ده‌ها ترابایت سند دفاعی طبقه‌بندی شده ارتش در دوران دفاع مقدس رونمایی می‌شود
خبرگزاری تسنیم: رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش جمهوری اسلامی ایران گفت: با کمک فرمانده ارتش و معاونت عملیات ارتش خیلی از اسناد دفاع مقدس را که به‌کلی سری بودند، طبقه‌بندی و اسکن کردیم و در حال آماده کردن یک بانک بزرگ اسنادی هستیم.
خبرگزاری تسنیم: امیر ابراهیم گلفام، رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش چندی پیش با حضور در خبرگزاری تسنیم از تحریریه و سرویس‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، بین الملل، اجتماعی، ورزشی و اقتصادی بازدید کرده و در جریان روند فعالیت گروه‌های خبری قرار گرفت. او در گفتگو با خبرنگاران فرهنگی از فعالیت‌های سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش سخن گفت و به تشریح نگاه فرهنگی ارتش در موضوعات مرتبط با انقلاب و دفاع مقدس پرداخت. گسترش حوزه تولید فیلم و سریال، ارائه اسناد موجود از هشت سال دفاع مقدس، تولید بانک اسناد دفاع مقدس و تهیه نرم افزار از جمله فعالیت‌های این سازمان برای گسترش فرهنگ دفاع مقدس در جامعه است. بخش اول گفت‌وگوی تفصیلی امیر گلفام با تسنیم در ادامه می‌آید:
* تسنیم: با توجه به صحبت‌های مقام معظم رهبری مبنی بر توجه بیشتر بر مسائل فرهنگی و همینطور توجه ویژه‌ای که حضرت امام خمینی(ره) بر مسائل فرهنگی داشتند، نیاز به بحث جنگ نرم و جنگ فرهنگی یک مقوله بسیار جدی است. دیده شده که برخی گروه‌های مردمی به صورت خودجوش در این عرصه‌ها وارد شدند و کار کردند. بسیج و سپاه نیز در این زمینه کار می‌کنند و ارتش هم ورود خوبی داشته است. برای ما نگاه ارتش را در این عرصه فرهنگی و جنگ نرم تببین کنید و لزوم فعالیت فرهنگی از جانب ارتش را عنوان کنید.
در خصوص بحث فرهنگی دو سازمان در ارتش کار می‌کنند، یکی سازمان عقیدتی سیاسی که مسئولیت فرهنگی در ارتش دارد که در این حوزه کارهای زیادی انجام می‌دهند. ما نیز به عنوان سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس ارتش در بحث‌های فرهنگی؛ در قسمت فرهنگ دفاعی یک قسمت از این کار را عهده‌دار هستیم، به هر حال وقتی حضرت آقا نیز امسال بر مباحث فرهنگی با رویکرد جهادی تأکید داشتند، یعنی این جبهه فرهنگی خودش یک جبهه است، تعرض در جبهه سخت یا نظامی به ما یک مقدار کمرنگ شده است. اقتدار نظامی ما الحمدالله در نیروهای مسلح قوی است. از نظر بنیه نظامی، حوزه تجهیزات، تکنیک، تاکتیک و راه در وضعیتی هستیم که امکان تعرض ضعیف است و دشمنان می‌دانند در صورت تعرض خسارت زیادی به خودشان می‌رسد. با توجه به توانمندی نیروهای مسلح از جمله ارتش آمادگی بسیار خوبی وجود دارد.
جبهه نرم مقدمه‌ای برای رسیدن به اهدافی است که در جبهه سخت بسیار هزینه بر و حاشیه‌دار است
در جبهه فرهنگی و نرم جبهه‌ها گسترده است، در جبهه سخت تقریباً مرزها مشخص است، نیروهای نظامی می‌توانند آرایش‌های دفاعی داشته باشند، در شروع جنگ‌های بزرگ غافلگیری وجود ندارد چون یک سازمان که می‌خواهد کار نظامی بزرگ انجام دهد نیاز به تحرک بزرگ دارد و یک مقدماتی را دارد که طرف مقابل متوجه می‌شود پس غافلگیری در شروع جنگ‌ها کمرنگ است، اما در بحث جنگ نرم واقعاً صفوف و خطوط نامشخص است و نمی‌توانیم تنها به مرزهای جغرافیایی فکر کنیم، بلکه این مرزها به واسطه تکنولوژی که هرروز تغییر پیدا می‌کند و رشد می‌کند، نیز عوض می‌شود. امروزه پیام فرهنگی ما با همین تکنولوژی به ورای مرزهای ما انتقال پیدا می‌کند و به آن طرف دنیا می‌رود. قطعاً آنها هم صاحب تکنولوژی هستند و امکانات و پشتوانه‌های مالی بسیار زیاد دارند. عداوت بسیار زیادی که نسبت به نظام اسلامی دارند، به واسطه این است که این نظام ضد استکبار است. دشمن تمام تلاش خودش را می‌کند تا در جبهه فرهنگی و نرم تأثیر گذار باشند.
