سایه سنگین بازیهای رایانه‌ای بر بازیهای بومی عشایر؛ فعالیت‌های گروهی در آستانه فراموشی
خبرگزاری تسنیم: بازیهای بومی و محلی به عنوان یادگاری از گذشتگان به ما رسیده و باید در حفظ و حراست این میراث ارزشمند بکوشیم و به عنوان یک رسالت فرهنگی و ملی آن را به دست آیندگان بسپاریم.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از یاسوج، بشر از بدو تولد و حضور در صحنه زندگی بر اساس غریزه‌ای که از زمان آفرینش در وجود او به ودیعه گذاشته شده پیوسته در تلاش بوده که به ندای باطنی خود پاسخ مثبت دهد.این موجود کنجکاو و جستجوگر توانست غیر ممکن‌ها را ممکن و طبیعت سرکش را رام سازد.
در رهگذر این دگرگونی شگرف تحولات چشمگیر صنعتی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و هنری به وجود آمده که نشان دهنده قدرت تفکر و نبوغ سرشار بشر بوده است این دستاوردهای بزرگ که حاصل رنج‌ها و زحمات شبانه روزی میلیون‌ها انسان وظیفه شناس و علاقمند بوده بشر را از حضیض ذلت به اوج عظمت رسانیده و توانسته است برای خواسته‌ها و تمنیات خود نیز زمینه‌هایی ایجاد کند که جنبه سرگرمی داشته و ایجاد نشاط و خوش‌حالی کند.
در هر منطقه از سرزمین ایران با توجه به ساختار فرهنگی، رسوم و سنت‌های حاکم بازی‌ها دارای ویژگی‌های مخصوصی است که مردم هر سامان برای خود انتخاب کرده‌اند.این بازی‌ها یادگاری از گذشتگان به ما رسیده و می‌بایست به‌عنوان یک میراث ارزشمند در حفظ و حراست آن بکوشیم و به‌عنوان یک رسالت فرهنگی و ملی آن را به دست آیندگان بسپاریم.
استان کهگیلویه و بویراحمد با داشتن بیش از 100 بازی بومی و محلی فرزندانش در دام بازیهای کامپیوتری افتاده و شناختی از بازیهای محلی و سنتی ندارند و مسئولان متولی از جمله سازمان میراث فرهنگی نسبت به این مهم بی‌تفاوت است.
کودکان استان عشایری کهگیلویه و بویراحمد روز به روز بیشتر از بازیهای رایانه‌ای استقبال می‌کنند و حتی نام بازیهای بومی که بیانگر بخشی از فرهنگ حماسی این نقطه از ایران زمین است را بلد نیستند بازیهای که به پسران شجاعت و فداکاری و به دختران راه و رسم زندگی و حیا می‌آموزد.
باید گفت با توجه به بی‌توجهی متولیان عرصه فرهنگ در این استان بازیهای پرتحرک و بانشاط محلی جای خود را به بازیهای خشن و کم تحرک کامپیوتری داده است.
ترکه بازی
این بازی در مراسم عروسی و جشن‌ها انجام می‌گیرد و طرز اجرای آن بدین شکل است که یک چوب ضخیم به‌طول 2 متر به نام "دیاق" و چوبی نازکتر به‌طول 1 متر بنام" ترکه" آماده نموده و بازی را آغاز می‌کنند.
فردی که ترکه را در دست دارد همراه با نواختن ساز و دهل سعی دارد شخصی را که دیاق به‌دست گرفته بزند. در این موقع دیاقدار سعی می‌کند که ترکه به پاهایش اصابت نکند لذا به مجرد اینکه ترکه به سمت او بلند شد دیاق را در جلوی آن قرار می‌دهد. برای جلوگیری از زدن ترکه به پاها از یک پوشش به نام" چقه یا جقه" و "پاپیچ" استفاده می‌کنند. چقه را به تن کرده و پاپیچ را به‌دور پاها می‌بندند.
چندرهوا
در این بازی بازیکنان به دو گروه تقسیم شده و تعداد افراد هر گروه حداقل دونفر هستند افراد هر گروه"مرد" نام دارند که به وسیله سالار" سرگفتر" رهبری می‌شوند.
