خنده تلخ آدمک‌های وایبری به وقت‌گذرانی جوانان ایرانی
خبرگزاری تسنیم: کارشناس فضای مجازی با انتفاد از اینکه هنرمندان سوژه داغ شایعات در شبکه‌های اجتماعی شده‌اند، گفت: دلیل گسترش شایعات نداشتن فرهنگ استفاده از این نرم‌افزارهاست چراکه رعایت اصول انسانی نیاز به آموزش ندارد.
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، مدتی است ورود نرم افزارهای نوین ارتباطی در فضای مجازی مانند وایبر، واتس آپ، تانگو، اینستاگرام و لاین گوی سبقت را از شبکه اجتماعی فیس بوک ربوده است و هر روز شاهد هستیم بر تعداد کاربران این شبکه‌های اجتماعی افزوده می‌شود.
استفاده از این نرم افزارها در عین حال که می‌تواند به عنوان یک تکنولوژی نوین فرصتی را در اختیار کاربران قرار دهد تا بتوانند با گروه‌های زیادی ارتباط برقرار کنند اما آسیب‌هایی دارد که نباید از آنها غفلت کرد، کارشناسان در حوزه رسانه و خانواده در تشریح شرایط موجود به این آسیب‌ها اذعان دارند و معتقد هستند در صورتیکه سرعت استفاده از این نرم افزارها در بین جوانان کنترل نشود ممکن است عواقب جبران ناپذیری در انتظار آنها باشد.
در همین راستا گفت و گویی انجام دادیم با مریم حسن پور کارشناس ارشد رسانه و کارشناس امور زنان و خانواده تا به راهکارهای عملی در شرایط فعلی بپردازیم.
فارس: زمینه ورود نرم‌افزارهای نوین ارتباطی مانند وایبر و واتس‌آپ و شبکه‌های اجتماعی چگونه در یک جامعه فراهم می‌شود؟
حسن پور: با گسترش ارتباطات و تبدیل شدن دنیا به یک دهکده ارتباطی ایجاد این نرم‌افزارها به منظور گسترش و تبادل اطلاعات دور از انتظار نبود، چرا که دیگر وسایلی مانند ماهواره و حتی تلفن همراه پاسخگوی نیاز سرعت انتشار مطالب در سطح عامه مردم نیست.
بنابراین طراحان و تولید‌کنندگان این نرم‌افزارها که آنها را مطابق اهداف، نظرات و سلایق خود تولید می‌کنند، در حقیقت از آنها به عنوان تریبونی برای گسترش پیام‌های خود استفاده می‌کنند و به سرعت به این وسیله پیام‌های خود را به سایر کشورها و ملل مخابره می‌کنند.
در این میان مخاطبان، هر روز با شبیخون پیام‌هایی که بعضا متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم آنها نیست، مواجه هستند و در چنین شرایطی یک جامعه و در ابعاد کوچک‌تر یک فرد در درون یک خانواده باید آنقدر زمینه‌های غنی اعتقادی و فرهنگی داشته باشد که در مقابل این تهاجم پیام‌ها دچار وادادگی نشود.
فارس: چرا بعضا شاهد هستیم که افراد در جامعه دچار افراط در استفاده از این نرم‌افزارها می‌شوند و آیا این نرم‌افزارها در شرایطی وارد جامعه شده است که زمینه‌های مناسب و فرهنگ‌سازی کافی برای آن صورت گرفته است؟
حسن پور: نباید انتظار داشت که ورود این نرم‌افزارها و شبکه‌های اجتماعی به کشور محدود شود اما باید زمینه‌های آن فراهم می‌شد که متأسفانه این اتفاق نیفتاد و در شرایطی این نرم‌افزارها مانند وایبر و واتس‌آپ وارد کشور شد که زمینه‌های فرهنگی آن ایجاد نشده بود.
هر فردی برای عقب نماندن از قافله استفاده‌کنندگان از این شبکه‌ها سعی می‌کند خود را با آنها همراه کند به عنوان مثال در ابتدا شبکه اجتماعی فیس بوک در صدر بود و هر فردی سعی می‌کرد با افزودن بر دوستان خود و به اصطلاح افزایش بازدید از صفحه و لایک‌های خود، میزان بالای محبوبیت خود را به دیگران نشان دهد و تعداد لایک‌های بیشتر، رقابتی را در میان مخاطبان ایجاد کرده بود.
