نمایندگان در برخورد با گزینه وزارت علوم به وظیفه خود عمل کنند

به گزارش خبرگزاری تسنیم، رضا گرمابدری در گزارشی که در سایت بصیرت با عنوان «مناقشه بر سر وزیر علوم»منتشر شده نوشته است: 

یکی از اصلی‌ترین چالش‌های دولت یازدهم در حوزه مسائل داخلی، تعیین وزیر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بوده است. چالشی که از آغاز رأی اعتماد گرفتن دولت یازدهم از مجلس شروع شد و همچنان ادامه دارد. با اینکه برخی اعتقاد دارند این مسئله از اختلاف بر سر تعیین یک وزیر فراتر رفته و به چالش کامل دولت و مجلس تبدیل شده، به نظر می‌رسد تمسک هر کدام به ابزار و اختیارات قانونی، ظاهر قضیه را غیر از این نشان می‌دهد و حتی اگر چنین اعتقادی صحت هم داشته باشد تمکین طرفین به قانون سبب مدیریت این چالش و حفظ آن در چارچوب‌های لازم شده است. بنابر پاره‌ای از اخبار احتمالاً سه‌شنبه و یا چهارشنبه هفته جاری مجلس صلاحیت‌های فرد پیشنهادی رئیس‌جمهور برای تصدی وزارت علوم را بررسی می‌کند. در آستانه اقدام مجلس رسانه‌‌ها، گروه‌ها و شخصیت‌های مختلف و وابسته به جناح‌های سیاسی با ورود به بحث، مسائلی را مطرح ساخته‌اند. نوشتار حاضر با مروری بر مهم‌ترین مسائل مطرح شده، به این موضوع می‌پردازد که «آیا اهمیت بحث وزارت علوم به میزانی است که مطرح شده و یا می‌شود و یا اینکه از اهمیت دیگری هم برخوردار است که یا کمتر به آن پرداخته شده و یا اینکه در لابه‌لای هیجانات سیاسی موجود، پنهان است.»

مسیر طی‌شده وزارت علوم در دولت یازدهم

ابتدای دولت یازدهم دکتر «جعفر میلی‌منفرد» به عنوان وزیر علوم پیشنهادی معرفی شد. وی از مجموع 284 رأی مأخوذه با 105 رأی موافق،162 رأی مخالف و15 رأی ممتنع نتوانست از مجلس نهم رأی اعتماد بگیرد. پس از آن حسن روحانی، «جعفر توفیقی» را به عنوان سرپرست وزارت علوم برگزید و در حالی که گفته می‌شد توفیقی، گزینه دولت برای وزارت علوم است و برای رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌شود، یک روز مانده به پایان مهلت معرفی وزیر پیشنهادی، دکتر فرجی دانا که از یک سال پیش از آن، در حال سپری کردن فرصت مطالعاتی خود در کانادا بود، به تهران فرا خوانده شد.

فرجی دانا، در 5 آبان 1392 برای معرفی خود و برنامه‌هایش در مجلس شورای اسلامی حضور یافت و توانست با کسب 195 رأی موافق، 70 رأی مخالف و 32 رأی ممتنع، رأی اعتماد نمایندگان برای تصدی وزارت علوم و تحقیقات را به دست آورد. فرجی دانا، پس از تکیه‌زدن بر صندلی صدارت، «جعفر میلی‌منفرد» را که مورد اعتماد مجلس نبود به عنوان معاون آموزشی و «جعفر توفیقی» را که سوابق آن مانع از معرفی وی به مجلس شده بود به عنوان مشاور ارشد منصوب کرد. این اقدام فرجی دانا و عملکرد سیاست‌زده وی در طول 10 ماه تصدی مسئولیت وزارت باعث شد تا دولت حسن روحانی نخستین استیضاح خود را در جلسه روز چهارشنبه 29 مرداد 1393 تجربه کند. جلسه‌ای که نهایتاً با 145 رأی موافق، 110 رأی مخالف و 15 رأی ممتنع از مجموع 270 رای مأخوذه، رضا فرجی دانا را از وزارت علوم برکنار کرد. پس از برکناری وی، رئیس‌جمهور در اقدامی تعجب‌برانگیز، «محمدعلی نجفی» را که نمایندگان پیشتر برای وزارت آموزش و پرورش به وی اعتماد نکرده بودند به سرپرستی وزارت علوم معرفی کرد. پس از بلاتکلیفی طولانی‌مدت وزارت علوم و اداره آن توسط سرپرست، نهایتاً در 30 مهر ماه 1393 رئیس‌جمهور «محمود نیلی ‌احمدآبادی» را طی نامه‌ای به عنوان وزیر پیشنهادی علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس معرفی کرد. وی همان فردی است که فرجی دانا پیشتر او را در 19 خرداد 1393 به عنوان سرپرست دانشگاه تهران منصوب کرده بود. انتصابی که «غلامعلی حدادعادل»، رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس شورای اسلامی، در واکنش به آن گفته بود؛ انتخاب سرپرست دانشگاه تهران منجر به تیره‌شدن روابط مجلس و وزارت علوم خواهد شد. جلسه بررسی صلاحیت نیلی نیز که در روز چهارشنبه 7 آبان 1393 برگزار گردید، موجب نشد تا وزیر علوم تعیین گردد، چرا که نمایندگان با 79 رأی موافق، 160 رأی مخالف و 7 رأی ممتنع نشان دادند که به وی اعتماد ندارند تا همچنان وزارت علوم تحت نظر «محمدعلی نجفی» اداره شود. پس از آن در تاریخ 20 آبان 1393 رئیس‌جمهور با ارسال نامه زیر به مجلس دکتر «فخرالدین احمدی دانش‌آشتیانی» را برای أخد رأی اعتماد معرفی کرد:

