تصمیم آل‌سعود درباره شیخ نمر سرنوشت آنها را تعیین می‌کند
خبرگزاری تسنیم: یک تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل معتقد است که حکومت عربستان در صورت اعدام شیخ نمر، عمر بسیار کوتاهی خواهد داشت و اگر به سمت یک همزیستی مسالمت‌آمیز با جریان شیعه حرکت نکند، قطعاً منقرض خواهد شد.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، ناصر نوبری، سفیر سابق ایران در شوروی و از دیپلمات‌های با سابقه کشور است که در دوره فعالیت سی و اندی ساله در حوزه دیپلماسی و سیاست خارجه، در سمت‌هایی همچون ریاست مرکز راهبردی وزارت امور خارجه، مشاور امور استراتژیک وزیر امور خارجه، موسس و اولین رئیس دفتر امور سخنگویی وزارت امور خارجه، مدیرکل اطلاعات و مطبوعات و مدیرکل روابط عمومی و انتشارات وزارت امور خارجه را بر عهده داشته است.
با توجه به تحولات اخیر در منطقه و بروز تعارضات بین داعش، عربستان و آمریکا گفت‌وگویی برای بررسی این اتفاقات با او ترتیب داده‌ایم. وی در این گفت‌وگو به نقش عربستان در یمن، حکم اعدام شیخ نمر، آینده سیاسی حکومت عربستان و مسائلی از این دست نیز پرداخته‌است که مشروح این گفت‌وگو را با هم از نظر می‌گذرانیم:
تسنیم: با توجه به شرایط آشفته‌ای که عربستان در مسایل داخلی و منطقه‌ای خود پیدا کرده‌است، پیش بینی شما از عملکرد آینده آل‌سعود چیست؟ آیا با ادامه سیاست‌هایشان در داخل عربستان، یمن، سوریه، عراق و سایر کشورهای منطقه، می‌توانند به حکومت در عربستان و اعمال نفوذ در کشورهای منطقه ادامه دهند؟
ناصر نوبری: به نظر من حکومت سعودی در یک تصمیم‌گیری بسیار مهم و استراتژیک قرار گرفته‌است. حکومت سعودی در حال حاضر تکیه‌گاه داخلی مناسبی ندارد؛ جریان داخلی عربستان به دو طیف شیعه و سنی تقسیم می‌شود؛ در حال حاضر، آل‌سعود با جریان شیعی دچار تخاصم است و حکم اعدام شیخ نمر بر دامنه این تخاصم افزوده است و قطعاً اجرای این حکم نیز بر این دامنه بسیار خواهد افزود. از سوی دیگر، جریان مبارز سنی نیز این حکومت را قبول ندارد.
آل سعود به سمت یک همزیستی مسالمت‌آمیز با جریان شیعه حرکت نکند، قطعاً منقرض خواهد شد
در چنین شرایطی، دولت سعودی باید به این مسئله دقت داشته‌باشد که برای بقا، به چه چیزی می‌خواهد تکیه کند. هم اقلیت بزرگ شیخ نمر را دارد از دست می دهد و هم از سوی دیگر، سنی ها آن ها را به صورت ریشه ای قبول ندارند. سنی هایی که به عنوان داعش دارند قدرت می‌گیرند و به دنبال آن هستند که به عربستان نیز حمله کنند و اصل طمعش نیز تسخیر عربستان است و اصل خلافت مسلمین نیز بر مبنای مکه و مدینه است. بنابراین، اگر آل‌سعود یک تصمیم درست نگیرند و به سمت یک همزیستی مسالمت‌آمیز با جریان شیعه حرکت نکنند، قطعاً منقرض خواهند شد.
تسنیم: فعالیت‌های عربستان در یمن، عراق و سایر کشورها که با هدف اختلاف افکنی بین مسلمانان و برای حفظ بقای خودشان صورت میگیرد، تا کجا برای آل‌سعود برد و نتیجه خواهد داشت؟
ناصر نوبری: از این اقدامات نتیجه‌ای نخواهند گرفت. اقدامات آنها در جایی مانند عراق و سوریه که داعشی‌ها را در آن جا به راه انداخته‌اند، بسیار شدید است و شکاف بین دو جریان به لحاظ تعداد و درصد نفرات بسیار قوی است و ممکن است اقداماتشان نتایجی داشته باشد، اما در یمن که یک جریان متشکل از سنی‌های اصیل و شیعیان شان است که آگاهانه حرکت‌شان را آغاز کرده و ادامه می‌دهند، اقدامات عربستان تنها به اندازه یک ترقه تأثیر خواهد داشت. اساس جریان در یمن بسیار قوی و قدرتمند است و به همین دلیل به هیچ وجه در یمن موفق نخواهند بود.