فارس: علت استقبال نوجوانان و جوانان از این نرم افزارها و شبکه‌های اجتماعی چیست؟
حسن پور: با آمدن شبکه‌های اجتماعی دیگر مانند اینستاگرام ، لاین، تانگو و وایبر استفاده از شبکه‌های اجتماعی فراگیرتر شد و چون استفاده از این نرم‌افزارها به امکانات خاصی نیاز نداشت هم اکنون شاهد هستیم که حتی نوجوانان نیز این شبکه‌ها را در اختیار دارند و متأسفانه امکان نظارت بر روی آنها نیز وجود ندارد و همین عدم نظارت‌پذیری این نرم‌افزارها نقطه ضعف بزرگ آنها است.
ورود این نرم‌افزارها در شرایطی به سرعت اتفاق افتاده است که نحوه استفاده صحیح از آنها توسط رسانه‌های جمعی و از سوی نهادهای آموزشی مورد توجه قرار نگرفته بود.
از سوی دیگر طراحان این نرم‌افزارها امکاناتی را در اختیار کاربران خود قرار می‌دهند که باعث جذابیت بیشتر آنها شده است، امکاناتی مانند ارسال پیام‌های رایگان و برقراری تماس‌های رایگان، امکان ارسال فیلم و عکس به جذابیت این نرم‌افزارها اضافه کرده است.
علاوه بر این امکانات طبع انسان اجتماعی است و نیازمند ارتباطات اجتماعی بیشتر است آشنایی افراد دیگر و قرار گرفتن در دامنه ارتباطی سایر افراد نیز از جذابیت‌های بیشتر این نرم‌افزارها است که امکان پیدا کردن دوستان جدید را در اختیار افراد قرار می‌دهد.
فارس: شاید بتوان از این جذابیت ها به عنوان نقاط مثبت آنها نام برد، اما ین جذابیت‌ها چه تهدیداتی را متوجه جوانان و نوجوانان می‌کند؟
حسن پور: بله، این جذابیت‌ها یک روی سکه است، اما روی دیگر سکه که باید برای آن برنامه‌ریزی داشت و آن را جدی گرفت آسیب‌هایی است که در پس این جذابیت‌ها نه تنها سلامت جسم بلکه سلامت روانی نوجوان، جوانان و حتی میانسالان را نیز به شدت تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
استفاده از این نرم‌افزارها و کششی که در افراد برای ادامه دادن و پاسخ دادن به پیام‌ها ایجاد می‌کند، باعث می‌شود افراد ساعت‌های زیادی را در یک موقعیت بمانند که عوارض جسمی و بینایی را برای افراد در پی خواهد داشت.
از سوی دیگر بر هم خوردن برنامه استراحت و فعالیت افراد باعث می‌شود تا کسالت و خستگی همواره با این کاربران همراه باشد که متأسفانه این کسالت و خستگی در نوجوانان با پرخاشگری خود را بروز می‌دهد.
فارس: متأسفانه شاهد هستیم ارتباطاتی در این شبکه‌ها شکل می‌گیرد که نوجوانان به آنها اعتماد می‌کنند اما پس از مدتی واقعیت به گونه دیگری خود را نشان می‌دهد.
حسن پور: درست است این نرم‌افزارها به یک همدم برای نوجوانان و جوانان تبدیل می‌شود که آنها را از خانواده جدا می‌کند و در جمع غریبه‌هایی قرار می‌دهد که در ظاهر فریبا هستند اما ممکن است در پشت این ظاهر فریبا مشخصاتی از خود ارائه دهند که در پس آن شخصیت‌های پنهانی وجود داشته باشد که بعد از وابستگی دو طرف به یکدیگر آنها مشخص شود و آسیب‌های روحی فراوانی را برای هر دو ایجاد کند.
این مسائل مواردی است که در میان جوانان و نوجوانان با آنها مواجه هستیم اما دایره فراگیری استفاده از این نرم‌افزارها در میان متأهلین موضوع دیگری است که آسیب‌های فراوانی را متوجه خانواده‌ها می‌کند.
