اگر قرار است فیلمساز شوید باید چاه درونتان را پر کنید

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دومین کارگاه آموزشی جشنواره فیلم سما با موضوع فیلمسازی مستند با حضور مهرداد اسکویی روز دوشنبه 24 فروردین در سالن یک سینما فلسطین برگزار شد. در ابتدای این جلسه اسکویی سه نفر از فیلمسازان را روی سن آورد و از آنها خواست تا درباره تفاوت ایده و موضوع توضیح دهند و ایده های خود را نیز برای ساخت مستند بیان کنند. در ادامه اسکویی درباره تفاوت ایده و موضوع گفت: موضوع گسترده است و در آن جهت گیری خاصی نداریم و ترکیب حس و فکر تجربه می آفریند. شما بعد از مدتی با تجربه یک اتفاق حرکت می کنید و با بازآرایی یک اتفاق می توانیم به پدیده ها برسیم و بازآرایی یک ایده در گفتگو صورت می گیرد. شخصیت اصلی می خواهد در راستای یک هدف حرکت کند و موانع روبروی او دو نوع درونی یا بیرونی هستند.

این فیلمساز با اشاره به اینکه شما مکانیک یا دکتر فیلم مستند خود هستید، افزود: اگر دوربین را به دست بگیریم و در سطح فعالیت های روزمره کار کنیم، هنرمند نیستیم. اگر قرار باشد تمام آن چیزی را که می بینیم بازتاب دهیم، قصه گو نیستیم. دیدگاه فیلمساز، سوال و ایده او باید در فیلم باشد. معمولا ایده ها به جای اینکه جلو بروند، دچار درخودماندگی می شوند.

وی ادامه داد: موضوع باید در درون خود یک روایت کلی را لحاظ کند. الهام رابطه مسقیمی با تسلط به خودمان و رابطه معکوس با درون و بیرون ما دارد و ما باید مراقبت درون خود باشیم. ما هزاران فیلمساز داریم اما تعداد کمی متخصص داریم که بتواند چگونگی مواجهه با دنیای بیرون، استدلال و روشمندی را به یکدیگر برساند.

اسکویی در توضیح پیچینگ در مستندسازی عنوان کرد: پیچینگ به معنی پرتاب ایده است که از بازی بیسبال می آید. شما برای بیان ایده خود بین 5 تا 7 دقیقه وقت دارید تا تهیه کننده و سرمایه گذار را برای فیلم خود قانع کنید. برای بیان ایده باید از فضای رخوت بیرون بیاییم و از دست ها، فرم بدن، نزدیک شدن و دور شدن خود استفاده کنیم. ما باید برای موضوع خود بجنگیم اما حمله نکنیم. هدف از پیچینگ جذب سرمایه است و شما تخصص دارید، یک نفر پول دارد و یک نفر هم به تخصص شما احتیاج دارد و این چرخه ادامه دارد.

وی افزود: ما باید انرژی خود را وقف چیزی کنیم که علاقه مندیم آن را خلق کنیم. آدم‌ها در فیلم های شما می خواهند شنیده شوند که صدایشان به جایی نمی رسد. مسئولیت اجتماعی من در کشورم باعث حرکت به سمت آن چیزی می شود که مردم ببیند.

اسکویی در توضیح لاگ لاین در فیلم مستند گفت: در نظام هالیوودی قدیم فیلمنامه های زیادی به نظام تولید می آمد که بعد از توافق ثبت می شد. بعدها گفتند که لاگ لاین نباید بیشتر از 27 کلمه باشد. وقتی شما روی موضوعی کار می کنید، بعد از گفتن لاگ لاین متوجه منظور شما می شوم و آیا آن را دوست دارم یا نه. لاگ لاین  فیلم شگفت انگیزها می تواند این باشد که عده ای از ابرقهرمانان به کار دفتری و روزمره مشغولند و بعد به دلیل شرایط دوباره برای مبارزه با نیروی شر متحد می شوند.

وی افزود: لاگ لاین به نوعی استخوان بندی فیلم ماست و اگر تیزر داشته باشیم، لاگ لاین تصویری ما می شود اما هیچ گاه انتهای قصه را نمی گوییم. در جهان حرفه ای اول لاگ لاین و بعد سیناپس گسترده شده، ایده، سوال، هدف از موضوع، شالوده و رویکرد می آید. اگر به لاگ لاین بی اعتنا باشیم، داستان چندپاره و قهرمان منفعل می شود. علاوه براین هدف با نداشتن یک لاگ لاین هدف کم ارزش می شود. ناکامی قهرمان باید عواقبی داشته باشد و اینجاست که باید در میانه فیلم استدلال ها در زنجیره حوادث بیان شود تا اهمیت پرداختن به چنین موضوعی درک شود.