باید یک نیم‌نگاهی به تاریخ نه چندان دور این انقلاب‌های رنگین داشته باشیم. فکر کنم با بیست میلیون دلار شروع کردند و یک حکومتی را جا به‌جا کردند، یعنی کار رسانه‌ای و فرهنگی را که برای اهداف کشورشان شروع می‌کنند غالباً به سمت براندازی نظام‌های مخالفشان می‌روند. یعنی جبهه نرم مقدمه‌ای است برای رسیدن به اهدافی است که در جبهه سخت بسیار هزینه بر و حاشیه‌دار است. برای مثال اگر آمریکا بخواهد یک تعرض نظامی به گرجستان کند، درست است که در حال حاضر در سازمان‌های بین‌المللی قدرت زیادی برای خودش جمع کرده است ولی افکار عمومی می‌بینند و بسیاری آن را محکوم می‌کنند و هزینهاش هم خیلی زیاد است. ولی با انقلاب رنگین عملاً از سرمایه‌های داخل آن کشور استفاده می‌کند و به اهداف خودش می‌رسد و یک کاری که مسیر به سوی اهداف خودش می‌دهد.
ارتش جمهوری اسلامی ایران هم در جبهه سخت که وظیفه حراست از مرزهای زمینی، هوایی و دریایی را دارد و مطالب را زیاد رسانه‌ای نمی‌کند، به شدت در حوزه خودش مشغول کار است و نشانه آن امنیت است و حائل‌هایی را ایجاد کرده که امکان تعرض این گروهک‌های تکفیری را به سمت مرزهای خودمان غیر ممکن کرده است. ارتش مسئولیت سنگینی را در حوزه حراست از مرزهای زمینی دارد.
بیش از 113 هزار نفر برنامه «شبی در کهکشان‌ها» را دیدند/130 هزار نفر در صف انتظار و متقاضی تمدید برنامه بودند
همچنین ما در بحث‌های فرهنگی هم ورود پیدا کردیم و در مواردی که به توانایی‌های‌مان لطمه نزند ورود پیدا خواهیم کرد. ما نزدیک 45 روز درگیر برنامه «شبی در کهکشان‌ها» بودیم، این برنامه پیشنهاد سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران بود و هزینه مالی با آنها بود. هزینه تجهیزات و نیروی انسانی چندین برابر بود، اما چون برای جامعه مؤثر بود و ما این برنامه را بررسی کردیم دیدیم که تأثیر بسیاری را بر مخاطبین دارد، به کارگردان کمک کردیم که در برخی حوزه‌ها کیفیت بالا رود. متقاضیان زیادی آمدند و بیش از 113 هزار نفر آن را دیدند یک شب هم اجرای آن خالی نبود. حتی 130 هزار نفر هم می‌خواستند مدت اجرای برنامه تمدید شود. چون این کار بزرگ روی باورهای دینی مردم تأثیر مثبت می‌گذاشت و یک شناختی راجع به محیط پیرامون ما به مردم می‌داد یک کار فرهنگی بزرگی بود. این کار باید از نزدیک دیده می‌شد و این افرادی که می‌دیدند در مصاحبه‌ها می‌گفتند به گونه‌ای در مقابل آسیب‌هایی که دشمن می‌خواهد وارد کند، ایمن شدند.
