وقتی سوخت ۲۰درصد را تولید کردیم "گرانفروشی" خارجی‌ها تمام شد
خبرگزاری تسنیم: رئیس سابق سازمان انرژی اتمی گفت: برنامه اقدام مشترک شتاب‌زده و بدون علم و فهم کامل امضا شد، این امکان وجود داشت که بدون ورود سوخت هسته‌ای به راکتور اراک، در حین مذاکرات این راکتور با سوخت مصنوعی تست شود.
به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، فناوری هسته‌ای از جمله تکنولوژی‌های برتر در عصر حاضر است که دستیابی به آن از نظر راهبردی امتیاز ویژه‌ای برای هر کشوری محسوب می‌شود. با این وجود علی‌رغم پیشرفت‌های فراوان ایران اسلامی در این حوزه، همچنان برخی شبهات درباره میزان توانمندی کشورمان در حوزه فناوری هسته‌ای و نیز به‌صرفه بودن سرمایه‌گذاری‌های کلان در این بخش و مقاومت در برابر زورگویی‌های جهانی توسط برخی "بی‌انصافان" مطرح می‌شود.
بر این اساس، به‌سراغ فریدون عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی و از دانشمندان مطرح کشور در این حوزه رفته‌ایم و در سلسله گفت‌وگوهایی به بررسی توانمندی کشور در این حوزه و نیز کاربردهای این فناوری برتر پرداخته‌ایم که بخش سوم آن را در ذیل می‌خوانید.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، در رابطه با شبهه خطرناک بودن راکتور اراک در حد نیروگاه چرنوبیل، اظهار داشت: راکتور اراک اتفاقاً ضریب ایمنی بالایی دارد، چرا که در گذشته به‌جهت تجربه اندک دانشمندان ایرانی، در تمام ابعاد امنیتی متخصصان هسته‌ای به ضریب ایمنی به‌صورت چند برابری توجه کردند، بنابراین راکتور اراک و مراکز مانند آن، از ضریب ایمنی بسیار بالایی برخوردار است در حالی که توجه به این همه نکات ایمنی در یک راکتور ضرورت نداشت اما متخصصان ما ضرایب بالایی را به کار بردند و این وسواس ایرانی بود که ضخامت فولاد به کار رفته در راکتور را افزایش داد و به‌جای 1 حس‌گر از 10 حس‌گر استفاده کرد.
**امضای برنامه اقدام مشترک شتاب‌زده و بدون علم کامل بود
عباسی امضای برنامه اقدام مشترک را امری شتاب‌زده و بدون علم و فهم کامل دانست و تأکید کرد: ما نباید این کار را به این شکل صورت می‌دادیم، این امکان وجود داشت که بدون اینکه سوخت هسته‌ای وارد راکتور اراک شود، مسئله را در مذاکرات پیش ببریم و مذاکره‌کنندگان و متخصصان هسته‌ای به‌صورت همزمان کار خودشان را انجام می‌دادند.
**راکتور بوشهر چگونه راه‌اندازی شد؟/ نکته‌ای در مورد راکتور اراک؛ کاری که مغفول ماند
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی درباره نحوه تست و آزمایش راکتور اراک ضمن یادآوری شیوه راه‌اندازی مصنوعی راکتور بوشهر، توضیح داد: ما می‌توانستیم با سوخت مجازی و بدون استفاده از اورانیوم، راکتور را راه‌اندازی کنیم، چرا که افزایش مصنوعی فشار و دما در راکتور سلامت عملکرد مخزن راکتور را نشان می‌داد و روشن می‌شد که ایمنی آن در چه سطحی است. این خاص راکتور اراک نیست بلکه روس‌ها نیز که تجربه بالایی در خصوص ساخت راکتور دارند برای راه‌اندازی راکتور بوشهر، فشار را با فشارنده، بالا برده و آب را با گرم کننده گرم کردند و در نهایت با سوخت مجازی راه‌اندازی کردند و بدون اینکه سوخت هسته‌ای فشار و دما را بالا ببرد این کار به‌صورت مصنوعی انجام شد تا آزمایش‌های لازم صورت گیرد. بعد همه آن سوخت مجازی را که 150 بسته یا مجتمع بود بیرون آوردند و سوخت اصلی را در محفظه اصلی قرار دادند و آزمایش کردند.
