واکاوی دلایل تقابل داعش با تشیع؛ کشاکش قدرت و یا اختلافات مذهبی؟
خبرگزاری تسنیم: تحلیل گر برجسته غربی در مقاله ای ضمن اذعان به تخاصم گروه تروریستی داعش با شیعیان، تقلیل این دشمنی را به اختلافات سنی و شیعه ساده لوحانه خوانده و آن را ترکیبی از دلایل نژادی، سیاسی و مذهبی می‌داند.
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، گروه تروریستی داعش با ایدئولوژی متصلب خود هرگونه قرائت متفاوت از دین اسلام را بر نمی‌تابد. در این میان داعش قرائت شیعی از اسلام را به عنوان یکی از مهمترین دشمنان خود می‌داند. اگر چه پیش از این نیز سخنان بسیاری در مورد تفکیک ماهیت تسنن و تشیع به میان آورده شده است، اما به نظر می‌رسد که اقدامات این گروه تروریستی در سوریه و عراق و جنایات آنها علیه شیعیان را نمی‌توان تنها به این مولفه تقلیل داد.
«گراهام فولر» تحلیلگر برجسته آمریکایی و نویسنده کتاب «قبله عالم» در مقاله‌ای، خصومت داعش علیه شیعیان را موضوعی چند سطحی خوانده و تلاش کرده است به بررسی ابعاد و دلایل مختلف آن بپردازد.
به گفته فولر، اگر چه تفاوت‌هایی میان قرائت اهل تسنن و تشیع از اسلام وجود دارد، اما با گذشت حدود هزار و پانصد سال از صدر اسلام، این اختلافات بیش از آن که ریشه در دین‌شناسی و تفاوت در ایدئولوژی داشته باشد، به رقابت‌های اجتماعی باز می‌گردد.
سرنوشت قدرت در عراق، سوریه، بحرین و یمن در کشاکش قدرت و رقابت میان جوامع سنی و شیعه مشخص خواهد گردید.
با این حال نقش ایدئولوژی متصلب داعش را در اقدامات وحشیانه آن نمی‌توان نادیده گرفت. ایدئولوژی این گروه تروریستی به قرائت وهابی-سلفی از اسلام که در عربستان سعودی پای گرفته، نزدیکی بسیاری دارد. معتقدین به این مکتب یهودیان و یا مسیحیان را به عنوان دشمن درجه یک خود نمی بینند، بلکه آنها سایر مسلمانانی که اعتقادی به آموز‌ه‌های افراطی آنها ندارند را در صف اول تعریف خود از دشمن قرار می‌دهند. در این میان شیعیان بیش از سایر مسلمانان مورد عناد قرار گرفته‌اند.
براساس تحلیل فولر، مهم‌تر از اختلافات مذهبی، قدرت و در دست گرفتن کنترل دولت است. تا پیش از سقوط صدام دولت در عراق همواره در اختیار اهل تسنن بود. پس از سقوط صدام، اهل تسنن ناگزیر گشتند که طی انتخاباتی دموکراتیک قدرت را به اکثریت شیعه واگذار کنند. این مهم خود انگیزه‌ای برای استخدام جنجگویان سنی و تلاش برای بازپس گیری قدرت سیاسی و اقتصادی از دست رفته شد.
دومین فاکتور خصومت داعش با شیعیان به مولفه ژئوپلتیک باز می‌گردد. اگر چه ایران هم اکنون دولتی شیعی است، اما از دیر باز به عنوان کشوری با هویت فارسی در مقابل همسایگان خود با هویت عرب قرار داشته است. رقابت‌های نژادی میان اعراب، ایرانیان و ترک‌ها در منطقه به پیش از تبدیل تشیع به عنوان مذهب رسمی ایران باز می‌گردد.
نکته بعدی که فولر در تحلیل خود بدان پرداخته است، نقش ایدئولوزژی‌های معاصر است. عربستان سعودی کشوری مدافع حفظ وضع موجود و مخالف تحولات انقلابی در خاورمیانه است و به همین دلیل با اخوان المسلمین و حمایت آن از تحولات انقلابی و دموکراتیک مخالف است. نقش عربستان در حمایت از حفظ وضع موجود در مخالفت آن با داعش نیز آشکار شده است. در مقابل ایران کشوری انقلابی است. به همین دلیل جنگ مذهبی در خارمیانه که در واقع جنگی با ریشه‌های نژادی، سیاسی و مذهبی به طور توامان است، بسیار خطرناک و نابودکننده خواهد بود.
همه موارد یاد شده نشان می‌دهد که دلایل بسیاری برای معارضه داعش با تشیع وجود دارد و تفاوت‌های مذهبی تنها یکی از آنها است که بیشتر به چشم می‌آید.
اگر چه تشدید اختلافات به واسطه تفاوت‌های سنی و شیعه در خاورمیانه قابل انکار نیست، اما نباید در دام این ایده افتاد که تفاوت‌های موجود میان این دو مذهب (تسنن و تشیع) ماهوی و غیر قابل حل است. نگاه به این اختلافات از دریچه جنگ قدرت و منافع، می‌تواند موضوعات را به سطح موضوع حکمرانی سیاسی تقلیل دهد.
فولر در نهایت این گونه جمع‌بندی می‌کند که اگر چه در حال حاضر خاورمیانه فاصله زیادی با شرایط نظم اجتماعی دارد اما برقراری نظم اجتماعی می‌تواند اختلافات فرقه‌ای را از میان ببرد. برقراری صلح و امنیت و بازگشت نظم اجتماعی به منطقه با استفاده از زور و جنگ میسر نخواهد بود و مستلزم سپری شدن مدت زمانی نسبتا طولانی است.
منبع:فارس
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.