موزه تماشایی آبگینه‌ها و سفالینه‌های مراغه میزبان گردشگران نوروز+تصاویر
خبرگزاری تسنیم: شهرستان مراغه با آثار و ابنیه تاریخی با قدمت قبل و بعد از دوره اسلامی یکی از ۱۰ شهرمهم دارای بافت آثار تاریخی در کشور به شمار می‌رود.
به گزارش خبرگزاری تستیم از تبریز، بنابر اطلاعات موجود در مراغه حدود 200 اثر تاریخی پابرجا و تپه باستانی متعلق به دوران مختلف تاریخ از جمله دوره‌های ایلخانی، سلجوقی، معبد مهری و دوره اوراتویی است که در کشور کاملا ً یگانه و منحصر به فرد است. شهر مراغه از معدود شهرهایی است که دارای سابقه پایتختی بوده اما آثار تاریخی و هویت تاریخی فرهنگی آن در کشور شناخته شده نیست.
مراغه یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران و دومین شهر بزرگ استان آذربایجانشرقی میباشد که در کنار رودخانه زیبای صافی و در مشرق دریاچه ارومیه و بر دامنه جنوبی کوه سهند قرار گرفته است. این شهر با 250000 نفر جمعیت و 25 کیلومتر مربع مساحت، بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر استان آذربایجان شرقی پس از کلان‌شهر تبریز است. واژهٔ مراغه پس از فتح ایران توسط اعراب رایج شده و پیش از ورود اسلام این شهر با نام‌هایی همچون «افرازه‌رود»، «افرازروح»، «افراه‌روز» و «افرازهارود» شناخته می‌شده که بعدها به «ماراوا»، «ماراغا» و «مراغه» تغییر یافته‌است. و بر همین اساس قدمت شهر مراغه به دوره ماد بر می‌گردد. شهر مراغه در طول سده‌های گذشته، همواره به‌عنوان یکی از آبادترین و پرجمعیت‌ترین شهرهای آذربایجان و ایران شناخته می‌شده و پادشاهان توجه ویژه‌ای نسبت به این شهر داشته‌اند.
واژه‌ای که امروزه بر این شهر اطلاق می‌شود، تغییریافتهٔ واژهٔ ترکی «ماراآغا» به‌معنای جایگاه بزرگان است. موقعیت منطقه‌ای مراغه طوری است که از شمال به شهر تبریز ارتفاعات کوههای سهند و از شرق به شهرستان هشترود و از سمت مغرب به دریاچه ارومیه و از جنوب به شهرستان میاندوآب محدود است فاصله مراغه – تبریز از طریق جاده آ سفالته 130کیلومتر است اختلاف ساعت این شهر با تهران21دقیقه و 30ثانیه است. این شهرعلاوه بر جاده آسفالته از طریق خط آهن به تبریز و تهران و از طریق خطوط هوایی به تهران متصل می‌شود.
بطور کلی مراغه از دو ناحیه کوهستانی و جلگه‌ای تشکیل یافته واز لحاظ آب و هوا معتدل (متمایل به سردی) و نسبتا مرطوب است. بیشینهٔ دمای این شهر در تابستان‌ها حدود 35 درجهٔ سانتی‌گراد بالای صفر و کمینهٔ آن در زمستان‌ها حدود 20 درجه سانتی‌گراد زیر صفر است؛ همچنین میزان بارش سالانه در مراغه حدود 330 میلی‌متر است. به‌جهت قرارگرفتن این شهر در دامنهٔ جنوبی سهند، رودخانه‌هایی نظیر صوفی‌چای و مردق‌چای که از این کوهستان سرچشمه می‌گیرند، از داخل مراغه عبور کرده و در رونق و آبادانی شهر تأثیر به‌سزایی داشته‌اند. مراغه یکی از مراکز مهم تهیه و صدور خشکبار محسوب می شود. و از چشمه‌های معدنی معروف اطراف شهر مراغه میتوان به شورسو، گشایش، ایستی‌بلاغ، قره پالچیق و ساری‌سو اشاره کرد. و از جملهٔ آثار تاریخی و جای‌های دیدنی مراغه میتوان به آرامگاه اوحدی مراغه‌ای، برج مدور، پل خانقاه، پل قلعهٔ دختر، پل مردق، رصدخانهٔ مراغه، غار کبوتر، غارهای رصدخانه، کلیسای مراغه، گنبد سرخ، گنبد غفاریه، گنبد کبود، مسجد شجاع‌الدوله، مسجد شیخ ابا، مسجد شیخ تاج، مسجد ضریر، مسجد طاق، مسجد ملارستم، مسجد ملامعزالدین، معبد مهر، مقبرهٔ آقالار و موزهٔ ایلخانان وصدها مورد دیگر اشاره کرد . اوج شهرت نام مراغه به عهد هلاکوخان می‌رسد.