فارس: به اعتقاد کارشناسان امور خانواده این نرم افزارها بر آرامش خانواده‌ها و زوجین سایه انداخته است، چقدر با این اظهار نظر موافق هستید و آسیب‌های خانوادگی این نرم‌افزارها چیست؟
در جایی یکی از مسئولان مطرح کرده بود که دیگر روش‌های سنتی ازدواج پاسخگوی نیازها و شرایط کنونی جامعه نیست اما باید اینجا زنگ خطر اینگونه آشنایی را نیز به صدا درآورد و نباید با چنین اظهارنظرهایی مسیر را برای جوانان اشتباه نشان داد.
متأسفانه شاهد هستیم ارتباطاتی که به این ترتیب ایجاد می‌شود دوام زیادی ندارد چون بسیاری از اصول و شرایطی که ما به عنوان یک زندگی ایرانی اسلامی در نظر داریم در این گونه آشنایی‌ها جایگاهی ندارد.
از سوی دیگر متأهلین نیز که در گروه کاربران این نرم‌افزار قرار می‌گیرند متأسفانه گاهی شاهد هستیم دچار ارتباطات خارج از عرف می‌شوند و خلأهایی که در زندگی خود وجود دارد را در دیگران جست‌وجو می‌کنند و نقاط ضعف خود را با حضور دیگران پر می‌کنند و اینجا متأسفانه آغاز جدایی زوج‌هایی است که مدت‌ها با هم زندگی مشترک داشته‌اند.
چون هر یک از طرفین این ارتباط نامتعارف را برای طرف دیگر نیز متصور می‌شود بنابراین سوء ظن و بدبینی آرامش خانواده را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از سوی دیگر اگر این خانواده‌ها صاحب فرزند نیز باشند فرزند برای رها شدن از فضای متشنج خانواده بیشتر به ارتباطات مجازی که هیچ تعهدی را برای آنها ایجاد نمی‌کند روی می‌آورد بنابراین این موضوع یک دور تسلسل است که وارد شدن به آن به دیگران نیز تسری پیدا می‌کند و عواقبی که دارد متوجه سایر اعضای خانواده نیز می‌باشد.
فارس: یکی دیگر از موضوعات گسترش شایعاتی است که در این فضا به سرعت گسترش پیدا می‌کند شایعاتی مانند فوت هنرمندان، آمدن زلزله و... که هر روز شاهد ارسال تعداد زیادی از این پیام‌ها هستیم، دلیل گسترش سریع شایعات در فضای مجازی چیست؟
حسن پور: شاید اولین دلیلی که به ذهن می‌رسد این باشد که در سایه ضعف اطلاع‌رسانی توسط رسانه‌های رسمی کشور شایعات گسترش پیدا می‌کند اما این در شرایطی است که پیام‌هایی که در فضای مجازی منتشر می‌شود دارای عنصر صحت خبری باشد.
متأسفانه شایعات سرگرمی عده‌ای شده است و معمولاً با شناسایی موضوعاتی که برای عامه مردم جذابیت داشته باشد بر روی آنها مانور می‌دهند به عنوان مثال هنرمندان از پایگاه اجتماعی خوبی برخوردار هستند بنابراین اگر مطالبی در مورد آنها نشر پیدا کند ناخودآگاه مخاطب برای یافتن صحت و سقم آنها جذب آنها می‌شود. متأسفانه این موضوع مانند مطالبی است که در نشریات زرد منتشر می‌شود و بعضا شاهد هستیم نشریاتی که ناشر این مطالب هستند نیز فروش خوبی دارند.
گسترش شایعات در فضای مجازی که هیچ نظارتی بر روی آن وجود ندارد و نشر دهنده نیز مورد پیگرد قرار نمی‌گیرد بیشتر دیده می‌شود.
یکی از نقاط و خلاء‌های ارتباط در فضای مجازی همین موضوع است و به همین دلیل ممکن است هر مطلبی در این فضا به راحتی نشر پیدا کند که البته یکی از دلایل نشر این شایعات این است که نقل‌کنندگان آن به دنبال سرگرمی به سراغ آن می‌روند اما همین شایعات ممکن است فضای جامعه را ملتهب کند.
