دوئل روسیه و اتحادیه اروپا در اوکراین

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، پایگاه خبری تحلیلی الوقت در مطلبی با اشاره به نزاع روسیه و اتحادیه اروپا بر سر تحولات اوکراین نوشت: بحران اوکراین با وارد شدن بیش از پیش بازیگران منطقه‌ای و بین‌المللی بدون تردید وارد مراحلی جدی، حساس و خطرناک شده است. چنان که فرانک والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان تأکید کرده است که «اروپا به‌علت اوضاع اوکراین، بدون تردید درگیر شدیدترین بحران پس از سقوط دیوار برلین شده است.» در این میان حساسیت روسیه در قبال تحولات اوکراین و تحرکات نظامی آنها در مناطق شرقی این کشور، با دخالت کشورهای غربی در مسائل اوکراین، فاز جدیدی از تقابل سیاسی و ژئوپلیتیکی میان غرب و روسیه را رقم زده است.

از یک سو پوتین، جنگ افزارهای هسته‌ای خود را به رخ غربی ها می کشد و از سوی دیگر اروپایی ها، مسکو را به اعمال تحریم های بیشتر تهدید می کنند. شرایطی که پترو پروشنکو رئیس جمهوری اوکراین را به هشدار نسبت به نزدیک شدن به نقطه غیرقابل بازگشت و جنگ تمام عیار با روسیه واداشته است. پوتین تلاش می کند با حمایت از جدایی طلبان در مناطق شرقی و جنوبی اوکراین، دولت مرکزی این کشور را تضعیف کرده و بار دیگر کی یف را به همراهی با خود مجاب نماید. هدف نهایی مسکو در اوکراین، دستیابی به نوعی فدرالیسم است که در آن، مناطق روس نشین با برخورداری از خودمختاری جهت تعیین سیاست های داخلی و خارجی خود، دارای واحدهای نظامی محلی نیز باشند.

در سوی دیگر بحران، جبهه غرب، شامل دولت غربگرای اوکراین، اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا قرار دارند. اگر چه این جبهه اهداف نسبتاً یکسانی را دنبال می کند، اما هر یک از بازیگران آن دارای راهبردهای متفاوتی می باشند. در میان کشورهای اروپایی، شکاف های زیادی وجود دارد. به نحوی که نمی توان از یک اتحادیه اروپای کاملاً همگون سخن به میان آورد. برخی از کشورها همچون لهستان، لتونی و لیتوانی خواهان اعمال تحریم های بیشتر و مواضع سخت تر از سوی اتحادیه اروپا هستند، اما برخی دیگر همچون آلمان و ایتالیا، گزینه های دیپلماتیک را ترجیح می دهند.

اما به هر صورت در مقایسه با روسیه، اروپایی ها دارای ملاحظات بیشتری می باشند. مراودات اقتصادی گسترده کشورهای اروپایی با روسیه و نیازمندی این اتحادیه به انرژی صادراتی از سوی مسکو باعث می شود که آنها دست بسته تر از آمریکایی ها اقدام نمایند . هر چند روس ها  به فراست دریافته اند که حاکمیت دولت کنونی اوکراین که آشکارا تمایلات غرب‌گرایانه دارد، زمینه را برای نه تنها همگرایی اقتصادی اوکراین با غرب، بلکه همگرایی نظامی و ملحق شدن این کشور به ناتو فراهم خواهد ساخت. در واقع مسکو با پیش‌بینی این سناریو، اقدام به طرح برقراری آتش بس میان نیروهای دولتی و شبه نظامیان جدایی طلب در جنوب شرقی اوکراین و عقب کشیدن تمام ادوات سنگین نظامی هر دو طرف، کردند. تا بدین ترتیب بتواند همچنان بازیگر نخست تحولات اوکراین باقی بماند.

از سوی دیگر؛ با وجود تهدیدات غرب و حتی سخن گفتن از گزینه نظامی، به‌نظر نمی‌رسد که غربی‌ها درحال حاضر قادر به اقدامی فراتر از مجازات‌های سیاسی، دیپلماتیک و در مرحله بعد مجازات‌های اقتصادی مانند مسدود کردن دارایی‌ها، قطع سرمایه‌گذاری و خروج سرمایه خود از روسیه باشند. از سوی دیگر روسیه نیز حدود ٤� درصد از گاز اروپا را تأمین می‌کند و اروپایی‌ها بارها درباره احتمال استفاده روسیه از صادرات گاز به‌مثابه سلاحی اقتصادی ابراز بیم کرده‌اند. به هر حال هم غرب و هم روسیه در قبال یکدیگر از ابزارهای اقتصادی بهره برده و قادر به استفاده از آن در راستای اعمال فشار به طرف مقابل هستند.

لذا کاربرد لفظ جنگ سرد جدید که از سوی برخی تحلیلگران مورد استفاده قرار می گیرد؛ با واقعیت های موجود در ارتباط با نقش و جایگاه جهانی روسیه و نیز با محتوا و روند روابط روسیه و آمریکا همخوانی ندارد. در همین راستا روابط روسیه و اروپا را می توان  ترکیبی از همکاری و رقابت ارزیابی کرد. البته عنصر رقابت در مقاطعی که تهدیدکننده منافع حیاتی روسیه به ویژه در مقولاتی نظیر امنیت و تمامیت ارضی روسیه است، ممکن است به تقابل برسد. روس ها البته همچنان اصرار دارند شخصیت ابرقدرتی و حوزه‌های نفوذ خود را حفظ کرده و اجازه ندهند غرب در جهت تضعیف نقش و موقعیت روسیه توفیق به دست آورند. فراموش نکنیم که روسیه همچنان مسیر توسعه اقتصادی و اجتماعی خود را از معبر غرب می نگرد و غرب نیز ناچار به تامین نظرات روسیه در برخی از موضوعات و حوزه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است.

انتهای پیام/