در دوره هلاکوخان و در زمانی که مراغه به عنوان پایتخت برگزیده شده بود با تقاضا و تشویق دانشمند بزرگ ایرانی خواجه نصیر الدین طوسی معتبرترین مرکز علمی جهان یعنی رصدخانه مراغه در یکی از تپه‌های شمال غربی مراغه احداث گردید که قبل از ویرانی یکی از بزرگترین مراکز پژوهشی و نجومی زمان خود در جهان بود. و هم اکنون گنبدی بلند جهت پوشش بقایای برج مرکزی رصد خانه بر روی آن احداث گردیده که به عنوان نمایشگاه، از آلات و وسایل نجومی آن دوره نیز در آن استفاده خواهد شد . ازسوغات مراغه میتوان صابون سجوق باسلوق عسل وخشکبار آن رانام برد.
پس از حملات عرب‌ها گروهی از مردم مراغه در حدود هزار سال پیش از آن شهر کوچیده و به منطقه رودبار الموت رفتند. این کوچندگان امروز نیز به نام مراغی‌ها نامیده می‌شوند و در 7-8 روستای رودبار الموت سکونت دارند و به زبان مراغی سخن می‌گویند. آنها زبان اصلی مادی مراغه آذربایجان را حفظ کرده‌اند و امروز نیز به زبان ایرانی آذری سخن می‌گویند. حمدالله مستوفی، دین مراغی‌های الموت را آیین مزدکی نامیده‌است.وی زبان مردم خود شهر مراغه را «پهلوی متغیر» نامیده که منظور همان زبان آذری است.
موزه ایلخانی، مقبره اوحدی مراغه‌ای، معبد مهری، رصدخانه و گنبدهای سرخ، غفاریه، کبود و برج مدور، حسینیه غفاریه حمام‌های قدیم سنگ قبرها و مسجدهای تاریخی از آثار ارزشمند در این شهرستان است. کلیسای سورب هوانس، قبرستان آقالا ر، مسجد طاق بالا ، چهل غار کهجوق ساخت دست انسان، مسجد شیخ بابا، ملا رستم، پل های تاریخی، یخچال باستانی مرادیان همه از آثار تاریخی این منطقه است. قلعه های باستانی چلا ن، قیزلا ر، گویجه قلعه، و دیورزم از قلعه های مهم تاریخی قبل از میلا د در شهرستان مراغه است که همگی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
هر چند پرداختن به همه آثار تاریخی مراغه به صورت مجموعه غیرممکن و یا دشوار است اما معرفی گوشه ای از این آثار می تواند اهمیت این منطقه تاریخی را نمایان کند. مسجد ملا معزالدین از مسجدهای پیش از دوران صفویه است که به دست شیخ معزالدین مراغه ای از علما و بزرگان مراغه ساخته شده و افزون بر مسجد دارای مدرسه دینی نیز است.
مجموعه سنگ قبرها در مراغه یکی از ده ها اثر با ارزش تاریخی به جای مانده از دوران پیش و بعد از اسلا م است که تاریخ خاموش و مدفون را حکایت می کند.