اما در نهایت چه مبارزین سنی که امروز در جریان هایی همچون داعش و گروه های تکفیری جهادی بروز کرده‌اند و چه شیعیان تمایلی به آل‌سعود ندارند و در هر حال، سعودیها باید بدانند که جریان اصلی جهان اسلام طالب این‌ها نیست و هر انتخابی هم که داشته‌باشد، آن انتخاب مدل درباری سعودی نیست. این‌ها در چنین شرایطی باید خیلی احتیاط کنند. وضعیت امروز آنها ریسک بردار نیست و هر عمل آنها تبعات خاص خود را در پی خواهد داشت.
تسنیم: آیا این بازی ظاهری داعش علیه عربستان، عربستان علیه داعش قابل باور است؟ به معنی دیگر، آیا این تقابل بین این‌ها واقعی است یا یک بازی سیاسی ظاهری برای انحراف اذهان عمومی است؟
ناصر نوبری: من برای روشن شدن این مطلب یک مثال برای شما می‌زنم. این کاری که آمریکا، سعودیها و شیوخ به راه انداختند و چیزی به نام داعش را به وجود آوردند، به نظر من مشابه داستان پارک ژوراسیک است. آنها در آن فیلم با صرف هزینه بسیار موجودی را در آزمایشگاه خلق کردند که آن را به جان مخالفین خود بیاندازند اما وقتی این موجود به وجود آمد، به جان خودشان هم افتاد. این چیزی است که آن ها امروز دارند برای چندمین بار تجربه می کنند. در القاعده هم همین طور شد. در طالبان هم همین اتفاق افتاد. در داعش نیز این اتفاق تکرار شد زیرا این‌ها در جایی تخم‌ریزی می‌کنند و سیستمی را تشکیل می‌دهند که در آن، انسان‌ها کار با اسلحه و مبارزه را نیز می‌آموزند. وقتی کسی اسلحه به دست گرفت و تبدیل به یک مبارز شد که می‌تواند بجنگد، یک آدم جنگجو چطور می‌تواند دربار آل‌سعود را به عنوان سمبل و نماد خود بپذیرد؟ طبیعی است که این گروه علیه خود آنها خواهد شد.
چرا سعودالفیصل این قدر از حضور موفق ایران در سوریه عصبانی است؟ من اشتباهش را به او توضیح می‌دهم و به او یاد می‌دهم که چگونه باید رفتار کند. عزیز من! وقتی تو به یک جریان مبارز پول و اسلحه می‌دهی، وقتی اسلحه به دست گرفت و مبارزه را آموخت، اولین چیزی که به آن توجه خواهد کرد این است که می‌بیند دربار تو به درد نمی‌خورد و علیه تو می‌شورد. پس تو باید از دست خودت عصبانی باشی که اشتباه کردی.
علت این که این مسائل برای ایران اتفاق نمی افتد این است که مبارزانی که ایران با آنها همراهی می‌کند و به آنها مبارزه را یاد می‌دهد، می‌بینند که ما خودمان پیشتاز مبارزه ایم. ما پیشتاز مبارزه با آمریکا و پیشتاز مبارزه در فلسطین هستیم. وقتی می‌بیند ما پیشتاز هستیم، به دنبال ما می‌آید و عقب‌تر از ما دارد مبارزه می‌کند. ولی وقتی عربستان مبارز درست می‌کند و آن مبارز می‌بیند که رییس جمهور آمریکا به دربار عربستان آمده‌است و پادشاه عربستان با او می‌رقصد، حتماً علیه دربار آل‌سعود می‌شود. آقای سعودالفیصل هزار بار هم که در این زمینه سرمایه گذاری کنی این سرمایه‌گذاری علیه خودت خواهد شد، اما این مسئله برای ایران صادق نیست.
ما هر جا سرمایه گذاری می‌کنیم تبدیل به عمق استراتژیک ما می‌شود. در سرتاسر دنیا از شیعیان یمن و عربستان بگیرید تا سوریه و لبنان. زیرا آنها می‌بینند ما خود، پیشتازان مبارزه هستیم. اما مبارزان سنی می‌بینند پیشتاز آنها سعود الفیصل و پادشاه دربار سعودی است که با سران آمریکایی می‌رقصد. این یک نتیجه طبیعی است.