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم

جناب آقای دکتر علی لاریجانی

با سلام

احتراماً، در اجرای اصل 133 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، شرح حال و برنامه جناب آقای دکتر فخرالدین احمدی دانش‌آشتیانی، به‌منظور أخذ رأی اعتماد برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به مجلس شورای اسلامی معرفی می‌شود.

واکنش منتقدان و مخالفان

پس از اینکه دکتر روحانی، دکتر احمدی دانش را به مجلس معرفی کرد، بلافاصله و تقریباً همزمان، واکنش منفی برخی نمایندگان و رسانه‌ها به گزینه رئیس‌جمهور آغاز شد. برخی از نمایندگان مجلس مخالفت خود را از لحظه‌ای آغاز کردند که حسین سبحانی‌نیا، عضو هیئت‌رئیسه مجلس، نامه رئیس‌جمهور را قرائت می‌کرد. آنها هنگام قرائت نامه فریادهای اعتراضی «دو-دو» سر دادند. مهم‌ترین مسائلی که مخالفان مجلس و رسانه‌ای احمدی ‌دانش مشترکاً به آن اصرار می‌ورزند و به سبب آن وی را برای تصدی وزارت علوم مناسب نمی‌دانند، انتصاب وی به جریانی است که در فتنه فعال بوده و نیز مخالفت جدی وی در گذشته با حضور بسیج در دانشگاه است.

یکی از پایگاه‌های خبری در این‌باره نوشت: «آشتیانی، معاون مصطفی معین، وزیر علوم دولت اصلاحات بوده و استاد دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیر است و پیش از این در سال‌های 76 تا 82 مسئولیت معاونت طرح و توسعه وزارت علوم را نیز برعهده داشته است. شنیده‌ها حاکی است که وی از اعضای اصلی اتاق فکر جریان فتنه 88 مستقر در وزارت علوم و همچنین از مرتبطان نزدیک جبهه منحله مشارکت است.» پایگاه خبری دیگری به این موضوع چنین پرداخته است: «احمدی‌ دانش‌آشتیانی در فتنه 88 به علت ارتکاب مسائل امنیتی توسط نهادهای ذی‌ربط احضار شد و هم‌اکنون نیز عضو حلقه اصلی جریان فتنه در وزارت علوم به‌شمار می‌رود. جلسات محفلی وی و دیگر همکارانش در وزارت علوم نیز به‌صورت هفتگی و منظم در خصوص سیاست‌گذاری کلان آموزش عالی در اماکن واقع در شمال تهران برگزار می‌شود.» پایگاه خبری آفتاب نیز برگ دیگری از سابقه وزیر پیشنهادی را بازخوانی کرد و با تأیید متن مصاحبه دانش‌آشتیانی در کتاب خاطرات معین (تاریخ شفاهی آموزش عالی) که متضمن مخالفت با حضور بسیج در دانشگاه است، از قول آشتیانی نوشت: «وقتی امام بیانیه ورود بسیج به دانشگاه‌ها را دادند با دوستان گفت ‌و گو می‌کردیم که بحث حضرت امام این نیست که نهاد بسیج در دانشگاه تشکیل شود، بلکه می‌خواهند آن روحیه و توانمندی بسیجی وارد جنبه‌های علمی شود. در آن جلسات روی این نکته تأکید می‌کردیم، اما آن آقایان می‌گفتند که شروع فرمان امام این است که باید نهاد بسیج در دانشگاه تشکیل شود. ما هم مخالفت می‌کردیم و می‌گفتیم قبل از انقلاب هم شبیه همین مسئله پیش آمد که عده‌ای از نیروهای سرباز شاه می‌خواستند وارد دانشگاه شوند، اما دانشجوها مخالفت می‌کردند و این مسئله همین تلقی را دوباره زنده می‌کند[!] و نه تنها کمکی به بسیج نمی‌کند که اصل پیام امام هم روی زمین می‌ماند. بعد از این جلسه‌ها، اختلاف‌هایی بین ما به‌وجود آمد. خاطرم هست که این مسئله در دوران دکتر معین دوباره خیلی جدی شد.

