گنجینه‌های ارزشمند از معماری هنرمندان در سفری بهاری به سربیشه+تصاویر

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند،  شهرستان سربیشه از شمال و غرب به شهرستان بیرجند و از جنوب به شهرستان نهبندان و از شرق به کشور افغانستان محدود بوده و طول مرز مشترک آن با کشور افغانستان حدود 110 کیلومتر است و در فاصله 66 کیلومتری بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی واقع شده است.

سربیشه خواندنی‌ها و دیدنی‌های زیادی از تاریخ در خود جای داده است که در این گزارش به آن می‌پردازیم.

در وجه تسمیه شهر سربیشه گفته شده است چون زمین قسمت جنوب شهر، آبخیز و سرسبز بوده و شهر در مدخل این محل قرار داشته است به آن سربیشه گفته اند اقوال دیگری نیز گفته شده از قبیل سرد بیشه که به دلیل سردی هوا به این نام معروف بوده و به مرور زمان حرف ‹‹د›› حذف شده است.

این شهرستان با توجه به پیشینه تاریخی خود جاذبه‌های بسیار زیادی دارد که از آن جمله می‌توان به قلعه باغ مود اشاره کرد.

قلعه باغ مود؛ گنجینه‌ای ارزشمند از معماری هنرمندانه در سربیشه

قدمت این باغ و عمارت  مربوط به دوران زندیه و قاجار است و در فاصله 30 کیلومتری بیرجند و در شهر مود واقع شده است.

حصار این باغ دارای 20 برج مدور با فواصل مشخص از یکدیگر است و علاوه بر این برج‌ها یک خندق به عرض تقریباً 10 متر دور تا دور حصار حفر شده که دفاع از قلعه را آسانتر می‌کرده است.

در داخل قلعه بقایایی از یک بنای قدیمی که عمارتی تشریفاتی بوده بر جای مانده و شامل چند ایوان، بقایای یک هشتی، راهروها و اتاق‌ها است.

بر روی دیوارها و طاق نماهای ایوان عمارت تزئینات بسیار هنرمندانه نقاشی روی گچ با نقوش اسلیمی و گل و بوته و نقش پرندگان دیده می‌شود و عمارت اصلی در شمال باغ و در دو طبقه ساخته شده و طبقه همکف آن با تعدادی اتاق و راهرو به عنوان فضاهای خدماتی و انبار استفاده می‌شده و هیچگونه تزیینی ندارد.

وجود تزیینات گچبری شامل نقش سردیس حیوانات، گل و گیاه و اسلیمی‌های مختلف در این باغ نیز نشان از آثاری هنرمندانه است و با توجه به وجود تالار آیینه و همچنین اتاق بزرگ دیگری در سمت شرقی ساختمان که دارای تزئینات گچی برجسته‌ای است می‌توان دریافت که این بخش مخصوص پذیرایی از میهمانان و محلی برای زندگی حاکم و خانواده اش بوده است.

حوضخانه و بناهای وابسته به آن در شرق و یک حمام و تعدادی اتاق که به عنـوان سکونت و انبار استفاده می‌شـده است در ضلـع جنـوبی مجموعه قرار دارد.

این مجموعه گنجینه‌ای ارزشمند از تزئینات وابسته به معماری را در خود جای داده است.

مسجد جامع پخت ؛ بنایی با عمری بیش از 240 سال

مسجد جامع پخت از دیگر آثار تاریخی شهرستان سربیشه است که در داخل روستای پخت در فاصله حدود 10 کیلومتری غرب سربیشه قرار دارد.

مهمترین عناصر معماری این مسجد شامل  سردر ورودی، دالان، صحن مرکزی و شبستان است و  سردر ورودی دارای طاق جناغی است که عرض دهانه آن 310 سانتی متر است و پوشش سقف آن از نوع گنبدهای کم خیز است.

 ورودی شبستان در ضلع جنوب شرقی حیاط قرار دارد و بالای در ورودی کتیبه ای گچی وجود دارد که در آن به نام بانی مسجد یـعنی امیـر محمـد خان خزیـمه و تاریـخ ساخت مسجد (1191 هـ. ق) اشاره شده است.

قلعه برکوه، نمادی از استواری و مقاومت در بیابان

قلعه برکوه نیز در ردیف آثار تاریخی شاخص سربیشه قرار گرفته که با شماره ثبت ملی 17062 قدمت آن به دوران صفویه و قاجاریه برمی‌گردد.

در حاشیه روستای برکوه در جنوب سربیشه، قلعه‌ای خشت و گلی با پلان چهار گوش و برج‌هایی در اطراف و حصار خارجی دیده می‌شود.

فضاهای داخلی قلعه شامل اطاق‌های متعدد به همراه حیاط مرکزی، راهرو ها و فضاهای ارتباطی بوده که بخش اعظم آن تخریب شده است.

این قلعه در زمینی هموار ساخته شده و  از نوع قلعه‌های بیابانی با نقشه چهار ضلعی است.

کندوک‌های گلی در خانه یاوری سربیشه یادگارهایی از تاریخ قاجار

خانه یاوری در داخل شهر سربیشه درمیان اراضی کشاورزی بر فراز تپه‌ای بلند و در جوار بقایای قلعه کهنه سربیشه قرار گرفته و مهمترین عناصر معماری آن عبارت‌اند از سردرورودی، هشتی، دالان ارتباطی، حیاط مرکزی یا میانسرا، ایوانها، اتاق‌های متعدد، مطبخ و انبار.

در داخل مطبخ هنوز عناصری نظیر اجاق، تنور و هیزم خانه وجود دارد و پوشش سقف از نوع گنبدی است و در کنار مطبخ پستویی وجود دارد که هنوز کندوک‌های مخصوص ذخیره آذوقه و غلات (خمره‌های بزرگ گلی) در آن به چشم می‌خورد.

از مهمترین عناصر تزئینی این اثر می‌توان به تزئینات هندسی آجری در نمای ورودی، رخبام‌های حیاط و همچنین نقاشی‌های دیوار در اتاق‌های ضلع جنوبی بنا اشاره کرد.

انتهای پیام/ ر