروهای بین‏‌المللی از افغانستان تا آخر سال جاری میلادی در چهارچوب یک توافقنامه‌ امنیتی، یکی از مهم‏‌ترین موضوعاتی بود که به‌ ویژه از یک سال قبل به این‏ سو، اذهان دولت و مردم افغانستان را درگیر کرده بود.

لویه جرگه امسال با رأی اکثر اعضای خود با امضای این پیمان موافقت کرد اما این پیمان تا زمان تشکیل دولت وحدت ملی، از سوی کرزی بلاتکلیف باقی ماند. در دو دور انتخابات ریاست‌جمهوری امسال، وعده‌ امضای این پیمان امنیتی از سوی هر یک از کاندیداها، یکی از شعارهای اصلی بود.

با این حال، سرانجام تیم انتخاباتی اشرف غنی مطابق وعده‌ای که داده بود، یک روز بعد از مراسم ادای سوگند وفاداری، این پیمان امنیتی را در 30 سپتامبر میان دولت جدید و آمریکا امضا کرد که بر اساس این پیمان، پس از خروج نیروهای بین‌المللی، در حدود 12 هزار و 500 سرباز خارجی در افغانستان باقی خواهند ماند و علاوه بر آن، این سند ایجاد چندین پایگاه نظامی آمریکا را در مناطق ناامن کشور، ضمانت می‌کند.

تعیین جدول خروج نیروهای نظامی بین‌المللی و از جمله آمریکا از افغانستان، در میان کشورهای همسایه‌ افغانستان و  روسیه با انعکاس و اظهارنظرهای گسترده همراه بود. اما طرح یک پیمان دیگر که ادامه‌ حضور بخشی از سربازان خارجی که بیش‌ترشان آمریکایی هستند، از سوی آمریکا، آن‌هم در زمان حساس دو دور انتخابات، تب حساسیت‌ها را به‌شدت بالا برد. این امر، تا حدی قابل انتظار و طبیعی به نظر می‌رسد؛ زیرا دور و بر افغانستان متحد با آمریکا را (به‌جز پاکستان) کشورهایی تشکیل می‌دهند که روابط سیاسی‌ آن‌ها با آمریکا یا به‌ شدت سرد و تنش‌آلود بوده است، یا این‌که عده‌ای دست‌کم نقش غیرفعال را داشته‌اند؛ در کنار این‌که مناسبات سیاسی‌ آن‌ها بیشتر متمایل و متأثر از سیاست 2 ابرقدرت آسیایی یعنی روسیه و چین بوده است.

به این ترتیب، ایران- همسایه‌ی غربی افغانستان- نسبت به این موافقت‌نامه همواره با بدبینی نگاه کرده و در مقابلِ موضع غیرمشخص چین، روسیه تا حال موضع خاص خود را داشته است. و پس از امضای این موافقت‌نامه، چند روز بعد از تشکیل دولت وحدت ملی، خبرگزاری‌های روسیه پر بودند از نقد و نظر سیاست‌مداران و کارشناسان روسیه.

وزارت خارجه‌ روسیه یک روز پس از امضای این سند، در بیانیه‌ رسمی خود نوشت که «انتظار دارند با اجرای این توافق‌نامه، کشور سومی تهدید نشود.» این نهاد مهم دولت روسیه با تصریح این‌که «افغانستان کشوری مستقل است، هر تصمیمی را که بخواهد بگیرد، مربوط به دولت‌مردان خود این کشور است و با شریکان خارجی خود هر موافقت‌نامه‌ای را هم که لازم بداند، امضا کند»؛ اما در عین حال تأکید کرد که انتظار می‌رود «افغانستان در اجرای مفاد توافق‌نامه‌های امضا‌ شده آگاهی کامل داشته باشد، تا کشور سومی از آن احساس خطر نکند.» به این ترتیب، «میخاییل کروناووسکی»، دیپلمات سابقه‌دار روس که مدتی سفیر روسیه در کابل بوده است، با موضع تندتری اظهار نظر کرد که «پیمان امنیتی افغانستان با آمریکا تضمین ثبات نیست.» وی ضمن «نمادین» خواندن این توافق‌نامه، افزود که «امنیت افغانستان را فقط مردم خود این کشور می‌توانند تضمین کنند.»

انتقاد مسکو بر سر چیست؟

جالب‌تر از همه این‌جاست که از یک‌سال قبل به این‌سو و همزمان با تغییرات اخیر در کشور، مقام‌های روسی همیشه از یک موضع دوگانه، مسئله‌ خروج یا ادامه‌ همکاری آمریکا با افغانستان را مورد بحث قرار داده‌اند.

