نابودی آشوراده و رد پای طبیعت‌خواران برج‌ساز با پوشش توسعه گردشگری

 به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم،میر مهرداد میرسنجری، استادیار منابع طبیعی و محیط زیست در یادداشتی که در اختیار  فارس قرار داده به تشریح دغدغه‌ها از وضعیت تبدیل آشوراده به مرکز گردشگری توسط سازمان میراث فرهنگی و سازمان محیط زیست پرداخته که به این شرح است:

" برای طرح های گردشگری قرار است در آشوراده هتل، مرکز تجاری، میدان تیراندازی، بازارهای متعدد، زمین گلف و تنیس، باغ پرندگان، موزه، پارک بازی، رستوران، سفره خانه، پلاژ بانوان و آقایان، قایقرانی، جاده و ... احداث شود" جمله ای کوتاه ولی به غایت تکان دهنده و تامل بر انگیز. خبری که اکثریت قریب به اتفاق دغدغه مندان محیط زیست ایران و   حتی بسیاری از متخصصان بین المللی  محیط زیستی را به شدت نگران کرده است.  خبری که پیش بینی  شوم کلید خوردن واگذاری  سایر مناطق تحت مدیریت  سازمان حفاظت محیط زیست  را متصور می سازد.  در حقیقت برای گام نخست واگذاری  عرصه های محیط زیست طبیعی کشور، چه چیزی بهتر از بهانه سرمایه گذاری اقتصادی و برای توجیه برج سازی در جزیره ای بکر و چه دستاویزی بهتر از " طرح توسعه گردشگری"؟

عاشقان میراث طبیعی و فرهنگی ایران زمین، سوء مدیریت و واگذاری های گذشته را پیش روی خود مرور می کنند.واگذاری منطقه حفاظت شده  جزیره «فارور» و  جزیره «بنی فارور» به منطقه تجاری اقتصادی، واگذاری چهل هکتار زمین‌های منطقه حفاظت شده «دنا» به شهرک صنعتی، واگذاری هفتصد هکتار از منطقه «جاجرود» به مسکن مهر، واگذاری 270 هکتار از پارک ملی «کلاه قاضی» اصفهان به شهر بهارستان، واگذاری 210 هکتار از پارک ملی «بمو» به توسعه پالایشگاه و مسکن مهر، واگذاری ده‌ها هکتار از منطقه حفاظت شده «سراج» برای طرح‌های نفتی هرمزگان، واگذاری پارک ملی «لار» برای هتل‌سازی  و  پیشینه قابل توجه واگذاری پنجاه هکتار از جزیره «آشوراده» به یک سرمایه‌گذار فرآورده‌های لبنی! برای توسعه گردشگری!، تنها گوشه‌ای از این سوء مدیریت های غیر قابل توجیه و شرم آور سازمان به اصطلاح" حفاظت" محیط زیست بوده است.

 در حالی که مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست واگذاری جزیره آشوراده را انکار می کنند، متخصصان  منتقد، تبلیغات رسانه ای و مصاحبه های مسئولان  سازمان حفاظت محیط زیست  را جز توجیه یک اقدام غیر قانونی و غیر علمی چیز دیگری نمی دانند و بر این باورند که با احداث پلاژ و هتل و پیست های مختلف هنری و ورزشی و تفریحی، چیزی از عرصه طبیعی تنوع زیستی با ارزش آشوراده و سپس کل شبه جزیره میانکاله باقی نخواهد ماند.

البته برخی سوابق به این نگرانی دامن می زند از جمله افراد قدرتمندی که در چند سال اخیر به دنبال تصاحب آشوراده بوده اند و این امر در  سکوت خبری و رسانه ای تا آستانه واگذاری  نیز پیش رفته، ولی  با افشاگری و مقاومت برخی افراد مسئول اجرایی نشد.

رد پای این  مافیای طبیعت خوار را در سخنان اخیر مدیر کل محیط زیست گلستان نیز می توان مشاهده کرد، آنجایی که فاش کرده که " قرار بود آشوراده طی قرار دادی 99 ساله به بخش خصوصی واگذار شود"( بخوانید برای همیشه فروخته شود).  این سخنان از پرده بر افتاده،  موید این نکته است که نگرانی  عاشقان ایران، از واگذاری مشکوک و غیر قانونی آشوراده، بی مورد نیست و  دست های پشت پرده، برنامه ریزی دقیق و بلند مدتی برای تملک و بهره برداری سو اقتصادی  و در نهایت نابودی محیط زیست طبیعی این جزیره در ذهن پرورانده اند.