اما نکته‌ای که باید اینجا به آن اشاره کرد در مورد نرم‌افزار وایبر است چرا که این شبکه اجتماعی متعلق به یک شرکت صهیونیستی است که با ارسال هر پیام ارزش سهام آن را افزایش می‌دهیم و در شرایطی که کشور ما در تحریم‌های سختی از سوی کشورهای غربی قرار گرفته است اینچنین فعالیت کردن در فضای وایبر کمک به ارتقای شرایط مالی این رژیم کودک‌کش است که مردم ما می‌توانند با حذف این نرم‌افزار آنها را تحریم کنند.
فارس: راه‌حل این آسیب در فضای مجازی چیست؟
حسن پور: در این زمینه نباید زیاد به مسئولان امید بست چرا که انتشار مطالب در مورد دیگران کاملا به فرهنگ استفاده از این ابزارها مرتبط است و هر فردی باید خود را در جای فردی قرار دهد که قرار است در مورد او این شایعه را نشر دهد، اخباری که به کذب خانواده و بستگان او را دچار پریشانی خواهد کرد.
متأسفانه باید اقرار کرد که ما فرهنگ استفاده از این نرم‌افزارها را هنوز نداریم، هر چند عده‌ای در شبکه‌های مجازی با راه‌اندازی گروه‌های مفید توانسته‌اند اطلاعات خوبی را مبادله کنند اما عده‌ای نیز به دنبال انتشار اینگونه شایعات هستند.
بنابراین یکی از دلایل و به اعتقاد من مهمترین دلیل نشر شایعات در این فضا نداشتن فرهنگ استفاده از نرم‌افزارهای نوین ارتباطی است، شاید در موضوع فرهنگ‌سازی مسئولان کوتاهی داشته باشند اما خود هر فرد نیز باید رفتارها و گفته‌های خود را کنترل کند چرا که موضوعاتی مانند آرامش دیگران از بدیهیات اصول انسانی است که نباید آنها را به بازی گرفت. این به آموزش رسانه‌ها و نهادهای آموزشی ارتباط چندانی ندارد و هر فرد باید مدیر رفتار خود باشد.
فارس: در توصیف شرایط کنونی تمام کارشناسان از آسیب‌ها به خوبی صحبت می‌کنند و تصویرسازی فضای موجود دیگر کار دشواری نیست و همه در تئوری راه‌حل‌هایی را ارائه می‌دهند. اما راهکار عملی برای کاهش این آسیب‌ها چیست؟
حسن پور: در شرایطی این نرم‌افزارها وارد زندگی ما شد که زمینه‌های مناسب ورود آنها ایجاد نشده است بنابراین طبیعی است تا مدتی جذابیت آنها باعث شود حتی شاهد عدم استفاده صحیح و سوء استفاده از آنها باشیم اما این روند چندان دوامی نخواهد داشت و به مرور خواهیم دید که از جذابیت این نرم‌افزارها کاسته می‌شود و به تعبیری همه چیز برای نوجوانان و جوانان عادی می‌شود اما نباید با این دید نیز بنشینیم تا همه چیز به روال طبیعی خود بازگردد چرا که ممکن است تا عادی شدن موضوع آسیب‌ها فراگیر شود.
اما تأکید می‌کنم گام اول خود فرد است که برای حفظ سلامت جسمی و روحی خود باید استفاده از شبکه‌های اجتماعی را کنترل کند و به عنوان مثال مشخص کند که در هر روز یک ساعت به این شبکه‌ها اختصاص خواهد داد و به هر پیامی پاسخ نمی‌دهم و چیزهایی از این قبیل.
فارس: نقش خانواده‌ها در این میان چیست؟
حسن پور: خانواده‌ها نباید در مقابل خواست فرزندان خود دچار وادادگی شوند و برای آنها به هر سن و شرایطی این نرم‌افزارها را تهیه کنند چرا که حتی طراحان این نرم‌افزارها هم برای استفاده کودکان خود از گوشی موبایل شرایط ویژه‌ای را قرار داده‌اند و همان موبایلی که در اختیار جوانان و میانسالان آنها است را نمی‌توان در دست کودکان دید و بنابراین در عدم حضور به موقع مسئولان برای فرهنگ‌سازی باید خانواده‌ها کودکان خود را آموزش دهند و افراد نیز بر روی رفتارها و گفتارهای خود کنترل داشته باشند و در محیط فضای مجازی اغوا نشوند.
