پاسخ رئیس سابق انرژی اتمی به یک شبهه: آیا ایران منابع کافی و اشراف علمی واقعی بر غنی‌سازی دارد؟
خبرگزاری تسنیم: رئیس سابق سازمان انرژی اتمی معتقد است که ایران باید در سایر کشورها صدور خدمات تخصصی هسته‌ای داشته باشد و این توان در کشور وجود دارد.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، فناوری هسته‌ای از جمله تکنولوژی‌های برتر در عصر حاضر است که دستیابی به آن از نظر راهبردی امتیاز ویژه‌ای برای هر کشوری محسوب می‌شود. با این وجود علی‌رغم پیشرفت‌های فراوان ایران اسلامی در این حوزه، همچنان برخی شبهات درباره میزان توانمندی کشورمان در حوزه فناوری هسته‌ای و نیز به‌صرفه بودن سرمایه‌گذاری‌های کلان در این بخش و مقاومت در برابر زورگویی‌های جهانی توسط برخی "بی‌انصافان" مطرح می‌شود.
بر این اساس، به‌سراغ فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی و از دانشمندان مطرح کشور در این حوزه رفته‌ایم و در سلسله گفت‌وگوهایی به بررسی توانمندی کشور در این حوزه و نیز کاربردهای این فناوری برتر پرداخته‌ایم که بخش دوم آن را در ذیل می‌خوانید.
فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی با اشاره به شبهه‌افکنی برخی افراد مبنی بر "ما منابع و احاطه به علوم هسته‌ای نداریم" اظهار داشت: بعضاً مطرح می‌شود: ما اصلاً چرا پا در مسیر فناوری هسته‌ای گذاشته‌ایم؟ ما در کشور به حد کافی منابع داریم و ذخایر ما ذخایر راهبردی است، این ذخایر برای زمانی است که اگر کشورهای خارجی مانند گذشته برای ما بازی درآورند و ممانعت به عمل آورند، ما از آن منابع استفاده کنیم.
وی افزود: این معادن برای زمانی که بخواهیم رآکتورهای کوچک را اداره کنیم جواب نیازهای ما را می‌دهد و تأکید می‌کنم که ذخایر ما ذخایر راهبردی است تا برای موارد تحریم از منابع خود استفاده کنیم.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی درباره هزینه تولید اورانیوم در ایران در مقایسه با قیمت جهانی، توضیح داد: در خصوص کمبود منابع، باید در نظر داشته باشیم که همه کشورها که نفت یا مواد خامی را که بتوانند به‌وسیله آن، فرایندهای خاص انجام دهند تا ارزش افزوده ایجاد کنند در دست ندارند. بنابراین مواد اولیه را از کشورهای دیگر می‌خرند، مثلاً گاز را به‌عنوان مواد اولیه از ما می‌خرند و در کشورهای خود با فرایندهای خاص، محصولات جدیدی را تولید و صادر می‌کنند. کدام استدلال می‌گوید که ما نمی‌توانیم سنگ معدن یا کیک زرد را از کشورهای دیگر بخریم؟
وی ادامه داد: ما می‌توانیم صدور خدمات تخصصی انجام دهیم و با توان از این مرز گذشتیم. تمام فرایندهای مربوط به فناوری هسته‌ای را می‌توانیم در داخل کشور انجام دهیم. ممکن است چون در مقیاس تولیدی کم کار می‌کردیم و هزینه تحقیقات می‌دادیم مشکلاتی داشتیم. ما در دوره رژیم شاهنشاهی هم در معادن نامیبیا سرمایه‌گذاری کرده بودیم، بنابراین این روش مرسوم است و دیگر کشورها هم در کشورهایی که صاحب معدن هستند سرمایه‌گذاری می‌کنند و شریک می‌شوند.
عباسی این روش سرمایه‌گذاری در دیگر کشورها را قابل انجام دانست و گفت: در گذشته خدمات تخصصی در معادن نامیبیا، توسط انگلیس انجام می‌شد و الآن ما با استفاده از توان خودمان می‌توانیم خدمات تخصصی را در این کشورها انجام دهیم. بنابراین متخصصان جمهوری اسلامی هم اکنون می‌توانند در نامیبیا و یا سایر کشورها کارخانه کیک زرد تأسیس کنند.
رئیس انجمن هسته‌ای ایران به کاربرد ملموس پرتوها در زندگی روزمره اشاره و تصریح کرد: ما در کاربرد پرتوها از تجارب جهان استفاده کردیم، متخصصان ما درس خواندند و آموزش دیدند و این فناوری را در کشور توسعه دادند. شهید شهریاری در این زمینه خیلی باهوش بود و مطلب را از اساتید خود گرفت و آن را توسعه داد، در واقع بانی تأسیس رشته کارشناسی‌ارشد کاربرد پرتوها و دکترای این رشته این شهید بزرگوار است.
