دود ارزانی نفت به چشمان عربستان خواهد رفت

به گزارش گروه "رسانه‌ها" خبرگزاری تسنیم، الاتجاه نوشت؛‌ پایگاه اینترنتی میدل ایست آنلاین نوشت قماری که عربستان سعودی با بالا نگه داشتن میزان تولید نفت اوپک و کاهش قیمت ها شروع کرده است ممکن است در نهایت به ضرر خود این کشور تمام شود.

این پایگاه اینترنتی در مقاله ای به قلم آندرئاس کالا تحت عنوان «پشت قمار قیمت نفت سعودی ها» نوشت:

دارندگان خودرو در آمریکا از کاهش قیمت بنزین که به پایین ترین سطح از زمان رکود بزرگ در سال های 2008 و 2009 رسیده است لذت می برند، اما راهبرد عربستان سعودی برای حفظ سقف تولید خود و پایین نگه داشتن قیمت ها -- و بدین ترتیب مجازات کردن برخی از رقبای ژئوپولیتیک و اقتصادی خود -- ممکن است پیامدهای ناخواسته و ناخوشایندی نیز برای این کشور داشته باشد.

هرچند بیشترین توجه بر این متمرکز بوده است که چگونه موفقیت عربستان سعودی در پایین نگه داشتن قیمت ها -- که اکنون به حدود 45 دلار در هر بشکه برای نفت خام پایه تنزل یافته است -- به رقبای خاورمیانه ای عربستان مانند ایران و روسیه ، حامی قدرتمند ایران ، ضرر زیادی وارد کرده است ، اما کاهش قیمت ها به برخی از دیگر تولید کنندگان بزرگ نفت از مکزیک تا نیجریه ، کانادا تا الجزایر، و ونزوئلا تا دریای شمال لطمه زده است.

دیگر قربانیان کاهش قیمت نفت تولید کنندگان نفت شیل در آمریکا و کسانی هستند که به دنبال منابع جایگزین و پرهزینه تر انرژی مانند سوخت زیستی ، انرژی خورشیدی ، انرژی باد و غیره بودند. همه اینها احتمالا به سبب اقدامات عربستان سعودی با مشکلات زیادی مواجه شده اند ، هرچند ممکن است نابود نشده باشند -- البته با این فرض که قیمت ها تا اواخر امسال در سطحی بالاتر تثبیت شوند.

اقدامات عربستان همچنین ممکن است به منزله ناقوس مرگ سازمان کشورهای صادر کننده نفت ، اوپک ، باشد که نقش پایگاه اصلی قدرت بین المللی عربستان را داشته است. بسیاری از شرکای اوپک از آنچه از دید آنها تمرکز مطلق عربستان بر منافع خود تلقی می شود، خشمگین هستند ، هرچند برخی کشورهای سنی خلیج فارس در اهداف ژئوپولیتیک ریاض ، به ویژه مقابله با ظهور ایران شیعه ، شریک هستند.

اما در این عرض اندام نفتی عربستان سعودی یک نقطه ضعف نیز مشاهده می شود که نشان می دهد این کشور از یک رشته ناکامی ها گیج می خورد و نیاز دارد که نفوذ و قدرت خود را در بازار نفت به جهانیان یادآوری کند. اما آیا این نمایش قدرت دوام خواهد داشت؟

شکی نیست که عربستان سعودی با پایین نگه داشتن قیمت های نفت هم به دشمنان بین المللی خود ضرر می زند و هم به رقبای اقتصادی خود. این کار رقبای عربستان را در چیزی که به منزله یک قمار انحصارطلبی کلاسیک است تحت فشار قرار داده است. اگر عربستان سعودی بتواند قیمت ها را تا سطحی کاهش دهد که بسیاری از رقبایش را از گردونه رقابت خارج کند ، آنگاه امیدوار است که بتواند بازارهای نفت را بار دیگر به نفع خود سر و سامان بخشد.