عباسی ادامه داد: کشوری مانند روسیه که خواست راکتور را راه بیندازد از زمان راه‌اندازی مقدماتی تا زمان راه‌اندازی نهایی و تحویل به بهره بردار ایرانی حداقل 2 سال فرصت خواست.
رئیس انجمن هسته‌ای ایران، طراحی و راه‌اندازی یک راکتور را بدون پشتوانه تجربه قبلی، انتظاری نامعقول از متخصصان ایرانی خواند و گفت: ما نباید انتظار داشته باشیم که تمام فرایند راه‌اندازی یک راکتور بدون تجربه قبلی درست باشد. این خیلی تجربه خوبی بود که دانشگاهیان در کشور، راکتور را با سوخت مجازی راه‌اندازی کنند و مذاکره‌کنندگان هم مذاکره خود را انجام دهند و آژانس هم نظارت کند و ما در این دوره فرصت داشتیم که سوخت‌های راکتور را بسازیم و تحت نظارت آژانس آنها را از اصفهان به اراک منتقل کنیم و با نظارت آژانس آنها را در محفظه راکتور قرار داده و راه‌اندازی کنیم.
وی اضافه کرد: این کار خیلی خوب بود، نه پلوتونیومی به آن صورت تولید می‌شد و نه ما می‌توانستیم آن را جابه‌جا کنیم و چون دوربین آژانس نظارت دارد و ما هیچ چیز اضافه‌ای را نمی‌توانیم بگذاریم، یا بدون نظارت آژانس از آنجا خارج کنیم، بنابراین کار خبطی انجام دادند و کشور را تاکنون از این فناوری بی‌بهره کردند، این نکته‌ای در مورد راکتور اراک بود.
**انباشت و دپوی اضافی اورانیوم UF6 نداشته‌ایم
عباسی در مورد علت نیاز ایران به دپوی اورانیوم UF6 و شائبه بالا بودن هزینه نگهداری و انباشت این ذخایر، خاطرنشان کرد: ما باید کیک زرد خود را به UF6 تبدیل کنیم و آن را مطابق نیازمان یا به‌صورت طبیعی استفاده و تبدیل و یا به‌صورت غنی‌شده، فرایند تبدیل به کیک زرد یا اکسید اورانیوم (UO2) را اجرا کنیم.
رئیس انجمن هسته‌ای ایران در همین رابطه با اشاره به غنی‌سازی اورانیوم تصریح کرد: ماده U3O8 بیست درصد در سوخت تهران استفاده می‌شود، اما UO2 سرامیکی به‌صورت طبیعی در راکتور اراک مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و UO2 که تا زیر 5 درصد غنی‌شده نیز برای راکتور مشابه بوشهر یا راکتور دارخوین قابل بهره‌برداری است.
وی ادامه داد: حسب طراحی‌ها، غنا می‌تواند در محدوده زیر 5 درصد متغیر باشد. ما نیاز به این داشتیم که کیک زرد را به UF6 تبدیل و غنی‌سازی را انجام دهیم و برای استفاده از سوخت غنی‌شده و UF6 طبیعی در فرایند تولید سوخت راکتور مورد نیاز خود آماده شویم که در نهایت همین کار را انجام دادیم، آژانس هم در دولت دهم گواهی داده که ایران هرچه اورانیوم 20 درصد تولید کرده را در زیر یک حد مشخص قرار داده و آنها را به کیک زرد با غنای 20درصد و به صفحه‌های سوخت تبدیل کرده و فرایند کامل را انجام داده است. این برای ما نوعی راستی‌آزمایی بود تا صحت کارمان را به آژانس نشان دهیم.