سنگ قبور مراغه شامل سنگ هایی به شکل گهواره ای، ساده و تندیسی است که منقش به خطوط فارسی، عربی و خطوط عربی با لهجه ترکی است که دارای سبک های حجاری و معماری متفاوت است. معبد مهری شهرستان مراغه با قدمت دوره اشکانی و ساسانی برای پرستش خورشید و برگزاری آیین مهرپرستی در جنوب روستای ورجوی این شهرستان به صورت زیرزمینی و صخره ای بنا شده است. موزه ایلخانی مراغه به عنوان موزه تخصصی دوره ایلخانی در کشور شناخته شده و با توجه به داده های تاریخی و فرهنگی این موزه همواره مورد توجه محققان و پژوهشگران داخلی و خارجی است. این موزه دارای پنج بخش کتابت، مفرغینه ها، آبگینه‌ها، سفالینه‌ها و سکه‌ها است که در دید همگان قرار دارد.
برج‌ها و گنبدهای باقی مانده از تمدن قبل از دوره اسلا می و بعد از آن ، شهر مراغه را امروزه به مکانی ویژه برای جذب گردشگران داخلی و خارجی مبدل کرده است.
گنبد کبود در قسمت جنوب شرقی مراغه در بافت مرکزی شهر واقع است که به صورت بنایی 10 گوش ساخته شده و به گنبد هولا کو شهرت دارد. این گنبد دارای حاشیه بندی، قطاربندی و دندانه کاری های زیبایی است که در قسمت گلوی گنبد و قسمت زیرین آن به آیات قرآن مزین شده و دارای آرایه های مرکب در آجر سفال و کاشی فیروزه ای است.
گنبد سرخ ، کهن ترین گنبد باقی مانده در مراغه است که در سال 542 هجری قمری در دوره سلجوقیان در دو طبقه ساخته شده و قاعده آن مربع است. این گنبد از نظر ساخت و نوع آرایه ها موجب الهام در ساخت برج های دیگر بوده و بنای آن مجموعه ای از آرایه های معماری دوره سلجوقی است.
برج مدور در کنار برج گنبد کبود از دیگر برج های مراغه است که در بافت مرکزی شهر ساخته شده و دارای پلا نی مدور شامل دو طبقه سردابه و نمازگاه است. هویت فرد تدفین شده در سردابه آن تاکنون شناسایی نشده است. این برج در سال 563 هجری - قمری با سنگ های خلل و فرج دار و کنده کاری شده و آجرهای خشتی و ساروج ساخته شده است. برج غفاریه مراغه متعلق به ابوسعید بهادرخان ایلخان نیز از دیگر برج های معروف مراغه است که به خلا ف سبک معماری سلجوقیان از آجر لعاب دار در آن کمتر استفاده شده و کاشی کاری در این بنا دیده می شود.
وجه تمایز این برج با دیگر برج ها پنجره های کاذب آن است، از آنجا که درون برج مقبره سکونت وجود نداشته، سازنده آن برای القای روشنایی و نور به صورت سمبلیک پنجره ها را به صورت کاذب ساخته است. کلیسای سورب هوانس مراغه نیز یادگاری از دوره حکومت ایلخانان و مهاجرت ارامنه به منطقه است.
رصدخانه مراغه با آوازه بین المللی در گذشته و امروز به عنوان افتخار علمی ایرانیان در دنیای علم و دانش شناخته شده است. رصدخانه مراغه در سال 657 هجری قمری به دستور هولا کوخان و به همت دانشمند ایرانی خواجه نصیرالدین طوسی بنا شد و در ساخت آن شخصیت های علمی همچون علا مه قطب الدین، فخرالدین مراغی، محی الدین مغربی و نجم الدین اسطرلا بی شرکت داشتند.