در غیر این صورت ، این روند برای سعودی ها دردسرساز خواهد بود و تولید نفت شیل در آمریکا وابستگی این کشور به واردات نفت کاهش و خودکفایی آن را در زمینه انرژی افزایش خواهد داد و توسعه منابع جایگزین جایگاه تاریخی سعودی را در اقتصاد جهانی تهدید خواهد کرد. سعودی ها با این حمله امیدوارند که برخی از رقبا را از دور خارج کنند یا دست کم جلو پیشرفت آنها را بگیرند.

با این حال ، این راهبرد عربستان ممکن است از لحاظ مدت اجرا محدودیت هایی داشته باشد. عربستان نه فقط با فشار مالی داخلی برای کسب هرچه بیشتر پول از تنها منبع ارزشمند این کشور مواجه است ، بلکه یک منطق اقتصادی هم وجود دارد که در نهایت بر ضد کاهش قیمت عمل خواهد کرد -- رونق انفجاری فعالیت تجاری (در بیرون حوزه انرژی) که به سبب ارزانی نفت شکل خواهد گرفت و در نهایت به افزایش تقاضا برای نفت خواهد انجامید.

مثلا تحلیلگران سیتی بنک پیش بینی خود را در مورد رشد تقاضا برای سال 2015 و 2016 از دو برابر نیز بیشتر افزایش داده اند ، هرچند برخی دیگر مانند اچ اس بی سی محتاط تر بوده اند. با این افزایش تقاضا قیمت نفت نیز افزایش خواهد یافت. دست کم این چیزی است که تولید کنندگان آسیب پذیر نفت به آن امید بسته اند.

در غیر این صورت ، برخی متحدان مهم آمریکا مانند نیجریه ، بزرگترین اقتصاد آفریقا که به شدت به صادرات نفت وابسته است ، و مکزیک در همسایگی آمریکا با خطر بی ثباتی مواجه خواهند شد. عربستان ممکن است حتی در میان دوستان واشنگتن نیز برای خود دشمن تراشی کند.

دشمنان عربستان

البته برخی از دشمنان اخیر آمریکا ، مانند روسیه و ایران ، نیز تحت فشار قرار می گیرند. واشنگتن امیدوار است کاهش قیمت نفت بر آنها -- روسیه بر سر اوکراین و ایران در مذاکرات هسته ای -- برای انعطاف پذیری بیشتر فشار بیاورد .
اما این انتظار ممکن است با توجه به فشارهای سیاسی داخلی که با این مسائل مرتبط است ، واقع بینانه نباشد. روسیه تمایلی ندارد در برابر توسعه ناتو به سوی اوکراین مصالحه کند و ایران نیز در برابر تسلیم کامل و واگذاری حقوق خود در زمینه تولید ماده هسته ای برای اهداف غیرنظامی مقاومت می کند. بنابراین ، ایران و روسیه احتمالا هر گونه فشار ژئوپولیتیک ناشی از کاهش قیمت نفت به ابتکار سعودی ها را تحمل خواهند کرد و بر این باور خواهند بود که بازارهای نفتی دیر یا زود در سطح قابل قبول قیمت ها به ثبات خواهند رسید.

حسن روحانی رئیس جمهور ایران این هفته همین استدلال را بیان کرد و گفت :«اگر ایران از کاهش قیمت نفت آسیب ببیند ، بدانید که کشورهای تولید کننده دیگر مانند عربستان سعودی و کویت بیش از ایران آسیب خواهند دید.»

منطق ریاضی وی کاملا روشن است. در حالی که یک سوم از منابع بودجه ایران از فروش نفت به دست می آید ، عربستان سعودی و کویت هر کدام بیش از 90 درصد بودجه خود را با درآمدهای نفتی تامین می کنند. این درست است که آنها از ذخیره ارزی هنگفتی برخوردارند ، اما از لحاظ اقتصادی برای آنها اصلا منطقی نیست که ذخایر سرمایه ای خود را تحلیل ببرند.

همچنین ممکن است در میزان دشمنی با روسیه و ایران نیز اغراق شده باشد ، زیرا دولت باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا ظاهرا مشتاق است هر دو کشور را به سبب برخی منافع مشترک ، مانند مبارزه با تروریسم که عمدتا ریشه در بنیادگرایی در عربستان سعودی و دیگر شیوخ نفتی سنی دارد ، با خود همراه کند.