نخست دو نفر سالار یا "سرگفتر" تیم‌ها بین خودشان به قید قرعه تعیین می‌کنند که کدام گروه بازی را شروع کنند.قرعه به اسم هر گروه که افتاد بر دوش افراد گروه مقابل سوار شده و سالار تیم در حالی که با دست بر شانه‌های همتای خود می‌زند این اصطلاح را بیان می‌کند" هرکم زین زری دوکلم وبارت کرکو بنگ ایزنه مردم سوارت، چندری چندرهوا" وقتی سلار اصطلاح را بازگو می‌کند یک یا چند انگشت خود را بالا می‌گیرد، سالار پیاده باید تعداد انگشتان را بگوید اگر توانست به سوال سالار جواب مثبت دهدجای دو گروه عوض می‌شود و اگر نتوانست همچنان گروهی که سوار هستند به همان حالت باقی می‌مانند این بازی به همین صورت ادامه پیدا می‌کند تا اینکه سالار گروه پیاده موفق شود تعداد انگشتانی را که توسط سالار سواره بلند شده بگوید.
این بازی یک بازی کم تحرک است و سن خاصی برای آن مطرح نیست و زمانش نیز محدود نمی‌باشد.
بازی عروسک
این بازی را چوپانان عصرها هنگام بازگشت به روستا انجام می‌دهند.
نحوه اجرای این بازی اینگونه است که بچه‌ها هر کدام یک چوب دستی همراه خود دارند ابتدا یکی از بچه‌ها با توافق طرفین به قید قرعه چوب خود را به هوا پرتاب می‌کند. بعد می‌گوید چوب عروسکم رفت. سایر بچه‌ها آماده هستند به محض پرتاب چوب هرکدام از انها سعی می‌کند چوب پرتاب شده را با چوب خود بزند. هر فردی که چوب انداخته شده را در هوا بزند نوبت به او می‌رسد که چوبش را پرتاب کند.البته پرتاب چوب در هوا به سمت آبادی است.
این بازی یک بازی سرگرم کننده است به ویژه زمانی که چوپانان خسته یا گرسنه باشند که در آن موقع با انجام این بازی سرگرم شده بدون آنکه احساس خستگی و گرسنگی کنند به آبادی می‌رسند.
الختر
این بازی در فصل بهار به صورت گروهی انجام شده و در آن دو گروه برابر از نظر تعداد با یک دست انگشت شصت پا را می گیرند و با دست دیگر در حالت ایستاده افراد تیم مقابل را هل می‌دهند و فردی که دستش از پایش جدا شود و یا به زمین بیفتد بازنده است.
گرنا
این بازی به نام "شال کو" یا "گرنا دوال" یکی از بازیهای محبوب جوانان کهگیلویه و بویراحمد بوده است.در این بازی دو گروه از مردان تقریباً هم قد و قواره در مقابل هم قرار می گیرند. وسیله بازی یک طناب است و طناب‌ها در وسط یک دایره قرار داده می شود و یک گروه نیز در این دایره قرار می‌گیرند و باید از طناب‌های خود محافظت می‌کنند.
تیم مقابل سعی دارد طناب‌های تیم داخل میدان را با زیرکی برباید و افراد درون میدان با کفش خود به کفش افراد بیرون از دایره ضربه می‌زنند.
برنده بازی تیمی است که فرد بیرون از میدان یا دایره را بزند. در غیر این صورت تیم بیرون دایره با طناب‌هایی که ربوده‌اند می‌توانند کفش افراد درون دایره هدف قرار دهند.
خنه واتپک
این بازی همان قایم موشک بازی است. بازی به صورت دو گروه مساوی انجام می‌شود . برنده بازی تیمی که افراد تیم مقابل را که مخفی شده‌اند را باید پیدا کنند و افراد جوینده چنانچه فردی از تیم مخفی شونده را پیدا کنند، یکی از آنان بر دوش شخصی مخفی شده تا محل جایگاه داوری سوار می‌شود و چنانچه فرد مخفی شده دور از چشم کسی که تعقیبش می‌کند به جایگاه برسد بلعکس سوار بر آن شخص شده وچند دور با نظر فرد برنده سوار می‌شود.
چوگو
این بازی همان چوگان بازی قدیم است و ابزار آن چوب و گوی به معنی توپ است. بازی به صورت گروهی و در دو گروه مساوی انجام می‌شود.چوب اکثرا در قدیم از به هم بافتن پشم گاو و گوسفند بوده است.
«کل» یا «کل کل برد»
ابزار این بازی سنگ است. معمولاً دو گروه رقیب هر کدام تعداد هفت تخته سنگ را انتخاب و شش تخته سنگ را در یک ردیف و یکی را در جلو آن‌ها با فاصله 20 متر از مقابل حریف قرار می‌دهند. رقبا سعی می‌کنند که سنگ‌های حریف را با سنگ‌های کوچک و سنگ‌پرانی بزنند. برنده آن است که تعداد بیشتری از سنگ‌ها را بزند.
انتهای پیام/ ب