اسکویی یادآور شد: وقتی زیاد کتاب بخوانیم، می دانیم که چگونه از یک امر واقعی روایت سازی انجام دهیم. گاهی می توانیم از آنچه به عنوان اصول سه پرده ای ارسطویی یاد گرفتیم، خلاف آن رفتار کنیم. گاهی می خواهیم سکانس ما بیشتر از 10 دقیقه طول بکشد؛ به عبارتی ابزار قصه گویی به دست ماست و مسیر قصه گویی خود را از یک مسیر دیگر جلو می بریم. اگر نیروی مخالف ما در لاگ لاین ضعیف باشد، کمبود کشمکش داریم. درگیر شدن با لاگ لاین می تواند به ما کمک کند که بدانیم مشکلات قصه کجاست. ایده کمتر از لاگ لاین دارای جذابیت است و در لاگ لاین مسیر مشخص و تنش و کشمکش بیشتر است.

این مستندساز افزود:  90 درصد فیلم هایی که درباره شهدا ساخته می شود، جذابیت زیادی ندارد چون ما از اول می‌دانیم قرارست چه بگوییم و این یعنی ضعف در قصه گویی مستند. فیلم ساختن درباره یک شهید بسیار سخت است چون باید اطلاعات را دریافت، باز آرایی، دوباره سنجی کنید و آن را در ساختار روایی قرار دهید.

وی ادامه داد: سینما باید ورای امر واقع حرکت کند و حتی بخش مستند سینما متخیل است. وقتی یک کتاب متفاوت می خوانید جهان شما بزرگتر می شود. اگر قرارست بازیگر یا فیلمساز شوید باید چاه درون خود را پر کنیم. باید وجه تمایز فیلم شما با فیلم های دیگر مشخص شود و در همین مرحله است که بودجه به وسیله سرمایه گذار اختصاص پیدا می کند.

اسکویی درباره عواقب بی توجهی نسبت به لاگ لاین گفت: پیچیدگی یا پراکندگی، در خود فرو رفتگی و دور زدن خود، اشاره به پایان، به وجود آمدن قهرمان غیر جذاب و استفاده از کلمات نامناسب از جمله عواقب بی توجهی نسبت به لاگ لاین است. یک ایده داستان مستند باید شروع، میانه و پایان داشته باشد. شروع باعث بنیانگذاری مسأله می شود و تله بصری ایجاد می کند. میانه زنجیره حوادثی است که بر اساس شدت، اهمیت و جذابیت باید اوج بگیرد.

این مستندساز توضیح داد: ما دو نوع سینما داریم که یک سینما طرح کننده مسأله است و گاهی سینما بحران مطرح می کند. بحران ما را به فکر وادار کرده و درگیری ذهنی ایجاد می کند و مدام باید فکر کنیم. ما باید حفره های داستان و سوال های آن را مشخص کنیم. موضوع ما چیست و در چه ژانری می خواهیم فیلم بسازیم و چه چیزی فیلم مستند را برای مخاطب جذاب می کند و در پایان چه چیزی را درک می کنیم. ما در مرحله فیلمبرداری تحقیق می کنیم و در مرحله تدوین در واقع فیلمنامه می نویسیم.

وی افزود: اگر در مسیر تولید یک فیلم برای فیلمساز کشفی اتفاق نیفتد، آن فیلم مرده است. ما مستندسازان بیشتر در سطح حرکت می کنیم اما نقاشان به طور دائم باید به درون خود نقب بزنند. ما باید به طور دائم رویکرد و نگاه خود را نسبت به یک موضوع تغییر دهیم و از زوایای مختلف آن را ببینیم.

اسکویی درباره راه های رسیدن به الهام درونی عنوان کرد: از خاطرات و انگیزه های شخصی خود می توانیم استفاده کنیم که همان تخته ایده پردازی است. باید برای تفکر خود یک حدود مشخص یا جغرافیای معین تعریف کنیم. دیدن آگهی ترحیم، خواندن روزنامه و مقاله که ما را با اتفاقات پیرامون مرتبط می کند. دیدن فیلم های مستند و بیرون آوردن لاگ لاین آنها و پیاده قدم برداشتن می تواند به الهام درونی کمک کند. قصه های مختلف ایرانی و خارجی، فلسفه، شعر، انسان شناسی و روانشناسی را بخوانید. قواعد زندگی روزمره عادت شده به آن را بشکنید.

وی افزود: رفتن به جاهای عجیب و غریب و بازارهای متفاوت نیز می تواند کارساز باشد. ورزش یا زبان جدیدی را یاد بگیرید و شروع کنید. با خودتان خلوت کنید و هرکار جدیدی که انجام می دهید شما را فروتن می کند. فروتنی باعث آمادگی در برابر رسیدن به ایده های متفاوت می شود.

اسکویی در پایان گفت: به طور دائم خود را زنده نگه دارید و به ایده های مختلف فکر کنید و آن را در یک دفترچه بنویسید. زندگی خود را با مخاطره روبرو کنید و تعادل را بر هم زنید تا ایده به دست بیاورید. ایده چیزی بیرون از تجربه بیرونی و خارجی شما به دست نمی آید. کلمه ای مثل عشق را بنویسید و برای هر کلمه ای که می نویسید شرحی اطراف آن بدهید و جمله بسازید تا از خلال آن ایده ساخته شود.

انتهای‌پیام/