همچنین در زمینه دفاع مقدس، یادواره بزرگان و افراد موثر علی الخصوص شهید فلاحی را داشتیم. شهیدی که نقش بی بدیل داشت چون نیروی زمینی را زمانی تحویل گرفت که چند روز از انقلاب بیشتر نگذشته بود. بلافاصله بعد از این که انقلاب پیروز شد، توطئه‌ها یکی پس از دیگری شروع شد، توطئه‌های گروه‌های کمونیستی که می‌خواستند شروع به سهم‌خواهی از انقلابی کنند که ساز و کارش در حال تغییر است، سلاح به روی مردم کشیدند و از همان روزها مردم وارد درگیری‌ها و دفاع از نظام و انقلاب شدند و بعد غائله کردستان پیش آمد. این را برای این می‌گویم که بیش از سی سال است که از شهادت این بزرگوار می‌گذرد، گاهی مطالبی را می‌گویند که مطابق با واقعیت نیست و ممکن است نتوانند زوایای حقیقت را بگویند، وقتی زوایای یک حقیقت را نگویی خواه ناخواه آن موضوع را ضعیف کرده‌ای. اگر یک مستند تولید شود، چنانچه سندسازی آن غیر واقعی باشد، برای مخاطب به همان صورت تصویر سازی می‌شود، بنابراین نوع برخورد با این مطالب بسیار مهم است.
نرم افزار مولتی مدیای سرلشکر شهید فلاحی یک بانک اطلاعاتی حاوی تمام اسناد دست اول از شهید تولید شد
امسال کار بزرگی را در خصوص شهید فلاحی کردیم که به بُعد رفتاری ایشان غیر از وظیفه نظامی‌گری، پرداخته است و آن وظیفه او در دفاع از انقلاب است. ایشان قبل از ارتش به عنوان یک فرد از نظام اسلامی در مناظره‌های سیاسی تلویزیون شرکت می‌کند، تمام افراد چریک‌های فدایی خلق، توده‌ای‌ها، لیبرالیست‌ها حتی بنی‌صدر مقابل شهید فلاحی بودند و او در تمام مدت از نظام دفاع می‌کند. فیلم این شهید بزرگوار را در نرم افزاری تولید کردیم که مولتی مدیا است با 4 گیگابایت ظرفیت که تمام اسناد موجود در آن ناب است یعنی دست اول و ذخیره شده است. فقط صدا و سیما در وقت خودش پخش کرده بود، یعنی کسی آنها را در این سال‌ها ندیده است که این شخصیت متعلق به انقلاب و نظام است، این‌ها افرادی بودند که تأثیر گذار بودند. ایشان تنها فرمانده نظامی است که چهارماه فرماندهی کل قوا را بعد از بنی‌صدر به عهده او گذاشتند.
می‌خواهم بگویم اگر در بحث فرهنگی کاری را اصحاب فن و رسانه درست به نمایش نگذارند، اگر در تحقیقات اولیه ضعیف عمل شود، محصولی بیرون می‌آید که ناخود آگاه مخاطبین را از حقیقت واقعی زاویه می‌دهد و این ظلمی است که به اصل کار انجام می‌شود. امسال کار بزرگی در خصوص بزرگداشت شهید فلاحی انجام دادیم، احساس تکلیف کردیم، فرمانده ارتش حمایت زیادی کردند، چون در کار رسانه‌ای که دیدید آن شخصیت واقعی شهید فلاحی نبود.
گاهی به دوستان می گوییم می‌خواهید فیلمی بسازید اصلش را از ما بپرسید و از ما سند بخواهید و ممکن است نقل قول درست نباشد. اگر فیلمی از شخصیتی می‌خواهد درست شود، اسناد نزد ما است، بنابراین اگر از اسناد ما استفاده نکنند و حرف‌ها را نپذیرند، در حقیقت در کار و عمق اثرشان شک و تردید است. برخی اوقات کار الهی می‌شود که به زندگی یک شهید می‌پردازیم. درست است که قهرمان بزرگ ارتش است اما از همه مهم‌تر، قهرمان بزرگ نظام است و ارتش نیز جزئی از نظام است. ما چند ماه کار فرهنگی انجام دادیم، کنگره‌های بسیار خوبی در ایام دفاع مقدس چه در محل شهادت‌شان در کهریزک و چه کنگره علمی در دانشگاه فرماندهی برگزار کردیم و در طالقان نیز با حضور مقامات لشکری و کشوری کنگره ملی گرفته شد. ما سعی کردیم هم شخصیت شهیدان را تجلیل کنیم تا همگان این قهرمان را بشناسند، هم آن نرم‌افزاری که اشاره کردم به عنوان بانک جدید ارائه دهیم که رونمایی شد. وظیفه خودمان می‌دانیم که در کارهای فرهنگی مرتبط با انقلاب و دفاع مقدس ورود پیدا کنیم، البته در حوزه‌‌های نشر و رسانه هم در جای خود کار میکنیم.