ایران و روسیه ، که با تهدید تندروها در چچن مواجه است ، متحدان طبیعی در مبارزه ای هستند که با حملات تروریستی اخیر در پاریس برجسته تر شده است. گروههای تروریستی اصلی -- از القاعده تا داعش -- از دیرباز از منابع کمک مالی ، هر چند غیرمستقیم ، کشورهای عربی نفت خیز خلیج فارس برخوردار بوده اند.

عربستان سعودی همچنین موجب نارضایتی برخی از متحدان سنتی خود در اوپک شده است زیرا برخی از آنها شامل ونزوئلا ، آنگولا، نیجریه ، الجزایر، عراق و ایران، جزو کشورهایی هستند که بیشترین آسیب را از کاهش قیمت ها متحمل شده اند.

بعید است این فشار کوتاه مدت به امتیازی دراز مدت برای عربستان سعودی تبدیل شود. علتش این است که همبستگی قیمت با عرضه نفت با گذشت ماهها و سالها کاهش می یابد ، نه با گذشت روزها. به عبارت دیگر ، تولید کنندگانی که هزینه های حاشیه ای بالایی دارند تولید خود را به سبب پایین بودن قیمت کاهش نخواهند داد ، بلکه سرمایه گذاری هایی را کاهش خواهند داد که در نهایت به کاهش تولید خواهد انجامید.

میانگین هزینه حاشیه ای تولید برای تولید کنندگان نفت شیل آمریکا حدود 70 دلار در هر بشکه است -- که تولید با قیمت 45 دلار را غیرسودآور خواهد کرد -- اما این هزینه را می توان تا 40 دلار برای هر بشکه کاهش داد. شرکت های آمریکایی همچنین تا چندین ماه می توانند فشار را تحمل کنند. بنابراین ضرر آنها بسته به اینکه قیمت ها در سال 2015 در چه سطحی خواهد بود ، قابل مدیریت است.

همچنین ، نشانه های اولیه ای به شکل کاهش حفاری ها مشاهده می شود که حاکی است سقوط قیمت های نفت بر سرمایه گذاری ها در حوزه رشد فزاینده عرضه در آمریکا تاثیر می گذارد. این نیز تعجب آور نیست زیرا بخش اعظم سرمایه گذاری ها برای تولید نفت شیل بوده است ، که در مقایسه با تولید سنتی نفت سرمایه بیشتری می خواهد و طول عمر آن نیز کوتاه تر است. از این رو، منطقی است که صنعت هنوز نوپای نفت شیل برای محافظت از جریان نقدینگی فعلا دست نگه دارد تا قیمت ها به ثبات برسد.

هزینه های حاشیه ای

این لزوما در مورد تولید کنندگان دیگر صدق نمی کند. هزینه های حاشیه ای تولید کنندگان نفت شنی کانادا نزدیک به 90 دلار در هر بشکه است و این بدون احتساب هزینه های حمل و نقل است ، که یکی از بالاترین هزینه های این صنعت محسوب می شود. سودآور نبودن کنونی تولید نفت شنی ممکن است بر بحث سیاسی در آمریکا درباره خط لوله کی استون ایکس ال نیز ، که قرار است نفت را از مناطق مرکزی کانادا به خلیج مکزیک منتقل کند ، تاثیر بگذارد.
صنعت سوخت زیستی اروپا نیز برای سازگاری با هزینه های حاشیه ای بالای 100 دلار در هر بشکه به زحمت خواهد افتاد. کشفیات نفتی در عمق آب و پرهزینه برزیل نیز که هزینه های حاشیه ای آن به حدود 80 دلار در هر بشکه می رسد با چالش مواجه خواهد شد. کشورهای آفریقایی مانند آنگولا ، الجزایر و نیجریه ، که برخی صنایع نفتی نوپا و برخی نیز صنایع پرسابقه ای دارند ، در معرض خطر خطر خواهند بود.