دانش آشتیانی می‌گوید: در زمانی که آقای هاشمی رفسنجانی، رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی بودند، آقای دکتر معین از من خواستند در جلسه حاضر شوم. در آن جلسه آقایان محسن رضایی، افشار و فیروزآبادی هم آمدند و نظر خود را گفتند. طرح ما این بود که بسیج در همان پایگاه‌های خارج از دانشگاه بماند و اگر دانشجویی تمایل به حضور داشت برود و در همان مناطق ثبت‌نام کند، ما هم همکاری می‌کنیم و فرم‌های عضویت را از طریق نهادهای فرهنگی داخل دانشگاه به افراد علاقه‌مند می‌رسانیم. آنها مخالفت می‌کردند و ما نیز تبعات حضور بسیج در دانشگاه را یادآوری می‌کردیم. یادم می‌آید که آقای هاشمی هم تقریباً نظر ما را داشت. در نهایت رأی‌گیری شد و نظر ما تأیید شد. از جلسه که بیرون آمدیم، آن دوستان به من گفتند که شما خیانت بزرگی به دانشگاه کردید.»

بسیج دانشجویی کشور نیز با صدور نامه‌ای خطاب به دکتر روحانی به معرفی دکتر آشتیانی برای تصدی وزارت علوم انتقاد کرد و نوشت: همانطور که مستحضرید، از ابتدای کار دولت یازدهم همواره حاشیه‌های متعددی در رابطه با وزارت علوم همراه بوده است و مکرراً به گوش می‌رسید که این وزارتخانه حساس و حیاتی که ارتباط مستقیم با بدنه نخبگانی کشور دارد، تبدیل به یک بنگاه چانه‌زنی برای افرادی خاص شده تا به وسیله آن بتوانند سهم خود را از دولت حضرتعالی أخذ کنند.

شوربختانه تا به امروز گزینه‌های معرفی شده از سوی دولت، مُهر تأییدی بر این شائبه‌ها و شایعه‌ها شده است و متأسفانه اکنون بعد از ماه‌ها بلاتکلیفی در این وزارتخانه، کماکان ابهامات و نابسامانی‌ها همچون سایه‌ای شوم بر روی این وزارتخانه گسترده است...

جناب آقای رئیس‌جمهور!

با توجه به مقدماتی که ذکر شد، لازم می‌دانیم که بار دیگر مطالبه صریح و مشخص دانشجویان را یادآور شویم و متذکر شویم که این حجم از نابسامانی در این وزارتخانه حساس که به‌واسطه نامشخص بودن مسئولان این وزارتخانه به وجود آمده است، از سوی جامعه دانشگاهی غیر قابل پذیرش بوده است.

در همین راستا از ریاست‌جمهور محترم مطالبه می‌شود تا با معرفی فردی نخبه به همراه سابقه مدیریتی و اجرایی مناسب و همچنین به دور از حاشیه‌های سیاسی و بری از فعالیت در فتنه 88 به مجلس معرفی شود تا پایانی باشد برای دوران نابسامانی‌ها و ناکارآمدی‌هایی که نتایج تلخ آن در پیشرفت کشور، سالیان بعد روشن و معلوم خواهد شد.»

