استمرار رویکرد دوگانه؛ پاشنه آشیل ائتلاف ضد داعش

به‌گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، پنجمین نشست رؤسای ارتش کشورهای عضو ائتلاف ضد داعش در ریاض پایتخت سیاسی عربستان سعودی برگزار شد. چهار نشست پیشین فرماندهان ارتش های این ائتلاف در اردن، فرانسه، آلمان و آمریکا برگزار شده بود. با توجه به اینکه این ائتلاف بر دو ستون غربی و عربی استوار شده است لذا سعی می‌شود نشست‌های اعضای این ائتلاف نیز در سطوح مختلف بین دو جناح غربی و عربی توزیع شود.

به هر حال در خصوص نشست ریاض اطلاع رسانی زیادی نشده است و همانند سایر نشست های که در این کشور برگزار می شود نوعی بایکوت خبری صورت گرفته است. اما آنچه که از قرائن و شواهد موجود بر می آید و در برخی از رسانه‌های غربی و عربی به نقل از مقامات دیپلماتیک ناشناس ذکر شده، در این نشست درباره نحوه کمک به ارتش عراق برای مقابله با داعش بحث شده که البته اگر واقعا چنین باشد می تواند خود گامی به جلو در امر مبارزه با داعش باشد چرا که پیش از این طرح ها و تلاش هایی برای دور زدن ارتش عراق در امرمبارزه با داعش در جریان بوده است.

اما با اینحال آنگونه که از نشست ریاض به بیرون درز کرده در نشست ریاض کماکان استفاده از ظرفیت های دولت و ارتش سوریه در مبارزه با داعش درحاشیه قرار گرفته و در عین حال همزمان با این نشست آمریکا و ترکیه بعد از چند ماه مذاکره و چانه زنی در نهایت موافقتنامه‌ای را برای آموزش و تجهیز مخالفان به اصطلاح میانه روی سوری امضاء کردند که برای سال اول آن آموزش و تجهیز 5 هزار مخالف سوری در نظر گرفته شده است که وظیفه آنها مبارزه همزمان با داعش و دولت سوریه خواهد بود. این نشان می‌دهد که ترکیه شرط خود را بر آمریکا در خصوص همکاری با ائتلاف ضد داعش تحمیل کرده است. حال سوالی که مطرح می شود این است که تفکیک بین عراق و سوریه در امر مبارزه با داعش به چه مفهوم است و اینکه آیا با استمرار روند حذف سوریه از معادلات مربوط به جنگ علیه داعش می توان به موفقیت در این زمینه دست یافت؟

تفکیک ناپذیری عراق و سوریه در جنگ علیه داعش

با توجه به اینکه داعش بخش‌های از خاک سوریه و عراق را اشغال و به دولت اسلامی خودخوانده خود تبدیل کرده است و این دو منطقه به لحاظ پیوستگی جغرافیایی و ارضی امکان قدرت مانور و تحرک لازم را در اختیار اعضای این گروه قرار داده است، لذا کاملا مشخص است که هرگونه کسب موفقیت در مبارزه با داعش زمانی می تواند امکان پذیر باشد که به صورت گازانبری فشارها و حملات علیه داعش از هر دو سو وارد شود تا به موجودیت این گروه پایان داده شود.

از این دید سریعترین راه برای پایان دادن به موجودیت داعش استفاده همزمان از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های ارتش‌های عراق و سوریه است. اما سوال مهمی که در اینجا مطرح می‌شود این است که چرا این فرض ساده در امر مبارزه با داعش نادیده گرفته می‌شود؟ هر چند امکان دارد دلایل زیادی برای توجیه این مسئله مطرح شود و از جمله اینکه ادعا شود سوریه در ظهور داعش نقش داشته است اما واقعیت این است که هنوز علیرغم تشکیل ائتلاف ضد داعش انگیزه و اراده جدید برای مبارزه و مقابله با آن وجود ندارد و نوعی وقت کشی وخرید زمان از سوی عناصرتشکیل دهنده این ائتلاف احساس می شود. البته این مسئله پنهانی نیست و خود مسئولان امریکایی بارها اعلام کرده‌اند که جنگ با داعش زمان بر و بسیار طولانی خواهد بود.

بنابراین سوال مهم و اصلی این است که چه عواملی در اتخاذ چنین رویکردی دخیل بوده است؟ هنوز دلایل و شواهد متقن در این زمینه ارائه نشده مگر اینکه گفته شده مبارزه با داعش پیچیده خواهد بود اما به نظر می رسد یکی از دلایل  اتخاذ این رویکرد پیوند خوردن موضوع جنگ با داعش با مسائل دیگری است که در دستور کار بانیان ائتلاف ضد داعش قرار دارد و در این چارچوب داعش کمان نقش ابزاری برای اعضای این ائتلاف بازی می‌کند و در چنین شرایطی بدون حل سایر مسائل مبارزه با داعش می‌تواند نوعی امتیاز مجانی برای رقبا و مخالفان این ائتلاف باشد. برای مثال بدون حل  موضوع هسته‌ای ایران، اجرای طرح ژنو درباره سوریه و یا بحران اوکراین؛ حل مسئله داعش می‌تواند امتیازی برای هریک از این سه کشور باشد که ائتلاف به ضد داعش نمی‌خواهند  چنین امتیازی را دستکم در این مقطع زمانی در اختیار این سه کشور قرار بدهند. از این دید احتمال اینکه اعضای به اصطلاح ضد داعش در صورت شکست موضوع هسته‌ای ایران، دور جدید تحرکات سیاسی برای حل سیاسی بحران سوریه و یا بحران اوکراین باز هم به استفاده ابزاری از داعش روی بیاورند وجود دارد.