بسیاری از صاحب‏نظران و سیاست‏مداران روس تا قبل از امضای این توافق‌نامه، در نوشته‌ها و مصاحبه‌های‌شان همواره بر این نکته انگشت می‌گذاشتند که خروج کامل نیروهای آمریکایی و قطع همکاری از سوی آمریکا، ممکن است دولت نوپای افغانستان را متزلزل کند و خطر نفوذ و گسترش طالبان و تمام گروه‌های تروریستی و افراط‌گرایان دینی را بیش از پیش جدی‏‌تر کند. اما در عین حال، این مقام‌ها همواره مخالفت و بدبینی‌شان را نسبت به حضور آمریکا در افغانستان، در سطوح مختلف ابراز داشته‌اند؛ در حالی که این انتقادها جز تکرار چند واقعیت، چیزِ جدیدی در خود نداشته‌اند.

میخاییل کروناووسکی برای دفاع از حقانیت اظهار نظرش گفته است که «آمریکا وعده‌ی تأمین امنیت در افغانستان را داده، اما 13 سال گذشته نشان داد که نه آمریکا، بلکه مردم خود افغاستان فقط می‌توانند ابزار تأمین امنیت باشند.» واضح است که ناکامی دولت کرزی در 13 سال گذشته، نه تنها به آمریکا ربطی ندارد، که این کشور را نیز مورد پرسش‌های جدی قرار می‌دهد. این‌که چرا طی 13 سال امنیت تأمین نشد، چرا طالبان روز‌به‌روز قدرت‌مندتر شدند، چرا گراف تولید و قاچاق مواد مخدر پایین نیامد، و ده‌ها چرای دیگر، همه سوال‌هایی‌اند که قبل از این‌که دولت کرزی را به باد انتقاد بگیرند، متوجه دولت آمریکا به عنوان نزدیک‌ترین متحد دولت افغانستان است. علاوه بر این، مسائلی چون قاچاق مواد مخدر به کشورهای روسیه و آسیای میانه و همین‌طور، گسترش افراط‌گرایی اسلامی و خطر تازه از نفوذ دولت اسلامی (داعش)، از مهم‌ترین نگرانی‌های روسیه‌اند که نقش فعال رهبری کشورهای عضو سابق شوروی را اکنون دارد و خود را قوی‌ترین مسئول و مبتکر حفظ ثبات و امنیت این منطقه از آسیا می‌داند.

عوامل استراتژیک

با وجود این، اما پس‌منظر این انتقادها را مسئله‌ مهم‌تری تشکیل می‌دهد. کروناووسکی دیپلمات باسابقه‌ روسیه گفت: «اما در وضعیت ژئوپلتیک کنونی، حضور نیروهای خارجی در کشورهای همسایه‌ روسیه موجب افزایش نگرانی‌ها می‌شود‌.» و هم‌چنین اذعان داشت: «در حال حاضر روابط میان آمریکا و روسیه متشنج است و حضور نیروهای آمریکایی در هر منطقه، به‌ویژه در مرزهای نزدیک روسیه وضعیت را جدی‌تر می‌کند.» چندی قبل نیز معاون اول مرکز تکنولوژی‌های سیاسی روسیه «الکسی ماکارکین» در مقاله‌ اختصاصی‌ خود در ارتباط با مسائلی چون انتخابات جدید در افغانستان و مسائل حاشیه‌ای آن، خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین اولویت‌هایی که دولت غنی باید به آن توجه کند، حفظ و تأمین روابط دیپلماتیک با کشورهای منطقه‌ای و «بازیگران جهانی و از جمله روسیه» است.

با این حال، می‌توان گفت که تمام انتقادهای مقام‌های روسیه، از نگرانی این کشور در ارتباط با مسئله‌ افغانستان ناشی می‌شوند. مسکو با پیش‏‌فرض بدبینانه‏‌تری نسبت به سیاست‌های آمریکا و متحدان غربی‌اش در مسائل کشورهای آسیایی و از جمله افغانستان و حتی مسئله‌ی اوکراین، اعتمادش را نسبت به غربی‌ها بیش از پیش از دست داده است.

بحث روی ثبات افغانستان در آینده‌ای نزدیک، یکی از مهم‌ترین موضوعات رهبران سازمان همکاری «شانگهای» بود. این مسئله خود نشان داد که مسکو تقریباً به هیچ همکار غربی جز خودش، باور و اعتماد ندارد و به این ترتیب، خود در تلاش است تا به مرور زمان، موضعش را عملاً تثیبت کند.

انتهای پیام/ع