ضرورت‌های لازم برای ترویج امر به معروف و نهی از منکر

امام حسین(ع) هنگام حرکت از مدینه به سوی مکه وصیت نامه‌ای‌ را مکتوب و با مهر خویش ممهور ساختند و به برادرشان محمد حنفیه تحویل دادند. در این وصیت نامه حضرت بعد از حمد و شهادت به وحدانیت خدا و رسالت پیامبرش هدف خویش از سفر را این گونه بیان می‌فرمایند: «من نه از روی خودخواهی و یا برای خوشگذرانی و نه برای فساد از شهر خود بیرون آمدم؛ بلکه هدف من از این سفر، امر به معروف و نهی از منکر و خواسته‌ام از این حرکت، اصلاح مفاسد امت و احیای سنت و قانون جدم، رسول خدا(ص) و راه و رسم پدرم، علی(ع) است.» به راستی نقش امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از فروع دین تا چه‌اندازه است که امام اباعبدا...(ع) آن را سبب ساز اصلاح مفاسد امت می‌داند و در این مسیر از فدا کردن جان، مال، آبرو و هر آن چه خود و خانواده اش دارند دریغ نمی‌فرماید؟ بدیهی است اهمیت امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یکی از واجبات دینی که همچون نماز، روزه و سایر فرایض است بر کسی پوشیده نیست. اما به راستی در جامعه اسلامی چه اتفاقی می‌افتد که این مهم تا آنجا مورد غفلت واقع می‌شود که از آن به عنوان «واجب فراموش شده» یاد می‌کنند؟ در این راستا برخی از مهمترین ضرورت‌های‌ ترویج امر به معروف و نهی از منکر به شرح زیر بیان می‌گردد:

آگاهی عمومی مردم: اهمیت فریضه امر به معروف و نهی از منکر تا آنجاست که قوام سایر فرایض به اقامه این مهم ممکن بوده و اعتقاد به این مسئله از ضروریات دین است. اما متأسفانه بسیاری مردم از اهمیت این مسأله غافل هستند. تا جایی که کمابیش مشاهده می‌شود افرادی که در عمل به واجبات دینی خود و یا حتی انجام مستحبات جدی هستند در مقام عمل به این واجب دینی در بسیاری از اوقات بی تفاوت هستند!

پرهیز از نگاه سطحی در امر به معروف و نهی از منکر: یکی از اساسی ترین دلایل عدم اجرای مطلوب این واجب دینی در جامعه نگاه سطحی و ظاهری به آن است. متأسفانه عمق معنای این مهم در جامعه به خوبی درک نشده است. به صورتی که اولاً بسیاری از مصادیق معروف و یا منکر هنوز در جامعه تبیین نشده و ثانیاً این امر تنها محدود به چند مورد خاص همچون حجاب گردیده است و سایر عرصه‌های‌ موجود در جامعه، سازمان ها، رسانه ها، شبکه‌های‌ اجتماعی، سلامت اداری و ... نادیده گرفته می‌شود.

حمایت قانونی کافی از آمران و ناهیان: آمر به معروف و یا ناهی از منکر ممکن است در هنگام انجام وظیفه شرعی خود با مشکلاتی مواجه شده که نیاز به حمایت قانونی داشته است. حتی عده‌ای‌ از افراد جان خود را در این راه از دست داده و به شهادت رسیده‌اند، اما متأسفانه قانون حمایت کاملی در این راستا انجام نداده است. هر چند اخیراً مجلس با درک این خلأ در حال بررسی طرحی به منظور حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر است ام باید به این نکته اشاره کرد که در نظر گرفتن ضمانت‌های‌ اجرایی قوانین، از تصویب آن اهمیت بیشتری دارد.

بهره‌گیری از ساختار و کادر اجرایی مناسب: در اصل هشتم قانون اساسی؛ «امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت که شرایط، حدود و کیفیت آن در قانون مشخص می‌گردد.» بر این اساس دولت موظف است با تخصیص اعتبارات لازم زمینه ترویج و توسعه این فریضه دینی را فراهم سازد. اما متأسفانه مشاهده می‌شود که همواره به این مهم به چشم یک مسأله جانبی نگاه شده است. تا آنجا که بسیاری از متولیان ترویج امر به معروف و نهی از منکر در کشور کسانی هستند که مشاغل اجرایی مهمی داشته که یا برای انجام وظیفه در این راستا زمان کافی در اختیار ندارند و یا اینکه این مسأله برایشان اولویت پیدا نمی‌کند. البته مسلماً این امر به معنای دولتی کردن این وظیفه دینی نیست. بلکه منظور بیان بخشی از وظایف دولت در این راستاست.

احساس مسئولیت همگانی و پرهیز از قرار دادن این وظیفه در انحصار افراد خاص: برخی از اقدامات ناصواب سبب شده است که به غلط این ذهنیت برای گروهی از افراد جامعه حاصل شود که امر به معروف و نهی از منکر تنها در انحصار افرادی خاص می‌باشد. این مسأله باعث شده ضمن غیر مسئول جلوه دادن ضمنی عموم مردم، این ذهنیت ایجاد گردد که گروه خاصی متولی انجام این وظیفه‌اند و سایر افراد جامعه در تشخیص منکر و معروف از صلاحیت لازم برخوردار نیستند!

توجه به ویژگی‌های‌ آمران به معروف و ناهیان از منکر: براساس حدیث علوی فردی که به انجام این واجب دینی می‌پردازد باید سه ویژگی داشته باشد: اول از آن آگاهی داشته باشد، دوم خود بدان عامل باشد و سوم اینکه در حین انجام وفق و مدارا(عدالت) را از نظر دور نداشته باشد. متأسفانه چون برخی از افراد که به این مهم مبادرت کرده اند برخی از اصول ذکر شده را رعایت ننموده‌اند، ضمن این که دیگران را نسبت به این امر بدبین و بی اعتماد نموده اند، اثر گذاری این مهم را نیز در جامعه کاهش داده‌اند.

سخن پایانی این که اول تا هفتم ماه محرم را هفته احیاى امر به معروف و نهى از منکر نامیده‌اند. این فرصت با توجه به فضای معنوی که رهاورد مجالس عزاداری می‌باشد زمان مناسبی جهت بازبینی و آسیب شناسی این واجب دینی در کشور فراهم می‌آورد. حمایت همه جانبه از آمرین به معروف در کشور از طریق وضع و اجرای قوانین حمایتی، ترویج و تبلیغ این مهم در رسانه‌ها (خصوصاً رسانه ملّی) به عنوان «اصل نظارت عمومی» و تعامل دستگاه‌های‌ ذیربط در خصوص نهادینه‌کردن فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر می‌تواند در راستای ترویج این فرهنگ ارزشی در جامعه موثر واقع شود.

منبع: روزنامه خراسان

انتهای پیام/