کارگروه فیلم و سریال داریم/حوزه دفاع مقدس، ارتش و موضوعات اجتماعی حمایت می‌شوند
* تسنیم: در همین فضایی که صحبت کردید، برای فراگیر شدن فرهنگ دفاع مقدس به خصوص پر رنگ شدن نقش شهدای ارتش که در جنگ بودند یا رزمندگان و جانبازان، چه در عرصه فرهنگی هنری، چه در عرصه برنامه‌ها و همایش‌ها، ارتش چه فعالیت‌هایی دارد؟
تهیه‌کنندگان فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی که بخواهند فیلم‌هایی در حوزه دفاع مقدس و ارتش بسازند یا موضوعات اجتماعی با ورود ارتش بسازند و نیاز دارند که از نیروی انسانی و لوکیشن و تجهیزات ارتش استفاده کنند، غالباً امکانات در اختیار آنها قرار می‌گیرد. فیلمنامه‌هایشان را مطالعه میکنیم و امکانات در اختیارشان می‌گذاریم. مگر بعضی مواردی که یا عمق فیلمنامه کم و ضعیف باشد یا تضادی با اهداف نظام داشته باشد. به غیر از آن، بقیه دوستانی که می‌آیند کارشان به ارائه فیلمنامه‌ها می‌رسد. کارگروهی داریم که مدیریت فیلم و سریال را انجام می‌دهد که ما هم یکی از اعضای مدیریت هستیم. بررسی می‌شود و اگر اصل این کار فرهنگی پذیرفته شد، اصلاحات و پیشنهادات می‌دهند و تصویب می‌شود و به فرآیند تولید می‌آید.
خود ما فیلمی را تولید نمی‌کنیم اما خیلی از تهیه‌کننده‌ها برای فیلم‌های سینمایی و تلویزیونی‌شان از ما امکانات و کمک می‌گیرند. ما هم به عنوان مشاور و راهنما در فیلمنامه همکاری میکنیم. تا آخر برنامه به عنوان ناظر حاضر هستیم که برنامه‌ها تولید شوند. مثل پروژه شهید بابایی که پروژه بزرگی بود که برای سیما کار شد و اقبال عمومی بسیار زیادی داشت. فیلم‌های داستانی، سریالی، تلویزیونی. فیلم شهید شیرودی و کشوری که به نام «سیمرغ» بود. خیلی از سریال‌ها مثل سریال «شهید فلاحی» و «شهید ایرج نصرت زاد». یا فیلم‌های سینمایی که موضوعیت اجتماعی داشتند ولی از کمک ارتش استفاده شده. مثل فیلم «شیپورچی» که از تلویزیون شبکه یک، عصر جمعه به عنوان فیلم اصلی سینمایی روز پخش شد که یک موضوعیت اجتماعی داشت یعنی سربازهایی بودند که مشکلاتی درون اجتماع داشتند. آنها می‌خواستند قتل انجام دهند که با حضور فرمانده نظامی به اشتباه فکری خودشان پی می‌برند و این اتفاق نمی‌افتد. بیشتر موضوعات آن بیرون پادگان است. موضوعات مورد بررسی ما هم موضوعات درباره دفاع مقدس است و هم می‌تواند موضوعات اجتماعی باشد که ارتش در این کار فرهنگی ورود پیدا می‌کند و تا آنجا که بتواند کمک می‌کند. در حوزه‌ای که تولید کنندگان هستند، محصولات خوبی تولید می‌شود.