واکنش حامیان و موافقان

موضع‌گیری و افشاگری منتقدان و مخالفان آشتیانی کار را برای حامیان و موافقانش سخت کرد و آنها به جای پاسخ به آنچه که منتقدان و مخالفان گفتند به مطالب دیگر پرداختند. مجید انصاری، معاون پارلمانی رئیس‌جمهور در گفت‌ و گو با خانه ملت با بیان اینکه هیچ حاشیه منفی نسبت به فخرالدین احمدی دانش‌آشتیانی وجود ندارد، گفت: در طول سال‌های گذشته فخرالدین احمدی دانش‌آشتیانی از تمام حواشی سیاسی که مجلس به آنها حساسیت دارد به دور بوده است. انصاری گفته است: دکتر دانش‌آشتیانی از مدیران باسابقه وزارت علوم است و وی در ادوار مختلف به عنوان یکی از اساتید متین و ارزشی وزارت علوم مطرح بودند، از این‌رو من با قاطعیت می‌گویم که هیچ سابقه و حاشیه منفی نسبت به وی وجود ندارد. او همچنین تصریح کرده است: بر اساس قانون، وزیری که از سوی رئیس‌جمهوری برای کسب رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌شود، صلاحیت‌های عمومی وی باید از سوی مراجع قانونی به‌ویژه وزارت اطلاعات تأیید شود که این وزارتخانه با صراحت هرگونه مشکلی را نسبت به این وزیر پیشنهادی رد کرده است.

مجید انصاری این سخنان را گفت، اما توجه نداشت آنچه که گفت انجام یک وظیفه قانونی بود که می‌بایست صورت می‌گرفت، اما به هیچ‌وجه برای نماینده مجلس تکلیف ایجاد نمی‌کند. نظر این اقدام قانونی به رئیس‌جمهور است نه نماینده؛ از این‌رو نمایندگان می‌توانند و اجازه دارند دقیقاً علیه همان موردی که وزارت اطلاعات تأیید کرده صحبت کنند و نظر سایر نمایندگان را نیز تغییر دهند. غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی و محمدرضا تابش، نمایندگان مجلس، از زاویه دیگری از آشتیانی حمایت کردند. ایمن‌آبادی گفت: «من هم در همین مجلس نماینده هستم و می‌دانم نمایندگان نمی‌توانند به این سرعت برای یک موضوع کمپین تخریب تشکیل دهند. ما مطمئن هستیم که این طیف‌ها در مجلس از گروه‌هایی در بیرون از مجلس تغذیه می‌شوند و آنچه ما می‌بینیم نتیجه یک ارتباط سازمان‌یافته و گسترده است. مضافاً اینکه گروه مخالفان از ابزارها و امکانات زیادی برخوردار است که می‌تواند این موج تخریبی را در فضای رسانه‌ای تبلیغ کند.»

تابش نیز در گفت‌ و گو با ایلنا در همین راستا و با همین موضوع صحبت کرد و با بیان اینکه این مخالفت‌ها از خارج مجلس سازماندهی شده است، گفت: «این حرکت سازماندهی شده بود وقتی اطلاعی از فرد معرفی شده ندارند و تحت تأثیر یک یا دو پیامک از بیرون قرار می‌گیرند، شأن خودشان را پایین می‌آورند و نشان می‌دهند تحت تأثیر فضای بیرونی و توصیه تندروها به جای شناخت و نظارت دقیق و فنی از مسائل قرار می‌گیریم و در تصمیم‌گیری‌ها، کاملاً خاص عمل می‌کنیم.» این دو نفر نیز با گریز از پاسخ به انتقاداتی که علیه آشتیانی است به جای تقویت وی به نحوی باعث تأیید نسبت‌هایی شدند که به آشتیانی داده شده است.

سِر رفتار رئیس‌جمهور

یکی از پرسش‌های اساسی درباره وزارت علوم این است که چرا تمام کسانی را که دکتر روحانی برای منصب وزارت این وزارتخانه در نظر داشته، چه فرد پیشنهادی رأی نیاورده، چه فرد پیشنهادی رأی آورده و چه سرپرست، از ویژگی سیاسی بودن، گرایش سیاسی داشتن و ارتباط با فتنه برخوردار بوده است. یکی از پایگاه‌های خبری مطلبی درج کرده که پاسخ این پرسش است. در این پایگاه خبری به نقل از یکی از نزدیکان رئیس‌جمهور آمده است: «یک حلقه‌ای وجود دارد که با آقای معین هم ارتباط دارند. بیشتر اساتید برق هستند. افراد اصلاح‌طلب سیاسی هستند در واقع وجهه سیاسی آنها بر وجه علمی و دانشگاهی آنها می‌چربد به همین دلیل مورد توجه لایه تندروی اصلاح‌طلبان قرار دارد.»

وی ادامه داده است: «آقای روحانی چون معتقد است باید به مجاهدین و مشارکت در کابینه سهمی داد، قول این وزارتخانه را به آنها داده، همین حلقه، مرتبط با آقای معین چند نفر را به آقای رئیس‌جمهور معرفی می‌کنند و ایشان یک نفر را معرفی می‌کند. البته آقای روحانی خیلی تمایل دارد آقای نجفی را معرفی کند، اما نجفی نمی‌خواهد با رأیی متزلزل در مجلس مطرح شود.»