موضوع تفاهم نامه طرح گردشگری آشوراده در حالی  این روزها از مسائل مهم حوزه محیط زیست قلمداد می شود که آشوراده در سال  1348 خورشیدی برای حفاظت موثر حیات وحش به ویژه پرندگان مهاجر آبزی در معرض خطر اعلام و بعد به پناهگاه حیات وحش و سپس به عنوان یکی ازذخیرگاه های زیست‌کره به کمیته برنامه انسان و کره مسکون یونسکو معرفی و انتخاب شده است.

جزیره آشوراده، با مساحت حدود 680هکتار در منتهی الیه شبه جزیره میانکاله و در دهانه خلیج گرگان، در 3 کیلومتری شهر بندرترکمن قراردارد.

آشوراده به عنوان یکی از مهم ترین مناطق بین المللی ذخایر طبیعی اعلام شده و به ثبت رسیده است. این ناحیه زیستگاه دو گروه از پرندگان بومی و مهاجر و پستانداران است. پرندگان بومی آن عمدتا قرقاول و دراج و پرندگان مهاجر آن شامل انواع کاکائی، گیلانشاه، چوب پا، پرستوی دریایی و گلایول، انواع قو، اردک، فلامینگو، پلیکان و غاز است که در فصول مختلف سال به شبه جزیره میانکاله و جزیره آشوراده مهاجرت می‌کنند. زیستگاه ماهیان خاویاری نیز یکی از پتانسیل های جهانی دریایی آشوراده محسوب می‌شود.

ذخیره گاه های زیست‌کره که در شمار برنامه انسان و زیست‌کره نهاد آموزشی ، پژوهشی و فرهنگی یونسکو قرار دارند ، امروزه به عنوان یکی از الگوهای منطقه ای برای برقراری توسعه پایدار تلقی می شوند . ذخیره گاه ها به طور بالقوه دارای این ظرفیت یا پتانسیل هستند که امکان پژوهش های اکولوژیک  آموزشی و تحقیقاتی را فراهم نمایند و در یک شبکه جهانی، شرایطی بسیار مناسب را برای همکاری های بین المللی پدید آورند .

اعلام ذخیره گاه های زیست کره برای پاسخگویی به چالش مهم دنیای امروز، مبنی بر جلوگیری از تغییرات برگشت ناپذیر و بهره برداری ناپایدار از منابع طبیعی و محیط زیست( با توجه به رشد روز افزون جمعیت) شکل گرفته است و به یکی از تقسیم بندی های مهم حفاظتی جهان بدل شده است.

طرح های ذخیره گاه های زیست‌کره با بیش از 30 سال سابقه اجرایی و تجارب گوناگون در سراسر جهان به یک مقوله مهم حفاظت از طبیعت و توسعه پایدار به صورت توامان تبدیل شده اند.

در حال حاضر بیش از 400 ذخیره گاه زیست کره در بیش از 100 کشور جهان معرفی و ثبت شده اند.

کشور ایران نیز با تنوع اقلیمی و زیستی کم نظیر خود، از سال 1976، 9 منطقه بکر و طبیعت منحصر به فرد خود را به عنوان ذخیره گاه زیست‌کره معرفی و ثبت نموده  که میانکاله و آشوراده یکی از ذخیره گاه های جهانی زیست‌کره در ایران هستند.

تاریخچه طمع ورزی سودجویان به آشوراده

با مرور تاریخچه  طمع ورزی سودجویان به جزیره آشوراده در می یابیم، روسیه  همواره به این جزیره راهبردی دریای مازندران چشم طمع  ورزیده و  از 1836 تا 1921 میلادی، به مدت 85 سال،  جزیره آشوراده را در چنگ اشغال خود داشته است.

پس از رفع اشغال بیگانگان، آشوراده 2بار تا آستانه واگذاری کامل( اشغال مالک خصوصی) پیش رفته است.

 بار نخست  در اواخر دولت هشتم ( سال84 13 خورشیدی ) بود ، زمانی که معصومه ابتکار، ریاست سازمان حفاظت محیط‌ زیست را برعهده داشت.  در  سال  1382خورشیدی، یک شرکت گردشگری مدعی مالکیت 380هکتار از اراضی آشوراده شد. مدیر آن شرکت ادعا کرد که اسناد مربوطه را از بنیاد …گرفته است. این درحالی بود که میانکاله و آشوراده از سال‌1349 خورشیدی به‌عنوان منطقه حفاظت‌شده اعلام شده بود و  ارائه هرگونه سندی مبنی بر مالکیت این منطقه یا بخشی از آن فاقد وجاهت قانونی  بوده است.