فیلم‌های کوتاه پنج بعدی در حوزه شهدا ساخته شده است
چند فیلم هم که در حوزه دفاع مقدس به صورت فیلم کوتاه پنج بعدی ساخته می‌شود که در سینمای پنج بعدی باغ موزه دفاع مقدس در حال ساخته شدن است. با موضوع‌های «شهید اسماعیل زارعیان» و «شهید انشایی» و «شهید نصرت زاد» که من اشاره کردم. مردم می‌توانند بیایند و جذابیت این فیلم‌ها را ببینند. همکاری زیادی هم در کار فرهنگی دفاع مقدس با حمایت شهرداری تهران داریم و تفاهم‌نامه‌هایی را هم با هم امضا کردیم. کارها هم در حوزه کمیت و هم در حوزه کیفیت اسناد دفاع مقدس و اشیا و آثار دفاع مقدس که جنبه نمایشگاه اسنادی دارد، در حال انتقال به باغ موزه است که محلی باشد برای آن که مخاطبان ایرانی یا توریست‌ها بتوانند با فرهنگ دفاع مقدس ما آشنا شوند و مفاهیم آن را خوب ارزیابی کنند. البته بیشترین همّ و غم و برنامه ریزی برای مردم خودمان است که بتوانند بیایند و آثار خوب دفاع مقدس را ببینند.
ارتش بیشترین سینما را در سطح کشور دارد
* تسنیم: برای ظرفیت امکانات ارتش، مثل همین سالن‌های سینمایی و نمایش و... که برای ارتش وجود دارد و در پادگان‌های مختلف هست برنامه ای دارید؟ استفاده از آن در چه قالبی قرار است جلو برود، بیشتر برای سربازان خود ارتش است یا اینکه برای مردم؟
کلیه سینماها در پادگان‌ها در اختیار عقیدتی سیاسی ارتش است. ارتش بیشترین سینما را در سطح کشور دارد. که آمار خیلی بالایی هم هست چون پادگان‌های زیادی وجود دارند که سالن سینما دارند. قبلا هم در آن جا فیلم اکران می‌شده. حالا به واسطه این که رسانه‌های تصویری خیلی زیاد شده یک مقداری اقبال عمومی برای این سینماها در پادگان‌ها کم شده اما ارزش سینماها هیچ وقت از بین نمی رود و جایگاه خودش را دارد. این سینماها در پادگان‌ها تماما در اختیار عقیدتی سیاسی گذاشته شده و خیلی‌های آنها هم قابلیت استفاده برای پخش فیلم‌های سینمایی علی‌الخصوص برای سربازان را دارند چون بیشتر برنامه ریزی‌ها شده که سربازانی که خدمت شبانه‌روزی دارند بتوانند با اکران فیلم‌های سینمایی از این فضا استفاده کنند. فکر می‌کنم فعال هستند اما ممکن است انتظارات را برآورده نکرده باشند اما بایستی خودشان پاسخگو باشند.
* تسنیم: برای خانه‌های سازمانی سینما وجود دارد. همه آنها فعال هستند؟
در خانه‌های سازمانی فعالند اما در پادگان‌ها چون بحث سربازان مطرح است، سینما در اختیار عقیدتی سیاسی هاست. ممکن است فیلمی هم پخش شود که هیچ ارتباطی هم به دفاع مقدس ندارد. مثلا یک فیلم ورزشی یا اجتماعی قشنگ. این چون در اختیار آن‌هاست، توضیحات هم با خودشان است. ما تمرکزمان بر کارهای دفاع مقدس است و سعی داریم ارزش‌های دفاع مقدس را در جامعه توسعه دهیم.
از زمان دفاع مقدس اسناد مکتوب زیادی داریم/ بانک بزرگ اسناد دفاع مقدس را کامل میکنیم
* تسنیم: گفتید امکانات و ابزاری در ارتش دارید و به قول خودتان گنجینه عظیمی که هنوز رونمایی نشده. این فعالیت‌ها چقدر می‌تواند در عرصه بین‌الملل در کشورهای منطقه ورود پیدا کند؟ به هر حال کمتر شاهد بودیم که در کشورهای منطقه از شهدای ارتش یا فرماندهان ارتش، برنامه خاص فرهنگی داشته باشیم. یکی از نمونه‌هایی که اتفاق افتاده، نمایشگاه کتاب فرانکفورت آلمان بود که بیشتر مجموعه کتاب‌هایی رفت که کمتر به ارتش مربوط می‌شد.