وی ادامه داد: جا دارد به مردم یادآوری کنم که ایشان (شهید شهریاری) سهم به‌سزایی در توسعه کاربرد پرتوها در کشور داشته است و من هم در زمان مسئولیت خود یک معاونتی را به‌عنوان "کاربرد پرتوها" ایجاد کردم و این انتظار وجود دارد که دولت از این معاونت حمایت کند و مجلس برای آن بودجه در نظر بگیرد، چون این مسئله از ضروریات جامعه است و کاربرد پرتوها در کشاورزی و پزشکی جای فعالیت دارد و تعامل ما را با آژانس هم افزایش می‌دهد چون آژانس هم خودش مبلغ کاربرد پرتوهاست و آزمایشگاه‌های خاصی را دنیا در این زمینه ایجاد می‌کند.
عباسی تأکید کرد: این موجب می‌شود که شفافیت فعالیت‌های هسته‌ای ایران بیش از گذشته برای جهان روشن شود و ما می‌توانیم از این مسیر متخصصان خارجی را به داخل کشور دعوت کرده و آنها را آموزش دهیم و این هم از ثمرات نظام ما و تفکر توجه به ساخت درونی است که در کشور وجود دارد.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه مردم در زمینه درمان بیماری‌ها با رادیوداروهای درمانی و تشخیصی آشنا هستند، خاطرنشان کرد: تبلیغات لازم در معرفی کاربرد پرتوها در پزشکی انجام شده است و دستگاه‌هایی هم در پرتوپزشکی وجود دارد که با پزشکی هسته‌ای متفاوت است.
رئیس انجمن هسته‌ای ایران توضیح داد: در کشاورزی، از بین بردن آفات به‌روش پرتوی و جهش در گیاهان، تولید محصولات جدید، تولید نمونه‌های مقاوم برای آب و هوای مختلف، کاربرد آن در گندم، برنج و جو، تولید گل با رنگ‌های متفاوت که بازار خوبی دارد، تولید گوشت و نگهداری مواد غذایی، در افزایش تولید ماهی و تولید گونه‌ای خاص که با روش‌های پرتوی روی تخم ماهی‌ها انجام می‌شود و اینها همگی از کاربردهای مختلفی است که پرتوها می‌توانند در صنایع مختلف داشته باشند.
وی یادآور شد: برخی از این کاربردها اصلاً دیده نمی‌شود، به‌طور مثال کرم گلوگاه میوه انار که کیفیت صادرات محصولات ما را پایین می‌آورد با استفاده از پرتوها دفع می‌شود، ما در استان‌های لرستان، مازندران، فارس و چهارمحال و بختیاری و در شهرستان بناب مراکزی را برای کاربرد پرتوها تقویت کرده‌ایم و کارهایی کردیم که بخش خصوصی تقویت شده و امیدواریم این روند ادامه یابد.
عباسی در پاسخ به این سؤال "امکان انجام تمام فرایندهای چرخه هسته‌ای در داخل کشور وجود دارد؟" گفت: ما اکنون چرخه را کامل کرده‌ایم و کشور ما مشکلی در چرخه سوخت و غنی‌سازی ندارد و به هر میزان که نیاز داشته باشیم می‌توانیم غنی‌سازی انجام دهیم و فناوری لازم را به دست آورده‌ایم و می‌توانیم کارخانه طراحی کنیم و با مقیاس‌های مختلف کارخانه بسازیم.
وی افزود: ما اراده کردیم که کارخانه در حد معدن گچین بندرعباس بسازیم. این یک کارخانه‌ای بود که برای اولین بار روی آن کار کرده بودیم. خوب در آنجا به‌مقیاس معدن گچین بندرعباس کارخانه می‌سازیم و نیازی ندارد که کارخانه بزرگتر طراحی کنیم اما چون کارخانه کوچک و مقیاس محدود است، گران درمی‌آید، اما وقتی عیار و خلوص سنگ معدن بالا باشد ارزش اقتصادی پیدا می‌کند.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی تأکید کرد: مخالفین در این مورد از کمبود ذخایر شناسایی شده سوءاستفاده می‌کنند و می‌گویند ما به‌اندازه کافی سنگ معدن نداریم، در صورتی که ما در اکتشافات جدید خود منابع دیگری هم پیدا کرده‌ایم اما هیچ‌گاه نمی‌گوییم که منابع زیاد است. این را در جواب منتقدین برنامه هسته‌ای ایران می‌گویم که مدعی هستند که ما ذخیره نداریم، ما منابع داریم اما کم است، ممکن است ما جاهایی را پیدا کنیم ولی هزینه استخراج آن زیاد باشد.