آل‌سعود برای بقا هیچ راهی جز سازش با جریان شیعه و سنی عربستان ندارد
هر چه آنها برای مبارزه سرمایه‌گذاری کنند، علیه خودشان خواهند شد و هرچه ما برای مبارزه سرمایه‌گذاری می‌کنیم، عمق استراتژیک ما در سرتاسر جهان توسعه بیشتری پیدا می‌کند. این جریان یعنی آل‌سعود و طرفدارانش، هیچ راهی برای بقای خود ندارد جز این که با جریان‌های شیعه و سنی که علیه او شده، سازش کند وگرنه اعدام و خونریزی و اقداماتی از این قبیل علیه آنها است و خودشان را بر باد خواهد داد.
تسنیم: اگر آل‌سعود اقدام به سازش با گروه‌های مخالف شیعه و سنی نماید، بقای او دائمی خواهد بود یا در هر حال، حکومت آل‌سعود محکوم به شکست و نابودی است؟
ناصر نوبری: در دراز مدت، حتی اگر آل‌سعود با این گروه‌ها سازش هم بکند، قطعاً به نابودی منتهی خواهد شد. زیرا در این وضعیت از یک طرف دارند اقلیت شیعه را با اقدامات خود روز به روز ناراضی‌تر می‌کنند و از سوی دیگر، خودشان گروه‌های سنی مبارز را با آن ویژگی‌ها به راه انداخته‌اند که علیه خودشان به راه خواهند افتاد.
تسنیم: حکومت آل‌سعود برای حل این مشکل چه راهکاری را باید در پیش بگیرد؟
ناصر نوبری: پیشنهاد می‌کنم آل‌سعود از این فرصتی که وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران برای آنها ایجاد کرده‌است، برای برقراری یک زندگی و همزیستی مسالمت‌آمیز با گروه‌های مخالف در عربستان استفاده کنند. این که پادشاه عربستان در حالی که جریان اهل سنت عربستان علیه او برخاسته‌اند با اعدام آقای نمر جریان شیعه را هم بیش از پیش در مقابل خود قرار دهد و بخواهد بر روی حمایت‌های آمریکا حساب کند، یک اشتباه استراتژیک است.
وزارت خارجه نباید احساس کند که ورودش به حکم اعدام شیخ نمر در روابط ایران و عربستان تاثیر منفی خواهد داشت
تسنیم: به نظر شما وزارت خارجه ایران درخصوص اعدام شیخ نمر چه رویکردی را باید در پیش بگیرد؟
ناصر نوبری: وزرات خارجه باید در تبیین شرایط برای طرفین و دولت عربستان تلاش کند و رایزنی مقامات ما در وزارت خارجه برای تبیین شرایط دولت عربستان بسیار مفید خواهد بود. نباید وزارت خارجه احساس کند که اگر وارد این معرکه شود، بر روابط ما با عربستان تأثیر منفی خواهد داشت، بلکه باید با یک مدیریت مناسب و با رویکرد تبیین شرایط برای طرفین، نقش خود را در این میان ایفا کند. وزارت خارجه می‌تواند نقش عمده ای در این راستا داشته باشد.
تسنیم: نظر شما درباره فیلم سربریدن گروگان‌های آمریکایی و اروپایی توسط داعش چیست؟ با توجه به خبری که اخیراً در عربستان منتشر شد و یک روزنامه مدعی شد خبرنگاری که فیلم سربریدن او توسط داعش منتشر شده‌است، در عربستان است. از طرفی، با دقت در این فیلم می‌بینیم بریده شدن گردن و جاری شدن خون از گردن نمایش داده نمی‌شود و تنها به تصویر سر بریده او اکتفا می‌شود. در حالی‌که در فیلم‌های دیگر داعش تصویر سر بریدن کاملاً به نمایش در می‌آید.
ناصر نوبری: آمریکایی‌ها چندین بار این سناریو را انجام داده اند. این سناریو این است که یک حرکت خارق‌العاده‌ای برای فریب مردم انجام می‌شود و در پی آن یک موجی ایجاد می‌کنند و به نقطه مورد نظرشان حمله می‌کنند. قضیه برج‌های دوقلو سمبل این سناریو بود. آمریکایی‌ها با سناریوی برج‌های دوقلو موجی را در جهان ایجاد کردند و بر روی این موج ائتلافی را به راه اندختند و توانستند به عراق و افغانستان حمله و سپس آنها را اشغال کنند. استراتژی آنها از این اقدامات هم این بود که به ایران حمله کنند، اما نتوانستند و در باتلاق عراق و افغانستان گیر کردند. خودشان به صراحت می‌گفتند ایران اصل محور شرارت است و قصد حمله به ایران را داشتند اما نتوانستند.