درباره رسانه شهیدفلاحی که تولید شد، یک سری اسناد ناب وجود داشت. از زمان دفاع مقدس ما اسناد مکتوب زیادی داریم.نوع کار ارتش این گونه بوده که برای هرکاری با هر سلسله مراتبی، وقایع دفاع مقدس مکتوب می‌شد، مثلا یک دیده‌بان، هرچه می‌دیده، می‌بایست هر روز بنویسد و گزارش دهد. تمام آن گزارشات مکتوب و مستند است. اسناد نوشتاری و اسناد عملیات‌ها همه موجود است. در مراسم یادواره سوسنگرد، مجموعه اسناد البرز نیروهوایی که مربوط می‌شود به عملیات 140 فروند، خود اصل سند آنجا رونمایی شد. اصل سند الان وجود دارد که در برنامه‌ای 140 فروند روز یکم مهرماه 59 در پاسخ به حمله عراق، خاک عراق و پایگاه نظامی و اقتصادی عراق را بمباران کردند. این طرح چند ماه قبلش آماده شده بود. در یک عملیات، تاکتیک برای غافلگیری مهم است. بنابراین آنها هم آمادگی‌شان را اعلام کردند. بالاخره مقداری به هم ریختگی‌هایی بعد از انقلاب وجود داشت. طرحی به نام طرح البرز نوشته بودند که اگر عراق بخواهد به ما حمله کند ما چگونه پاسخ او را بدهیم که سندهای این طرح رونمایی شد و به تمام پایگاه‌های هوایی گفته شد که هر پایگاه چند هواپیما بایستی بلند کند و کجا را بمباران کند. چون به آنها توسط تلکس ابلاغ می‌شده که به صورت محرمانه فرستاده شده و محرمانه پاسخ داده می‌شد. تمام سندهایش در دانشگاه فرماندهی و ستاد با حضور امیر موسوی جانشین محترم فرماندهی ارتش و حاج آقای آل هاشم، رئیس سازمان عقیدتی و مسئولین حاضر رونمایی شده. ما داریم بانک اسناد دفاع مقدس را کامل میکنیم یعنی اطلاعات بسیاری داریم که سند اول است.
بیش از 10ها ترابایت اسناد اسکن شده داریم/با رونمایی اسناد تمام تولیدکنندگان تلویزیونی، سینمایی، کتاب یا مستند می‌توانند از آن استفاده کنند
دنبال آن هستیم که بانک اسناد اصلی را که خودمان اسکن کردیم جمع آوری کنیم که برای همه کارها قابل استفاده است. یعنی اگر یک تهیه کننده تلویزیونی می‌خواهد فیلمی تهیه کند، غیر از آن که بخواهد با کسی مصاحبه‌ای بگیرد، اسناد آن مقطع از تاریخ دفاعی را بخواهد ما در اختیارش قرار می‌دهیم. یا اگر پژوهشگری بخواهد کار پژوهشی انجام دهد ما اسناد خاص خودش را در اختیار او قرار می‌دهیم. یا نویسنده کتابی اگر بخواهد کتابی بنویسد ما اسناد را به او می‌دهیم. بیش از ده ها ترابایت اسناد اسکن شده داریم. مهم این است که اگر یک زمانی جمع آوری‌مان تمام شد، که هنوز هم تمام نشده و داریم کار میکنیم، این‌ها را نظم دهیم و مرتبشان کنیم. البته در همین حین که اسکن می‌شوند نظم پیدا می‌کنند ولی می‌خواهیم راحت قابل سرچ و جستجو و دسته‌بندی شوند.
با کمک فرمانده محترم ارتش و معاونت محترم عملیات ارتش، خیلی از اسناد دفاع مقدس که به کلی سری بودند را طبقه‌بندی و اسکن کردیم و در حال آماده کردن یک بانک بزرگ اسنادی هستیم، امیدوارم یک روزی که نه چندان دور باشد اعلام کنیم که آماده رونمایی آن هستیم تا تمام تولید کنندگان تلویزیونی، سینمایی، کتاب یا مستند بتوانند از این اسناد استفاده کنند. این اسناد را صرفا به خودمان اختصاص ندهیم یعنی انحصار ما نباشد تا دوستانی که می‌خواهند کار کنند این اسناد در اختیار آنها قرار بگیرد. این کار، بزرگ، زمان‌بر و سخت است. برخی از اسناد به سختی هم به دست می‌آیند اما خیلی ارزش دارند و برای طول تاریخ ماندگار می‌شوند.
ادامه دارد...
انتهای پیام/