با وجود این، در پایان دولت هشتم درسال84 مدعیان مالکیت 380هکتار اراضی آشوراده با این ادعا که می‌خواهند آشوراده را تبدیل به کیش دوم کنند، توانستند موافقت سازمان حفاظت محیط‌زیست را برای اجرای طرح گردشگری در آشوراده جلب کنند. در آن زمان ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست را معصومه ابتکار برعهده داشت.

با روی کار آمدن دولت نهم، فاطمه واعظ جوادی، رییس وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست، با این طرح مخالفت کرد و با پیگیری از طریق مراجع قضایی و سازمان بازرسی کل کشور اجرای طرح گردشگری در آشوراده غیرقانونی اعلام شد و در سال 1386 خورشیدی، جزیره آشوراده به سازمان حفاظت محیط‌زیست بازگردانده شد.

طبیعت بکر و زیبای آشوراده تا سال 1390 نفس به آسودگی می کشید  تا این که با انتصاب محمد جواد محمدی‌زاده به ریاست سازمان حفاظت محیط‌ زیست، واگذاری آشوراده بار دوم  برای رییس جدید سازمان به اصطلاح حفاظت محیط زیست به موضوعی با جذابیت زیاد مبدل شد و در صدر اخبار  محیط زیستی قرار گرفت. این بار مالک یکی از شرکت‌های فرآورده‌های لبنیاتی  (!!!)وارد میدان شد با این توجیه که می تواند 50هکتار از اراضی آشوراده را تبدیل به منطقه گردشگری کند، دل از دل رئیس ربود.

در آن زمان با حمایت‌های مسئولان وقت سازمان حفاظت محیط‌زیست، آشوراده تا آستانه واگذاری پیش رفت اما مخالفت شدید بدنه کارشناسی سازمان حفاظت محیط‌زیست و فشار رسانه‌ها مانع تغییر کاربری آشوراده شد و بدین‌ترتیب یک‌بار دیگر، آشوراده از تخریب مصون ماند.

نکته عجیب و قابل تامل در آن زمان این که یکی از منتقدان جدی واگذاری آشوراده، شخص خانم معصومه ابتکار بود که در آن مقطع زمانی ریاست کمیته محیط‌ زیست شورای شهر را برعهده داشت.

در آن مقطع علاوه بر ابتکار، رییس وقت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور  و مدیران کل وقت منابع طبیعی و محیط‌ زیست مازندران هم با این طرح به‌شدت مخالفت کردند. بدین‌ترتیب اجرای طرح  ویلا سازی( به بهانه گردشگری) در آشوراده ناکام ماند.

نگرانی های موجود  تهدید همه جانبه عرصه های محیط زیستی، تاریخی و ژئو پلتیکی تنها جزیره ایرانی دریای مازندران را در بر می گیرد و دغدغه مندان را به یاد واگذاری های گذشته سازمانی  می اندازد که گاه به حق سازمان  تجارت محیط زیست  خوانده می شود.

پرونده تغییر کاربری آشوراده که گمان می‌رفت با روی کارآمدن دولت یازدهم – که یکی از شعارهایش حفظ محیط‌زیست بود- برای همیشه مختومه اعلام شود، آبان‌ماه سال گذشته برای نخستین‌بار در دولت یازدهم از سوی معاون اول رئیس‌جمهور مطرح شد. اسحاق جهانگیری آبان‌ماه سال گذشته گفت که قرار است جزیره آشوراده با همکاری و مسوولیت سازمان میراث فرهنگی تبدیل به قطب گردشگری شود.

براساس طرحی که آقای جهانگیری بشارت آن را داده، قرار است در آشوراده پیست دوچرخه‌سواری و اتومبیلرانی، هتل  بیست طبقه، بازار و ... نیز احداث شود. علاوه بر این، با اجرای این طرح، بخشی از ساحل جزیره آشوراده که ایستگاه زمستان گذرانی پرندگان مهاجر است به قایقرانی و ایجاد پلاژ شنا اختصاص می یابد.

هم اکنون با حمایت های قاطعانه خانم ابتکار به عنوان رئیس سازمان حفاظت محیط زیست،  توافقنامه واگذاری آشوراده به دلالان برج ساز( به نام گردشگری) در حالی در شرف اجرایی شدن است که  در اجرای آن برخلاف قوانین و مقررات کشور  و نظر اکثریت قریب به اتفاق استادان و متخصصان محیط زیست کشور عمل شده است.