در واقع، سناریوی آنها در این چند کلمه خلاصه می‌شود؛ ایجاد یک شوک روانی در جهان، سپس ایجاد یک اجماع و ائتلاف جهانی و بعد حمله. این بار این سناریو را با خرج کم‌تری انجام داده‌اند. دفعه پیش دو برج را با آن همه ماجرا، هزینه و کشته منفجر کردند. این بار، با بریدن سر دو گروگان که معلوم نیست فوتوشاپ بوده، مونتاژ بوده یا واقعی بوده است.
در هر حال، یک جریان فجیعی را ایجاد کردند که بر اساس آن یک اجماع جهانی را به وجود آورند. گرزی را درست کردند و ظاهری مشروع به این گرز دادند و این، اشتباهی بود که در سازمان ملل هم اتفاق افتاد که سازمان ملل به طور کلی به این‌ها اجازه مبارزه با گروه داعش را داد. خب، مبارزه با این گروه ممکن است در هر جایی صورت بگیرد.
یعنی هم اکنون این سیستم آمریکایی ائتلاف علیه داعش یک مشروعیتی یافته‌است که بنا بر مبارزه با داعش می‌تواند به هر جایی حمله کند. مثلاً اگر چند داعشی در افغانستان باشند، می‌توانند به آن جا حمله کنند. اگر در عراق باشد یا سوریه و یا در لبنان باشد، هر جا که باشد دست این‌ها باز است که به آن‌جا حمله کنند. این یک اشتباه بزرگ بود که به سبب دو تا سر بریدن واقعی یا ساختگی، سازمان ملل، چنین مجوزی به این‌ها داد. اکنون آمریکا با این اشتباه سازمان ملل گرزی به دست دارد که هر جا را بخواهد با آن در هم می‌کوبد. همچنان که می‌بینیم امروز آمریکا مبارزه با داعش را بهانه کرده و مراکز اقتصادی و پالایشگاه سوریه را منهدم کرده است.
بنابراین، خلاصه ماجرا این است: آن چه که آمریکا آن را بهانه‌ای برای مبارزه با داعش کرده، عرصه رقابت دوباره ایران و آمریکاست. آمریکا وقتی دید که در منطقه هزینه مالی و جانی کرد، ولی در نهایت عراق از دست آمریکایی‌ها خارج شد و دست جریان متمایل به ایران افتاد و از همپیمانان ایران شد، این بار آمده‌است تا با این مستمسک (ائتلاف مبارزه با داعش)، بدون آن‌که نیروی زمینی وارد کند و تلفاتی بدهد آن گرزش را حفظ کند تا هرجا که لازم شد، قدرت خود را نشان دهد.
این اقدام (تشکیل ائتلاف ضد داعش)، حرکتی مشکوک است که ایران نیز این حرکت را به خوبی رصد کرد. این حرکت یک بازی است وگرنه اگر آمریکا می‌خواهد با داعش مقابله کند کافی است از ترکیه که متحد اوست بخواهد جلوی ورود تجهیزات و نیرو و امکانات به داعش را بگیرد. مرکز تغذیه داعش ترکیه است که اگر جلوی آن گرفته شود داعش از هم فروخواهد پاشید.
بنابراین، کل این ماجرا یک سناریو است که وقتی دید عراق و سوریه از دست او رفت و لبنان هم به طور اتوماتیک در دامنه قدرت او نیست، گرزی را ایجاد کرد تا در منطقه آزاد بچرخد و هر جا که می‌خواهد قدرت‌نمایی کند. بنابراین، این جریان ائتلاف ضد داعش یک جریان بسیار مشکوک است.
