عدم صحت پیام وایبری درباره بیماران سرطانی

به گزارش سلامت خبرگزاری تسنیم، این روزها انتشار گسترده پیام‌هایی در فضای مجازی در خصوص کمبود ذخایر خونی کشور و فراخوان برای مراجعه و اهدای نمونه خون در بیمارستان شریعتی تهران، سوالات و ابهامات زیادی را در اذهان عمومی ایجاد کرده است.

آنطور که از متن این پیام‌ها پیداست، تولید و انتشار این خبر با نیت انساندوستانه و به منظور کمک به درمان بیماران انجام می‌پذیرد اما نادرست و یا ناقص بودن بخشی از اطلاعات ارائه شده، علاوه بر ایجاد نگرانی و سردرگمی در افکار عمومی، مشکلات عدیده ای را نیز برای سازمان انتقال خون ایران به وجود آورده است.

برای روشن شدن این ابهامات پای صحبت مژگان شایگان؛ رئیس مرکز سلول‌های بنیادی غیر خویشاوند سازمان انتقال خون نشستیم و حاصل این گفت‌وگو مطلبی است که می‌خوانید.

خبر‌هایی در فضای مجازی و سایت‌ها منتشر شد که بازتاب‌های آن این روزها به روزنامه‌ها هم کشیده شده است. این خبر حاکی از نبود ذخایر خونی کافی در بانک خون است و از مردم دعوت کردند با مراجعه به بیمارستان شریعتی و انتقال خون با اهدای خون خود به بیماران سرطانی کمک کنند. نظرتان در مورد پیام چیست؟

این پیام برای انجام یک کار خوب که جذب افراد نیکوکار است طراحی شده است، اما عناصر خبری درست و نادرست ناشی از کم اطلاعی کنار هم قرار گرفته و موجب سر درگمی افکار عمومی و عکس العمل اشتباه می‌شود.

آنچه باید فراخوان شود و بیماران سرطانی به آن  نیاز مبرم دارند، «سلول‌های بنیادی خون ساز است و نه خون».

در این راه نخستین گام بررسی آنتی ژن‌های HLA  خواهر و برادران بیمار و سپس سایر اعضای خانواده  او است زیرا بیشترین امکان شباهت بین افراد خانواده وجود دارد که پیوند را میسر می‌سازد. اما اگر بیماری در بین فامیل خود فرد سازگاری نداشته باشد باید از افراد علاقه مند به اهدای این سلول‌ها که تطابق  HLA  با بیمار دارند، پیوند سلولی دریافت کند. ( آنتی ژن‌های HLA در واقع یک جور سیستم کدگذاری ژنتیکی سلول‌های بدن هستند، که برای هر انسان کاملاً اختصاصی بوده و در افراد خویشاوند که وابستگی زنتیکی بیشتری دارند، احتمال سازگاری بیشتری دارند. )

چقدر احتمال دارد که یک نفر بتواند به دیگری سلول بنیادی خونساز اهدا کند و انتقال خون چه برنامه ای در این خصوص دارد؟

در برخی منابع احتمال سازگاری آنتی ژن‌های HLA بین دو غیر خویشاوند یک در 10 هزار مطرح می‌شود. سازمان انتقال خون ایران در سال 1389 در یک طرح ملی مرکز اهداکنندگان سلول‌های بنیادی خون ساز را تأسیس کرد که تا سال 1392 حدود سه هزار و 300 فرد را جذب و تعیین HLA کرد. تاکنون نیز 5 اهداکننده غیر خویشاوند با سازگاری کامل آنتی ژنی به بیمارستان شریعتی معرفی و اهدای سلول‌های بنیادی آنها انجام شده است.

انتخاب اهدا کننده چطور انجام می‌پذیرد؟

تکنیک نمونه گیری از بزاق یکی از روش‌های نمونه گیری برای بررسی این سیستم آنتی ژنی است که در برخی نقاط دنیا انجام می‌شود اما در کشور ما هنوز از همان نمونه گیری خون، این سیستم بررسی می‌شود.

مرکز سپاس و خون بند ناف سازمان انتقال خون دو مرکز گرد آوری سلول‌های بنیادی برای کمک به بیماران است.

در مرکز سپاس سلول‌های بنیادی خون‌ساز از خون محیطی اهدا کننده جمع آوری می‌شود. البته در مرحله نخست اطلاعات اهداکننده در بانک اطلاعات ثبت می شود و فقط وقتی بیماری سازگار با HLA اهدا کننده داشته باشیم برای او فراخوان اهدای خون ارسال می‌شود.

اهدای خون بند ناف هم راه دیگر اهدای سلول بنیادی به غیر خویشاوند است، که بانک خون بند ناف نیز در سال 1389 در سازمان انتقال خون تشکیل شد و 6  پیوند نیز در بیمارستان شریعتی از واحدهای جمع آوری شده در بانک خون بند ناف سازمان با موفقیت  تا آبان 93 انجام شدند. با احتساب نمونه‌های بانک‌های خون بند ناف در سازمان انتقال خون، بیمارستان شریعتی، موسسه رویان و افرادی که تمایل خود را به اهدای سلول بنیادی به غیر خویشاوند اعلام کردند و ثبت نام شدند، در کشور کمتر از بیست هزار مورد تا الان نمونه ثبت شده، است.

طبیعتاً هر چه تعداد نمونه‌های خون بند ناف و یا افراد داوطلب بیشتر باشد، شانس نجات بیماران نیازمند پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز افزایش می‌یابد.

بنا براین اگر می‌خواهید برای نجات جان بیماران سرطانی کمک کنید باید اول ببینید آنها دقیقاً به چه چیزی نیاز دارند. بعد به مراکزی که برای اهدای سلول‌های بنیادی خونساز یا پلاکت تأسیس شدند، مراجعه کنید.

مراکز خون بند ناف و سپاس سازمان انتقال خون ایران نیز دو تا از مراکزی هستند که در این رابطه فعالیت دارند و البته تنها مراکز نیستند.

گویا در متن پیام تعداد اهداکنندگان سلول بنیادی در کشور آلمان 30 میلیون نفر عنوان شده. آیا این رقم درست است؟ و در مجموع در دنیا چه تعداد اهدا کننده سلولهای بنیادی ثبت شده است؟

تعداد داوطلبان اهدای سلول بنیادی غیر خویشاوند در کل دنیا حدود 27 میلیون نفر و داوطلبان اهدای سلول‌های بنیادی خون ساز در آلمان حدود پنج میلیون نفر است.

انتهای پیام/