تأثیر فناوری بر رشد کودکان
خبرگزاری تسنیم: تأثیر فناوری بر خانواده قرن بیست و یکم به‌نوعی موجب شکست بنیان آن شده و ارزش‌های کلیدی که در گذشته موجب گرد هم آمدن اعضای خانواده می‌شدند، از بین رفته‌اند.
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، یادآوری روزهای خوب گذشته و دوران رشد ما، هنگامی که در تلاش هستیم تا موضوعاتی را که امروزه کودکان با آنها مواجه هستند درک کنیم، سفر ذهنی خوبی محسوب می‌شود. حدود 20 سال پیش، کودکان بیشتر وقت خود را بیرون از خانه سپری کرده به دوچرخه سواری، انجام ورزش‌های مختلف و یا ساختن یک قلعه شنی می‌پرداختند. با توجه به تبحر در زمینه بازی‌های خیالی، کودکان گذشته شکل بازی خود را خلق می‌کردند که نیازمند تجهیزات گران‌قیمت و نظارت دائمی والدین نبود.
کودکان در گذشته تحرک زیادی داشته و جهان حسی آنها ذاتی و ساده بود. در گذشته، زمان خانواده اغلب به انجام کارهای روزمره اختصاص داشته و انتظارات کودکان به‌صورت روزانه پاسخ داده می‌شد. میز اتاق غذاخوری مکان مرکزی برای گرد هم آمدن اعضای خانواده برای صرف غذا و صحبت درباره رویدادهای روزانه بود و پس از آن به مکانی برای یادگیری پخت و پز، صنعتگری و یا انجام تکالیف مبدل می‌شد.
اما امروزه شرایط خانواده‌ها تغییر کرده است. تأثیر فناوری بر خانواده قرن بیست و یکم به‌نوعی موجب شکست بنیان آن شده و ارزش‌های کلیدی که در گذشته موجب گرد هم آمدن اعضای خانواده می‌شدند، از بین رفته‌اند. امروزه، والدین با توجه به فعالیت‌های شغلی و زندگی خانوادگی و اجتماعی، وابستگی شدیدی به ارتباطات، اطلاعات و فناوری حمل و نقل برای سریع‌تر و کارآمدتر کردن زندگی خود دارند.
فناوری سرگرمی (تلویزیون، اینترنت، بازی‌های ویدئویی، آی‌پاد و ...) به‌حدی سریع پیشرفت کرده‌اند که خانواده‌ها به‌ندرت تأثیر چشمگیر و تغییرات در ساختار خانواده و سبک زندگی خود را مورد توجه قرار داده‌اند. مطالعه "بنیاد کایزر" در سال 2010 نشان داد که کودکان دبستانی روزانه به‌طور میانگین هشت ساعت از فناوری سرگرمی استفاده می‌کنند. در این میان، 75 درصد از کودکان در اتاق خواب خود دارای تلویزیون بوده و در 50 درصد از خانه‌های آمریکای شمالی تلویزیون در طول روز روشن بوده است.
به این آمار استفاده از ای‌میل، تلفن همراه، جستجو در اینترنت، اتاق‌های گفت‌وگو و ... را اضافه کنید تا جنبه‌های فراگیر فناوری بر زندگی و محیط خانواده‌های امروز را بهتر درک کنید.
صحبت اعضای خانواده هنگام صرف غذا جای خود را به کار با نمایشگرها و یا صرف غذا خارج از خانه داده‌اند. امروزه، کودکان برای انجام بازی وابستگی بسیاری به فناوری داشته که این مسئله چالش‌هایی را که می‌توانند خلاقیت و تصورات آنها را پرورش دهند، محدود می‌کند. همچنین، از نظر فعالیت‌های جسمانی و دستیابی به توسعه حسی و حرکتی ممکن است با مشکل مواجه شوند.
بدنهای کم‌تحرک که با محرک‌های حسی پر هرج و مرج بمباران می‌شوند، به تأخیر در نقاط عطف رشد کودک با تأثیر قابل توجه بر مهارت‌های پایه برای سوادآموزی منجر می‌شود. امروزه، بسیاری از کودکان در حالی وارد مدرسه می‌شوند که با نظم شخصی و مهارت‌های لازم برای یادگیری کلنجار رفته که در نهایت می‌تواند به مشکلات مدیریت رفتار چشمگیر برای معلمان در کلاس درس منجر شود.
سیستم‌های حسی و حرکتی در حال رشد کودک از نظر بیولوژیکی برای مواجهه با ماهیت پر هرج و مرج فناوری امروز تکامل نیافته است. تأثیر فناوری به‌سرعت در حال پیشرفت بر رشد کودکان به‌طور روزافزون در قالب اختلالات جسمی، روانی و رفتاری که توسط سیستم‌های سلامت و آموزشی شناسایی و کمتر درک شده‌اند، قابل مشاهده هستند.