تسنیم: الان رابطه بین عربستان، آمریکا و هم‌پیمانانش و داعش را چگونه جمع‌بندی می‌کنید؟ چه رابطه‌ای در ظاهر و نهان، بین این سه دسته وجود دارد؟
ناصر نوبری: من این طور برای شما بیان می‌کنم؛ آن چه که اکنون می‌شود از این مسائل برداشت کرد و دید این است که داعش اکنون یک فرصت مجدد را برای آمریکا فراهم کرده‌است که با یک مدل تمیز و بدون خونریزی و تلفات نیرو به منطقه بازگردد. نکته مهم این جاست که خود این عناصر با یکدیگر دچار تضاد هستند. یعنی داعش با حکومت درباری عربستان سعودی تضاد دارد. حتی داعش با جریان‌های مبارز سنی و گروه‌های تکفیری دیگر همچون النصره تضاد دارد. بنابراین دو نکته وجود دارد؛ یکی آن چه در مورد کلیت قضیه پیش از این گفتیم و بهره برداری آمریکا از داعش و ... و دیگری این تضاد درونی که دارند. مثلاً در حمله به کوبانی تضادهایی بین این‌ها وجود دارد. استراتژی ترک‌ها و آمریکایی‌ها لزوماً در همه موارد با استراتژی داعش یا سایر گروه‌ها یکی نیست و این طور نیست که این‌ها به طور یکپارچه با یکدیگر متحد باشند.
بنابراین، آن‌چه که ما داریم می‌بینیم این است؛ کشوری به نام ترکیه که تحت نفوذ ناتو است، پاتوق اصلی قدرت و تکیه‌گاه داعش است. داعش پایگاه و تکیه‌گاه دیگری ندارد. مردم ترکیه نیز این را فهمیده‌اند که مداوم علیه دولت‌شان تظاهرات می‌کنند. حالا ترک‌ها چگونه به این ماجراها نگاه می کنند؛ برای ترک‌ها این جذابیت به وجود آمده‌است که دوباره امپراطوری عثمانی را به راه بیاندازند. هر جریانی دارد از زاویه خود به ماجرا نگاه می کند. در واقع، این‌ها مجموعه‌ای از جریان‌های خودمحوری هستند که در راستا و چهارچوب آن استراتژی کلان آمریکا که می‌خواهد در منطقه قیمومیت خود را حفظ کند، جلو آمده‌اند ولی تضادهای درونی آنها رشد خواهد کرد. مثلاً مانند آن چه که در کوبانی دیدیم و آن چه که در عراق حتماً خواهیم دید. چون جریان سنی اصیل حتماً جلوی داعش خواهد ایستاد. همچنین زمانی که داعش فرصت کند که با عربستان تضاد فیزیکی پیدا کند، این تضادهای درونی بیش از پیش رشد خواهد کرد.
تسنیم: آینده یمن را چگونه می‌بینید؟ به نظر شما اقدامات عربستان در راستای تأثیرگذاری بر روند انقلاب مردم یمن چقدر در تغییر مسیر این انقلاب موثر خواهد بود؟
ناصر نوبری: به نظر من آینده قطعاً دست مردم یمن خواهد بود و قطعاً جریانات خارجی مانند سعودیها در آن جا به حداقل قدرت خواهند رسید. به همین علت به نفع سعودی هاست که با کل جریان شیعه به تفاهم برسند و به سبب درگیری‌هایی که با داعش پیدا کرده‌اند، باید با تمام جریان های شیعی از یمن گرفته تا عربستان، بحرین، عراق، ایران و لبنان همزیستی مسالمت‌آمیزی را در پیش بگیرند، وگرنه سقوط خواهند کرد. مطمئن باشید که اگر سعودیها به ما و نظر مساعد وزارت خارجه و دولت ما روی خوش نشان ندهند و این فرصت را از دست بدهند، قطعاً به زودی سقوط خواهند کرد.
تسنیم: با توجه به وضعیت عربستان و این‌که جایگاه خود را در میان اکثر همسایگان خود و کشورهای اطراف از جمله یمن، بحرین و عراق از دست داده و دچار مشکلات داخلی نیز هست، پیش بینی شما از زمان سقوط آل‌سعود در عربستان چیست؟
ناصر نوبری: تصمیم‌گیری آل‌سعود درباره شیخ نمر سرنوشت آنها را تعیین خواهد کرد. اگر یک تصمیم درست، عاقلانه و مسالمت جویانه بگیرند، عمرشان بیشتر خواهد شد اما اگر تصمیم غیرعاقلانه‌ای بگیرند، به نظر من عمرشان بسیار کوتاه خواهد بود. یعنی به چند سال خواهد رسید.
تسنیم: از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، تشکر می‌کنم.
ناصر نوبری: خواهش می‌کنم.
انتهای پیام/