این فرد در ادامه اظهار داشته است: «آقای روحانی فرد هوشمندی است،‌ بازی خوبی را با اصلاح‌طلبان سامان داده است. ایشان از افرادی که حلقه معین معرفی می‌کنند، فردی را معرفی می‌کند که یک‌به‌یک معرفی و سوزانده می‌شوند و در نهایت ایشان مهره دلخواه خود که مورد تأیید شما نیز خواهد بود، معرفی می‌کند.»

بر اساس ادعاهای این فرد معرفی نشده، سِر رفتار رئیس‌جمهور اداره یک منازعه درونی است و رئیس‌جمهور قصد دارد سهم تندروهای پیرامونش را با گزینه خودش بدهد که در این صورت مجلس در این قضیه دخیل نیست و تنها حسب وظیفه‌اش با تکیه بر معیارهای مشخص به آنچه که باید، عمل می‌کند؛ از این‌رو هر آنچه که علیه مجلس گفته می‌شود، فاقد اعتبار است. اگر ماجرا چنان باشد که گذشت، این فرض پیش می‌آید که پس از سرخوردگی تندروهای طلبکار رئیس‌جمهور از افتادن افراد مورد نظرشان، هر فردی را که رئیس‌جمهور معرفی کرد، مجلس به وی رأی می‌دهد که باید گفت این فرض درست نیست و نمایندگان باید به وظیفه‌ای عمل کنند و به فردی رأی دهند که با توجه به بحث زیر شایسته وزیر علوم شدن باشد.

مثلث سرنوشت‌ساز

هنگامی که دکتر روحانی در 24/5/92 کابینه‌اش را برای گرفتن رأی اعتماد به مجلس معرفی کرد، سه وزارتخانه با مشکل جدی مواجه شد. این سه وزارتخانه عبارت بود از: 1- وزارت آموزش ‌و پرورش 2- وزارت ورزش‌وجوانان 3- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری. اولین نامزدهای پیشنهاد شده برای مسئولیت این وزارتخانه‌ها نتوانستند از مجلس رأی اعتماد بگیرند و کار به افراد بعدی کشیده شد.

نه در آن زمان و نه پس از آن، کسی دقیق به این موضوع نپرداخت که ویژگی مهم و مشترک این سه وزارتخانه چیست و چرا برای وزیران پیشنهادی آن چنین اتفاقی افتاد. هنوز بر نگارنده روشن نشده که آیا سختگیری نمایندگان در رأی اعتماد دادن به وزیران این سه وزارتخانه با برنامه و تحلیل روشن و حساب شده بود یا همه چیز تصادفی و اتفاقی به چنین رفتاری منجر شد. ویژگی بسیار مهم و مشترک این سه وزارتخانه سر و کار داشتن آنها با اصلی‌ترین سرمایه حیاتی کشور، یعنی نیروی انسانی است که در مقاطع و مراحل مختلف از این سه وزارتخانه گذر می‌کنند. به عبارتی این سه وزارتخانه، سه مرکز ویژه نظام هستند و هر یک در حیطه خود و مرحله‌ای از حیات نیروی انسانی کشور نقش‌آفرینند و باید همه مسائلی که به آنها مربوط می‌شود از جمله تعیین وزیر برای آنها هم کاملاً ویژه باشد. به نظر می‌رسد انگیزه اصلی مناقشات بر سر تعیین وزیران این سه وزارتخانه چه اعلام بشود و چه اعلام نشود، همین ویژگی آنها باشد. چنانچه نمایندگان هر دوره به این مسئله بسیار مهم توجه داشته باشند و صریحاً آن را بیان کنند، خیال کسانی که قصد دارند با این مسئله سیاسی برخورد کنند و با طمع به قابلیت‌ها و ظرفیت‌های این سه وزارتخانه طمع‌ورزانه برای آن نقشه بکشند، آسوده می‌شود و متوجه می‌شوند دستشان به جایی بند نمی‌شود و از هدر دادن وقت و انرژی که باید صرف امور مهم شود پرهیز می‌کنند و در غیر این‌صورت رسوا می‌شوند. امید است با چنین رویکردی به مسئله، رفته‌رفته افراد بسیار ویژه در منصب این سه وزارتخانه مهم قرار گیرند. ان‌شاء الله

انتهای پیام/