عباسی گفت: ما انباشت اضافه نداشتیم، بلکه اینها تعهدات بی‌موردی است که کشور بدون اینکه مابه‌ازای درستی دریافت کند پذیرفته است، در حالی که ما باید از حقوق‌مان بهره‌مند شویم و کسی نمی‌تواند برای استفاده از حقوق برای ما اجازه صادر کند و به‌ازای اینکه ما از حقوق‌مان آزادانه بهره‌مند می‌شویم حتماً به تکالیف خود نیز در برابر آژانس انرژی اتمی عمل می‌کنیم.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش "روس‌ها برای تأمین سوخت ما ضمانت 10ساله دادند، لذا ادامه برنامه غنی‌سازی هسته‌ای با توجه به فشار و تحریم‌ها از چه‌حیثی برای کشور اهمیت دارد؟" تشریح کرد: ذخایر داخلی ما راهبردی است و اکتشاف ما هنوز کامل نشده است، ما هنوز روش‌های بهینه‌سازی را به کار نبرده‌ایم و باید حتماً روش‌های استخراج را بهینه کنیم، در گذشته هم مقداری عجله داشتیم برای اینکه غرب تلاش می‌کرد از فعالیت هسته‌ای ایران ممانعت کند اما هم اکنون تجربه و فرصت لازم را داریم.
وی ادامه داد: اینکه می‌خواهیم مواد خام را در کارخانه خود فراوری کنیم به کسی ارتباط ندارد. ممکن است روس‌ها هم علاقه داشته باشند در کشور سوخت مشترک تولید کنیم و در دنیا بفروشیم و امکان دارد در بده‌بستان‌های متقابل ما آنها را قانع کنیم که در داخل ایران سرمایه‌گذاری کنند تا سوخت مشترک تولید کنیم، همان‌طور که می‌توانیم به‌صورت مشترک، تجهیزات راکتور هم بسازیم.
عباسی تأکید کرد: اگر روسیه به همکاری خود با تهران در فرایند احترام متقابل و منطقی ادامه دهد می‌توانیم فعالیت‌های کلانی انجام دهیم. علاوه بر این روسیه هم در فشار تحریم غرب است بنابراین اکنون فرصت خوبی است که همکاری‌ها را افزایش و نشان دهیم که کشورهای همسایه می‌توانند نیاز یکدیگر را تأمین کنند.
رئیس سابق سازمان انرژی اتمی یادآور شد: همین روسیه در مواقعی که ما به رادیوایزوتوپ‌های پزشکی نیاز داشتیم، قیمت خود را افزایش داد در حالی که ما در آن برهه محدودیت داشتیم، اما همین که ما سوخت 20 درصد را تولید کردیم و راکتور را راه انداختیم آنها قیمت‌شان را روی قیمت جهانی تنظیم کردند، بنابراین ذخایر راهبردی، به این معناست که یک شرکت ممکن است برحسب سودجویی و با استفاده از شرایط تحریم، مواد را با قیمت 5 برابر به ایران بفروشد، در بازار خودمان هم این اتفاق می‌افتد.
عباسی خاطرنشان کرد: ما باید برای تنظیم بازار برنامه داشته باشیم و پیشنهاد من به منتقدین این است که به‌جای انتقاد، کمک کنید ما در معادن دیگر کشورها سرمایه‌گذاری کنیم تا ارزش افزوده برای هر دو کشور به دست آید، هم برای ما که خدمات تخصصی انجام می‌دهیم و هم برای آنها که نیروی‌انسانی متخصص و منابع مالی ندارند، جاهای بکری در دنیا هست و ما باید سراغ آنها برویم تا کالاهای خود را صادر کنیم، این یک پیشنهاد است.
**گفت‌وگو از سیدمیثم رحمتی
(پایان بخش سوم)
انتهای پیام/*