ارتباط نشست ریاض و توافق ترکیه و آمریکا برای آموزش مخالفان سوری

هر چند شاید به لحاظ شکلی نتوان ارتباطی را بین نشست پنجمین فرماندهان نظامی اعضای ائتلاف ضد داعش و توافق امریکا و ترکیه برای آموزش مخالفان سوری به اصطلاح میانه رو مشاهده کرد اما به لحاظ محتوایی تا حدودی  می توان  وجود یک چنین ارتباطی را حس کرد. زیرا در نشست ریاض کمک به ارتش عراق برای مقابله با داعش مورد تاکید قرار گرفت اما به روال گذشته ارتش و دولت سوریه از این قاعده مستثنی شد. در همان حال با امضای قرار داد آموزش مخالفان سوری میان آمریکا و ترکیه یک گام  دیگر علیه دولت سوریه برداشته شد و این در حالی است که در پی نشست اخیر نمایندگان دولت و مخالفان سوری در مسکو و همچنین تحرکات جدید استفان دی میستورا نماینده سازمان ملل در امور حل بحران سوریه امیدهای تازه برای حل بحران سوریه ایجاد شده است.

بر این اساس از مستثنی کردن کمک به ارتش سوریه در جنگ با داعش و دیگر گروه‌های تکفیری و همچنین از امضای قرار داد جدید میان امریکا و ترکیه برای آموزش  و تجهیز مخالفان سوری می توان به عنوان دو گام جدید برای از بین بردن امیدهای جدید نام برد. در این میان نادیده گرفتن ظرفیت‌های ارتش سوریه به مفهوم انتقال این پیام به داعش خواهد بود که آنها از حضور در مناطق تحت اشغال سوریه کماکان در امنیت خواهند بود و از حملات ائتلاف ضد داعش در امان خواهند بود.

بر این اساس به نظر می‌رسد یکی از اهداف اعلام نشده تفکیک بین بخش سوری و عراقی مناطق تحت اشغال داعش  کوچ دادن نیروهای داعش از بخش عراقی به بخش سوری دولت خودخوانده داعش است تا در پرتو آن زمینه برای توجیه مداخله نظامی در سوریه نیز فراهم شود. از این دید یکی از اهداف آموزش و تجهیز مخالفان به اصطلاح میانه روی سوری هم آشکار می شود و آن اینکه از این نیروها به عنوان نیروی پیاده نظام برای مداخله نظامی در سوریه استفاده شود. همچنین ازآنجا که آموزش این نیروها دستکم یکسال زمان خواهد برد از این رو توافق جدید امریکا و ترکیه به منزله تلاشی برای تطویل بحران سوریه نیز خواهد بود.

نتیجه‌گیری

در مجموع با وجود اینکه برخورد دو گانه با تروریسم یکی از عوامل مهم رشد و گسترش تروریسم در سال‌های اخیر بوده است اما شاخص‌های موجود نشان می‌دهد که کشورهای غربی و عربی که در ائتلافی موسوم به ائتلاف ضد داعش گردهم آمده‌اند کماکان به این برخورد و رویکرد دوگانه خود ادامه می‌دهند. از جمله اینکه در پنجمین نشست روسای ستاد ارتش های 26 کشور عضو ائتلاف ضد داعش درریاض برحمایت از ارتش عراق در مبارزه با داعش تاکید شد اما نه تنها هیچ حمایتی از ارتش سوریه نشد بلکه همزمان با این نشست موافقتنامه ای میان امریکا و ترکیه در خصوص آموزش و تجهیز مخالفان به اصطلاح میانه روی سوری امضاء شد که هدف از آن مبارزه همزمان با نیروهای ارتش سوریه و داعش است. بر این اساس می‌توان گفت یکی از پاشنه آشیل‌های دور جدید تلاش‌های کشورهای غربی برای مبارزه با تروریسم و گروه‌های تکفیری در چارچوب ائتلاف موسوم به ضد داعش نادیده گرفتن توانایی دولت و ارتش سوریه در این زمینه است و این در حالی است که به اعتقاد ناظران بخش سوری منطقه تحت تصرف داعش از ظرفیت زیادی برای مقابله با این گروه برخوردار است اما در بخش عراقی آن از ظرفیت‌های بخش‌های شیعی و کردی استفاده شده اما در بخش سنی هنوز ظرفیت‌ها استفاده نشده باقی مانده و علت آن همکاری نکردن این بخش است.

انتهای پیام/