فارس: پس در شرایط کنونی وظیفه مسئولان چیست؟ آیا محدود کردن و فیلتر شدن می‌تواند راهکار مناسبی باشد؟
حسن پور: متأسفانه مسئولان در شرایطی که بحرانی احساس می‌شود چون دیر به فکر افتاده‌اند سریع‌ترین و راحت‌ترین راه را انتخاب می‌کنند و شاید راحت‌ترین راه برای کنترل استفاده از وایبر و واتس‌آپ و شبکه های اجتماعی محدود کردن آنها و حتی فیلتر کردن آنها باشد.
اما محدود کردن و فیلتر کردن حس کنجکاوی را بیشتر برمی‌انگیزد و افراد به هر نحوی تلاش می‌کنند از آن نرم‌افزارها استفاده کنند تا متوجه نشوند چه چیزی وجود دارد که باعث فیلتر شدن آنها شده است، اما این راه قطعا بهترین راه نیست.
ابزارهای نوین ارتباطی و شبکه‌های اجتماعی را عده‌ای به تیغ دولبه تشبیه می‌کنند و به اعتقاد من می‌توان با مدیریت شرایط و فرهنگ‌سازی آنها را به فرصتی برای نشر پیام‌های منطبق با زندگی ایرانی - اسلامی تبدیل کرد و به اصطلاح تهدیدات موجود در این فضا را به فرصت تبدیل کرد و از آنها به نفع و گسترش این فرهنگ استفاده کرد.
فارس: پس به اعتقاد شما فیلتر کردن نمی‌تواند در شرایط کنونی مؤثر باشد؟
حسن پور: در شرایط کنونی نه تنها محدود کردن و فیلتر کردن راه صحیحی نیست بلکه باید مسئولان هر چند دیر شده است اما فرهنگ‌سازی را آغاز کنند تا در آینده شاهد اعتیاد اینترنتی نوجوانان نباشیم.
فارس: راه صحیح فرهنگ‌سازی چیست؟ همه مسئولان می‌گویند باید فرهنگ‌سازی شود اما هر کدام مسئولیت را به دیگری محول می‌کند؟ بالاخره چه نهادی در این زمینه مسئول است؟
حسن پور: نهادهای آموزشی به عنوان مثال وزارت آموزش و پرورش باید با جدیت وارد شود و آن را در برنامه‌های خود قرار دهد و نوجوانان را با آسیب‌های این شبکه‌های اجتماعی آگاه سازد چون در سنینی است که پایه‌های فرهنگی نوجوانان شکل می‌گیرد و باید بر روی آن سرمایه‌گذاری کرد.
در مرحله بعد رسانه‌های جمعی مانند تلویزیون نیز می‌توانند با ساخت تیزرها و انیمیشن‌های آموزشی تا حدودی خانواده‌ها را آگاه کنند.
هیچ نهادی در این زمینه نمی‌تواند مسئولیت را از خود دور بداند، از نهاد خانواده تا مؤسسات و نهادهای آموزشی و حتی وزارت ارتباطات در این زمینه مسئولیت‌هایی دارند که باید به آنها توجه داشته باشند و این مردم هستند که باید از آنها مطالبه کنند.
فارس: کنترل نکردن شرایط کنونی چه آینده‌ای را برای نوجوانان رقم می‌زند؟
حسن پور: وقتی از اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی صحبت می‌شود همه آن را از خود دور می‌بینند اما این یک تهدید جدی است که اگر شرایط به همین صورت ادامه پیدا کند ممکن است برای هر فردی این اتفاق رخ دهد چرا که هم اکنون در کشورهای غربی کلینیک‌هایی برای اعتیاد به فضای مجازی جوانان در نظر گرفته شده است.
اعتیاد موضوعی است که هیچ‌کس آن را برازنده خود نمی‌داند اما هم اکنون نیز اگر آزمونی در این مورد از کاربران فضای مجازی گرفته شود متوجه خواهیم شد که این افراد هم اکنون کم نیستند و باید شرایط را کنترل و مدیریت کرد تا سرمایه انسانی و جوان کشور اینگونه عمر و زمان خود را به بطالت نگذرانند چرا که این نوجوانان و جوانان هستند که باید آینده کشور را بسازند.
منبع:فارس
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.