قابل توجه این که به موجب ماده یک و ماده شش قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، وظیفه سازمان محیط زیست حفاظت، پیشگیری و ممانعت از هر نوع آلودگی و اقدام مخربی است که منجر به از بین رفتن تعادل اکولوژیک طبیعت می شود. در هیچ بخش این قانون سخنی از تامین مطالبات مردم برای اشتغال و گردشگری به میان نیامده است. هم چنان که به موجب ماده ١٦ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست، این سازمان قائم مقام قانونی دولت در مناطق چهارگانه است و حق واگذاری مناطق را ندارد. حتی اگر این واگذاری قطعی هم نباشد، این سازمان حق واگذاری مدیریت منطقه به قصد تغییر کاربری، بدون اخذ موافقت سازمان جنگل ها را ندارد .

ماده 16 تأکید می‌کند که مناطق تحت مالکیت سازمان محیط زیست غیر قابل انتقال است و ماده 8 همین آیین نامه  نیز هر گونه فعالیت حتی در حد بوته‌کنی را در این مناطق ممنوع دانسته است.از این رو، صرف نظر از این که در رخداد اخیر واگذاری قطعی زمین صورت نگرفته اجرای طرح گردشگری در این منطقه مستلزم تغییر کاربری منطقه است و در نتیجه اقدام اخیر سازمان حفاظت محیط زیست غیرقانونی است.

از سوی دیگر، به موجب قانون الحاق ایران به کنوانسیون تنوع زیستی مصوبه سال ١٣٧٤ مجلس شورای اسلامی، دولت ایران متعهد به حفظ تنوع زیستی و شبکه مناطق حفاظت شده کشور شده است و از این رو، موافقت با هر گونه اقدام مغایر با ضوابط حاکم بر مناطق چهارگانه، تخطی از قانون است و منجر به خدشه دار شدن اعتبار دولت ایران نزد مجامع بین المللی - از جمله یونسکو، اتحادیه جهانی حفاظت، کنوانسیون رامسر و کنوانسیون حفاظت از تنوع زیستی - می شود.

تجربه آن چه بر سر محیط زیست و منابع طبیعی ایران آمده اثبات می کند که هرگاه در طبیعت ایران فقط به اندازه یک وجب مجوزی داده شود،  مجوز گیرنده، کم کم ادعای مالکیت می کند!  که طرح شکست خورده طوبی یکی از صدها نمونه آن است.

در این میان،رویکرد  یکی  از حامیان انتصاب خانم دکتر ابتکار به ریاست سازمان حفاظت محیط زیست ( که هم اکنون به یکی از مقامات این سازمان  تبدیل شده است) در باره مساله آشوراده بیانگر واقعیت همراهی بدنه کارشناسی متخصصان محیط زیستی چه در سازمان و چه در دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی در باره ضرورت لغو توافقنامه برج سازی( بانام گردشگری) در آشوراده می باشد.

این فرد در نوشته های پیشین خود، خانم ابتکار یا  بانوی زمین( جایزه ای بین المللی که دکتر ابتکار دریافت نموده است) را تنها منجی "تهدیدهای کمرشکنی که طبیعت ایران را با آن مواجه ساخته است،" معرفی نموده و حضور ابتکار را" آخرین فرصت برای بازگرداندن تعادل و توان زیست‌پالایی به طبیعت رنجوری که به ویژه در طول سال‌های حاکمیت دولت‌های پیشین  ایجاد شده" دانسته است، و در یادداشت های پیشین خود "خشک شدن تقریباً همه‌ی تالاب‌های داخلی کشور از هامون در شرق تا گاوخونی و بختگان و طشک و کم جان و ارژن و پریشان و کافتر در مرکز و تا دریاچه ارومیه در باختر کشور،... خودسوزی زمین، افت سطح آب‌های زیرزمینی، پدیدار شدن نشست زمین و فروچاله‌هایی مهیب، خشکی بی سابقه جنگل‌های زاگرس و نابودی عمده‌ترین علفخواران ما از کل و بز و قوچ و میش گرفته تا آهو و جبیر و مرال و گوزن و ... که شمارشان به 110 هزار رآس کاهش یافته است،" جملگی  را یادگار سوء مدیریت محیط زیستی  مدیران پیشین سازمان دانسته است، هم اکنون به رغم انتصاب در پستی کلیدی در سازمان حفاظت محیط زیست، به صورت خصوصی و غیر رسمی همراه و همسو با بدنه کارشناسی و متخصصان  و استادان دلسوز، دغدغه مندان حفاظت محیط زیست را تشویق به مقاومت  فعال در برابر خانم ابتکار برای لغو واگذاری آشوراده می نماید.

منبع:فارس

انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.

بازگشت به صفحه سایر رسانه ها