عباسی درباره وضعیت استخراج از شرایط فعلی از معدن ساغند یزد تشریح کرد: در حال حاضر استخراج از این معدن انجام می‌شود، در یزد یک روند فرایند دولتی حاکم بود و شرکتی دولتی کار می‌کرد و می‌خواست همه کار را خودش انجام دهد. ما تغییر روش دادیم و به پیمانکار گفتیم صفرتاصد آب و برق و حفر و استخراج را خودش انجام دهد و محصول را در کارخانه کیک زرد اردکان به ما تحویل بدهد و آنجا انباشت انجام می‌دهند. این معدن 200 یا 300 متر زیر زمین بود و باید رگه‌ها را پیدا می‌کردند و هزینه زیادی برای این انجام شد.
وی ادامه داد: این فرایندی بوده که قبل از انقلاب شروع شده و 20 سال بعد از انقلاب طول کشیده تا به جای خوبی برسد چرا که بودجه کمی اختصاص داده می‌شد و توانمندی کشور کم بود اما همین که ما در معادن دیگر پیشرفت کردیم و کار معدنی و فنی و مهندسی رشد کرد و فارغ التحصیلان جوان وارد شدند در معدن اورانیوم هم پیشرفت قابل ملاحظه داشتیم.
رئیس انجمن هسته‌ای ایران اضافه کرد: ما در استان یزد و برخی نقاط کشور معادن جدید هم پیدا کردیم که باید ارزیابی اقتصادی دقیق شوند تا ببینیم چه‌کاری در مورد آنها باید انجام شود.
عباسی ذخایر کشور را ذخایری استراتژیک و راهبردی دانست و گفت: درحال حاضر و با اطلاعاتی که از منابع خود داریم باید بگوییم اینها ذخایر راهبردی و تنظیم بازار هستند و نمی‌گوییم برای یک راکتور قدرت مانند بوشهر ذخیره داریم، به‌خصوص که ما می‌خواهیم راکتورهای قدرت خود را توسعه دهیم اما به هر حال معادن ما درحد راکتورهای تحقیقاتی و راکتورهای با قدرت کم که برای تحقیقات در قدرت است، جواب می‌دهد.
وی معادن کشور را ابزار مهمی برای بالا بردن قدرت چانه‌زنی و جلوگیری از تحریم خواند و افزود: وقتی طرف مقابل برای ما خط و نشان می‌کشد و تحریم می‌کند ما باید به منابع داخلی روی بیاوریم، ما برای راکتورهای کوچکتر منابعی داریم و شاید برای 20 سال یک راکتور هزار مگاوات، اورانیوم لازم را از منابع داخلی تهیه کنیم.
"تأکید دارم معادن ما ذخایر راهبردی است تا در مواقعی که می‌خواهند ما را اذیت کنند منابع خود را فعال کنیم ولی دیدگاه بهتر این است که توجه کنیم: مگر فرانسه اورانیوم دارد؟ منابع خود را از کجا تأمین می‌کند. این کشور، آفریقا را استثمار کرده است و به چاد یا آفریقای مرکزی لشکرکشی می‌کند تا از معادن اورانیوم آفریقا استفاده کند بنابراین حضور فرانسه در آفریقا برای تأمین منابع طبیعی است که سالها به تاراج برده است".
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی عنوان کرد: ممکن است استرالیا معادن خود را به روس‌ها بفروشد، روس‌ها با اینکه سرزمین وسیع دارند اما بخشی از منابع اورانیوم خود را می‌توانند در دیگر کشورها تأمین کنند. بنابراین اینکه می‌گویند ما منابع نداریم درست نیست. آلمان‌ها گاز ندارند، آیا دلیل می‌شود که از ما گاز مایع نبرند؟ آلمان‌ها از منابع دیگر کشورها استفاده و ارزش افزوده و تولید جدید ایجاد می‌کنند.
وی ادامه داد: ما می‌توانیم به آفریقای جنوبی و سایر کشورها برویم و با صدور خدمات تخصصی دولت‌‌های آن کشورها را ترغیب کنیم که با فناوری ما از خام‌فروشی دست بردارند و با ما شریک شوند و سود خود را ببرند، ما باید این فناوری را به کشورهای مستضعف دنیا برسانیم، چون هم فایده اقتصادی برای ما دارد و هم با این روش فرهنگ خود را صادر می‌کنیم و نکته دیگری که فناوری هسته‌ای دارد و دوستان این ابعاد مختلف را نمی‌بینند، اعزام دانشجو به خارج از کشور است.
**گفت‌وگو از سید میثم رحمتی
(پایان بخش دوم)
انتهای پیام/*