امروزه، چاقی کودکان و دیابت در بسیاری از کشورهای جهان به یک اپیدمی میان کودکان مبدل شده‌اند. اوتیسم، اختلال هماهنگی، اختلال پردازش حسی، اضطراب و اختلالات خواب می‌توانند با استفاده بیش از اندازه از فناوری در ارتباط بوده و با نرخ هشدار دهنده‌ای در حال افزایش هستند.
بر همین اساس، بررسی فوری و دقیق عوامل مهم برای تحقق نقاط عطف رشد و تأثیر فناوری بر آن عوامل می‌تواند به والدین، معلمان و متخصصان سلامت در درک بهتر پیچیدگی‌های این موضوع و کمک به ارائه راهبردهایی برای کاهش استفاده از فناوری کمک کند.
سه عامل کلیدی برای سلامت جسمانی و روانی رشد کودکان شامل تحرک، لمس و ارتباط با انسان‌های دیگر می‌شوند. این سه عامل از اشکال ورودی‌های حسی ضروری هستند که از رشد نهایی سیستم‌های حرکتی و وابستگی کودک جدایی ناپذیر هستند. هنگامی که تحرک، لمس و ارتباط وجود نداشته باشند، پیامدهای ویرانگری رخ خواهند داد.
کودکان نیازمند 3 تا 4 ساعت فعالیت بدنی و بازی در روز بوده تا به تحریک حسی کافی برای رشد نرمال سیستم‌های دهلیزی، عمقی و لمسی خود دست یابند. استفاده از ابزارهای امنیتی و صندلی‌های کودک کنار استفاده بیش از حد از تلویزیون و بازی‌های ویدئویی موجب محدود شدن هرچه بیشتر تحرک، لمس و ارتباط کودکان می‌شوند.
از آن جایی که کودکان بیش از پیش به فناوری متصل می‌شوند، قطع ارتباط آنها با جامعه، دیگران و طبیعت نیز افزایش می‌یابد. هنگام رشد و شکل‌گیری هویت کودکان، آنها اغلب قادر به تشخیص این مسئله که یک ماشین کشتار که در تلویزیون و یا بازی‌های ویدئویی مشاهده کرده و یا کودکی کوچک و خجالتی که نیازمند یک دوست است، نیستند.
اعتیاد به فناوری‌هایی مانند تلویزیون و بازی‌های ویدئویی می‌تواند اپیدمی غیر قابل بازگشت اختلالات سلامت جسمانی و روانی را به‌همراه داشته باشد، اگرچه همچنان بهانه‌ها و نظرات مخالفی در این زمینه ارائه می‌شوند. در شرایطی که یک قرن پیش نیازمند حرکت برای بقا بودیم، امروز زیر فشار این فرض قرار داریم که بدون فناوری قادر به ادامه حیات نیستیم.
نکته بسیار مهم این است که فناوری قاتل آن چیزی است که انسان علاقه بسیاری به آن دارد؛ ارتباط با انسان‌های دیگر. دوره زمانی کلیدی برای شکل‌گیری وابستگی از زمان تولد تا هفت‌ماهگی است. شکل‌گیری مناسب وابستگی به کودکانی آرام و شاد منجر شده و در مقابل، نادیده گرفتن آن نتیجه‌ای جز شکل‌گیری کودکانی مضطرب و آشفته نخواهد داشت. استفاده بیش از اندازه از فناوری توسط خانواده نه‌تنها شکل‌گیری وابستگی اولیه را می‌تواند تحت تأثیر قرار دهد، بلکه تأثیر منفی بر سلامت روانی و رفتاری کودک خواهد داشت.
تجزیه و تحلیل‌های بیشتر روی تأثیر فناوری بر رشد کودکان نشان داده است در شرایطی که سیستم‌های دهلیزی، عمقی، لمسی و وابستگی کمتر تحت تحریک بوده، در مقابل، حواس بینایی و شنوایی با تحریک بیش از اندازه مواجه هستند. این عدم توازن حسی مشکلات بزرگی را به‌واسطه تحت تأثیر قرار گرفتن آناتومی، شیمی و مسیرهای مغز در رشد سیستم عصبی ایجاد می‌کند.