اما برخی کشورهای سنگین وزن نفتی که وابستگی زیادی به درآمدهای نفتی دارند، مانند ونزوئلا و مکزیک ، به نسبت فشار بیشتری را متحمل خواهند شد. هزینه های حاشیه ای فعلی آنها کمتر ، و حدود 30 دلار در هر بشکه ، است اما کار جذب سرمایه یا تامین مالی برای استخراج نفت از چاههای نفتی قدیمی شده دشوارتر خواهد شد.

همین را می توان درباره تولید نفت دریای شمال در اروپا گفت. هزینه های حاشیه ای برای آنها حدود 50 دلار در هر بشکه است ، اما کاهش اجتناب ناپذیر ذخایر تحلیل رفته دریای شمال موجب می شود سرمایه گذاری های جدید بسیار پرهزینه تر شود.

کشورها می توانند ضررها را به شکل بدهی حاکمیتی به تاخیر بیندازند ، اما فقط به صورت نسبی ، زیرا آنها برای نقدینگی و فناوری هنوز هم به سرمایه گذاران بخش خصوصی نیازمندند ، که حالا با تحولات غیرقابل پیش بینی بازارهای نفتی جذب آن بسیار دشوارتر خواهد شد.

از یک منظر اقتصادی ، صنعت نفت عربستان می تواند بسیار بهتر از رقبای خود کاهش طولانی مدت قیمت ها را تحمل کند زیرا این کشور بیشترین نفت را با کمترین هزینه تولید می کند و از یک امتیاز کوتاه مدت برخوردار است. بیشتر نفت عربستان و دیگر کشورهای خلیج فارس با یک هزینه حاشیه ای 10 تا 20 دلاری در هر بشکه تولید می شود.

برخی تولید کنندگان آمریکایی از گردونه حذف خواهند شد ، اما قبل از آنها بسیاری از تولید کنندگان دیگر در کانادا ، آمریکای لاتین ، آفریقا و دریای شمال ، که آسیب پذیرتر هستند از گردونه خارج خواهند شد.

اینکه بازارهای نفت چگونه به ثبات خواهد رسید قابل پیش بینی نیست. با نگاهی به بسیاری از پیش بینی ها می توان این را دریافت ، اما کمتر کسی انتظار دارد که قیمت نفت در دو سال آینده به 100 دلار در هر بشکه بازگردد. ریاض با این مشکلی نخواهد داشت اما بسیاری از رقبایش و قطعا بیشتر تولید کنندگان نفت شیل آمریکا نیز می توانند این وضع را مدیریت کنند، هرچند بسیاری از پروژه های پرهزینه در سطح جهان احتمالا به تاخیر خواهد افتاد.

ریاض همچنین در این راه دوستانی به دست نخواهد آورد و در عین حال وحدت اوپک را نیز از بین برده است.

آنچه از منظر عربستان بدتر است این است که هم از لحاظ ژئوپولیتیک و هم از لحاظ اقتصادی بیشتر عوامل غیرقابل پیش بینی هنوز وارد نشده اند. اگر ایران به توافق هسته ای دست یابد و از بسیاری از تحریم های بین المللی خلاصی یابد ، ممکن است سیل فزاینده صادرات نفتی را به بازار بفرستد. عراق مطمئنا همین کار را خواهد کرد ، هرچند زمان این کار به سبب مسائل امنیتی قطعی نیست. لیبی نیز در صورت دستیابی به ثبات سیاسی سرانجام بار دیگر با قدرت به بازار بازخواهد گشت.

این خبر بدی برای پروژه های تولید نفت پرهزینه تر خواهد بود ، اما افزایش عرضه چنین چیزی را که ظاهرا یکی از اهداف اصلی مانور قیمت عربستان بوده است ، یعنی تقویت نفوذ و جایگاه خود در بازارهای نفتی را ، محدود خواهد کرد. در آن مقطع ، ریاض ممکن است آرزو کند کاش اوپک برای کاستن از عرضه نفت همکاری کند.

در نهایت ، عربستان ممکن است با بزرگترین نگرانی خود مواجه شود -- دنیایی که در آن سعودی ها دیگر کنترلی بر بازارهای نفتی نداشته باشند.

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه ها