قلعه باستانی قیزلا ر (قلعه دختران) مربوط به هزاره قبل از میلا د از نادرترین قلعه های باستانی استان آذربایجان شرقی بوده و بر بالا ی تپه ای صخره ای بسیار بلند قرار گرفته است. تپه باستانی «گویجه قلعه» مراغه نیز به عنوان اثر ملی دیگر، یکی از اثرهای نظامی هزاره قبل از میلا د در 15 کیلومتری شهر مراغه و در کنار رودخانه «قوری چای» و روستای «گویجه قلعه» این شهرستان قرار دارد.
پل تاریخی سه چشمه «مردق چای» مراغه مربوط به دوران حکومت صفویه در ایران است و بر روی رودخانه دائمی و پرآب «مردق چای» ساخته شده است. این پل که در فهرست آثار ملی ثبت شده، دارای سه دهنه، 26 متر طول، پنج متر عرض و بلندی هفت متر از کف رودخانه است و پل ارتباطی شهر مراغه قدیم با شهرهای هشترود و میانه بوده است. یخچال باستانی مرادیان و استخر کنار آن دارای معماری دوره قاجاریه است که به عنوان اثر تاریخی معماری در شهرستان مراغه خودنمایی می کند.
مجموعه حسینیه غفاریه نیز از دیگر اثرهای مذهبی در مراغه است که شامل میدان، خانه، حسینیه و حمام قدیم است که در اوایل دوره قاجاریه ساخته شده است.
پل تاریخی حاجی محمد باقر خانقاه نیز از پل های قدیم مراغه است که در دوره ایلخانی بر روی رودخانه خانقاه ساخته شده است. این پل تاریخی دارای دو دهنه جناغی است و بدنه آن از آجر و پایه های آن از سنگ قالبی ساخته شده است. این پل تاریخی در گذشته راه ارتباطی شهر مراغه با شهرهای ملکان، میاندوآب، شاهین دژ و روستاهای پایین دست مراغه بوده است.
مسجد ملا رستم معروف به مسجد امام خمینی (ره) دارای سردری بلند است که یکی از سردرها با قوس جناغی و مقرنس کاری گچی با حاشیه ای از گچبری های مشبک و آرایه های هندسی به شکل ستاره ساخته شده و دارای یک کتیبه مرمری در کنار سر در است. قدمت این مسجد با توجه به شرایط و قرائن موجود مربوط به دوره صفویه است و شبستان اصلی آن دارای 35 ستون در ردیف های پنج تایی با ستون های چوبی و پای ستون های سنگی در شکل های متنوع و تراش خورده است.
شبستان دارای 41 ستون است و همه سر ستون ها به صورت قطاری مقرنس کاری شده اند و روی سقف و ستون ها تزئینات گل و بوته وجود دارد که به اشعار و آیات قرآنی آراسته شده اند.
مسجد ضریر از دیگر مسجدهای چوبی و زیبای دوره صفویه در مراغه است که از بخش های گوناگون شامل شبستان، وضوخانه و حیاط تشکیل شده است.
این مسجد دارای شبستانی با سقف و ستون های چوبی و مقرنس کاری شده است که بر روی پای ستون های سنگی استوار است و با نقاشی های گیاهی و ترنجی آراسته شده و در کنار این نقاشی ها خطوط آیات قرآنی و شعر به چشم می خورد. مسجد طاق دروازه یکی از مسجدهای قدیمی و آجری مراغه است و با توجه به طاق ها و گنبدهای به کار رفته در پوشش این مسجد، مشابهت آنها به یکدیگر و بزرگی دهانه ها، آن را مسجد طاق دروازه می نامند.
آثار باستانی با ارزش در مراغه به جهت غنای باستانی و تاریخی چنانچه به گردشگران داخلی و خارجی معرفی شود، توان جذب هزاران گردشگر و جهانگرد را داراست. اگربرنامه ریزی مناسب انجام شود، می توان با افزایش شمار گردشگران داخلی و خارجی، افزون بر رونق صنعت گردشگری، با درآمد به دست آمده به نگهداری و مرمت این اثرها کمک شایانی کرد.
انتهای پیام/ ر