کودکانی که به انجام بازی‌های ویدئویی و یا تماشای فیلم‌های خشن می‌پردازند، با سطوح بالای انتشار آدرنالین و استرس مواجه می‌شوند در شرایطی که بدن تشخیص نمی‌دهد چیزی که آنها مشاهده می‌کنند، واقعی نیست. در کودکانی که بیش از اندازه از فناوری استفاده می‌کنند، نشانه‌هایی مانند لرزش، افزایش تنفس و ضربان قلب و حالت ناخرسندی گزارش شده است.
در شرایطی که آثار بلندمدت استرس مزمن در رشد کودکان نامشخص است، از این مسئله آگاه هستیم که استرس مزمن در بزرگسالان به تضعیف سیستم ایمنی بدن و انواع بیماری‌ها و اختلالات جدی منجر می‌شود. همچنین، خیرگی طولانی‌مدت در یک فاصله ثابت روی نمایشگرهای دوبعدی به‌شدت رشد چشمی را محدود می‌کند.
برای درک بهتر می‌توانید تجربه شرایط دیداری کودک زمانی که خارج از خانه مشغول به بازی بوده و اجسامی با اشکال و اندازه‌های مختلف را که در فاصله‌های دور و نزدیک قرار گرفته‌اند مشاهده می‌کند در مقایسه با فاصله ثابت از یک نمایشگر مد نظر قرار دهید.
تراکم، بسامد و مدت زمان سریع و شدید تحریک شنوایی و دیداری در نهایت سیستم حسی کودک برای سرعت بالا را تحت تأثیر قرار داده و اثرات ویرانگری بر توانایی وی در زمینه تصور، توجه و تمرکز بر انجام وظایف تحصیلی خواهد داشت. به‌گفته کارشناسان، هر ساعت مشاهده تلویزیون از زمان تولد تا هفت‌سالگی معادل افزایش 10درصدی مشکلات توجه تا سن هفت‌سالگی است.
بر همین اساس، توصیه می‌شود کودکان زیر دو سال از هیچ‌گونه فناوری استفاده نکنند. این در شرایطی است که کمتر به این توصیه توجه می‌شود. همچنین، مدت زمان استفاده کودکان بالای دو سال از فناوری اگر دارای مشکلات جسمانی، روانی و رفتاری هستند باید به یک ساعت در روز و در غیر این صورت حداکثر به دو ساعت محدود باشد. این توصیه نیز جدی گرفته نشده و برخی والدین حتی به کودکان دبستانی اجازه استفاده از فناوری تا هشت ساعت در روز را نیز می‌دهند.
چگونه والدین می‌توانند به زندگی در جهانی ادامه دهند که از موارد بد و منفی برای فرزندان خود آگاه بوده، اما اقدام خاصی برای کمک به آنها انجام نمی‌دهند؟ این گونه به نظر می‌رسد که خانواده‌ها وارد یک "رؤیای واقعیت مجازی" شده، جایی که همه معتقدند زندگی چیزی است که نیازمند یک راه فرار است. در نتیجه، استفاده از فناوری‌های مختلف مانند اینترنت، بازی‌های ویدئویی و تلویزیون جایگزین آرزوی ارتباطات انسانی شده است.
از این رو، گرد هم آمدن والدین، معلمان و درمانگران برای کمک به "بیداری" جامعه و مشاهده آثار زیان‌بار فناوری نه‌تنها به سلامت جسمانی، روانی و رفتاری کودکان کمک خواهد کرد، بلکه بر توانایی یادگیری و روابط خانوادگی و شخصی پایدار نیز تأثیرگذار است.
در شرایطی که فناوری همانند قطاری بی‌ترمز به حرکت رو به جلوی خود ادامه خواهد داد، کسب دانش و شناسایی آثار مضر آن و اتخاذ اقدام‌هایی در زمینه ایجاد توازن بین استفاده از فناوری و فعالیت‌های ورزشی و خانوادگی نه‌تنها برای کودکان مفید خواهد بود، بلکه جهان ما را نیز نجات خواهد داد.
در شرایطی که هیچ فردی نمی‌تواند منکر مزایای فناوری پیشرفته در جهان امروز باشد، ارتباط با این وسایل ممکن است به قطع ارتباط با آنچه جامعه باید بیشترین ارزش را برای آن قائل باشد یعنی کودکان منجر شود. به‌جای در آغوش گرفتن کودکان، بازی و گفت‌وگو با آنها، والدین به‌طور روزافزون به بازی‌های ویدئویی بیشتر، استفاده از تلویزیون حتی در خودروها و دستگاه‌های دیگر مانند پخش کننده‌های موسیقی و تلفن‌های همراه متوسل می‌شوند که این مسئله تنها به تعمیق شکاف بین والدین و کودکان منجر می‌شود.
منبع: عصر ایران
انتهای پیام/*
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوماً به‌معنای تأیید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.