اجرای پروژه تبدیل دیم‌زارهای کم بازده در سطح استان مرکزی

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، طبیعت دارای امکانات بسیاری است که تداوم زندگی بشر و همه جانداران برروی زمین وابسته به آن است اما آنچه به عنوان منابع طبیعی در کشور ما از آن یاد می‌شود منابع تجدید شونده هستند که ما از آنها بهره‌برداری می‌کنیم و به‌طور عموم به خاک، گیاه و درخت محدود می‌شود و یا بهتر بگوییم وجود خاک به معنی مالکیت بر زمین در آن عرصه، گیاه محدود به مراتع و درخت در جنگل‌ها بوده که جوامع بشری بهره‌برداری‌های گوناگونی از آنها دارند.

امروزه بشر به بهانه‌های متعدد توسعه و رشد اقتصاد ملی، اقدام به تخریب منابع طبیعی، جنگل‌ها، مراتع و اراضی کشاورزی مطلوب و تبدیل آنها به واحدهای صنعتی، تجاری و مسکونی در پیرامون شهرها و کلان شهرها کرده و آثار و تبعات چنین پدیده‌ای اینک پس از چند دهه فعالیت نمایان می‌شود.

ضرورت مقابله با مراتع و منابع طبیعی، حفظ و توسعه منابع طبیعی در استان مرکزی دست مایه ای شد تا در مصاحبه تفصیلی با "یوسف یوسفی" مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی مباحث مختلف حوزه منابع طبیعی و مراتع و زیست بوم استان مرکزی به گفت‌و‌گو بنشینیم.

متن گفت‌و‌گوی تفصیلی خبرگزاری تسنیم با "یوسف یوسفی" مدیرکل منابع طبیعی استان مرکزی در زیر می‌آید:

: وضعیت مراتع استان مرکزی در بعد اراضی ملی چگونه است؟

یوسفی: در سطح استان مرکزی بیش از 2 میلیون 120 هزار هکتار اراضی ملی وجود دارد ‏که 100 هزار هکتار از این اراضی‌ها واگذار شده و مابقی که 2 میلیون محوطه شهرها و ‏روستاها بوده و تعدادی دیگر عرصه‌های کویری بوده است.‏

در سطح استان مرکزی حدود 1 میلیون و 900 هزار هکتار عرصه مراتع وجود دارد که دام ‏موجود در استان هم حدود 1 میلیون و 900 هزار راس دام سبک بوده که در مناطق مختلف ‏متناسب با شرایط مراتع چرا می‌کنند.‏

قسمتی از مراتع استان  مراتع قشلاقی بوده که بیشتر در شهرستان‌های ساوه و زرندیه این ‏مراتع هستند که فقط در فصل زمستان می‌توان از آنها استفاده کرد که از این مراتع به طور ‏عمده مراتع روستایی هم بوده که در فصل ییلاق و میان‌بر می توان از مراتع استفاده کرد.‏

: شرایط و ظرفیت این مراتع را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

یوسفی: ظرفیت مراتع بر اساس مطالعات شناسایی شده که 825 هزار واحد دامی را برای 4 ‏ماه پاسخگو هستند ولی دام موجود در استان 1 میلیون 900 هزار دام بوده که برای 4 ماه 2 ‏برابر ظرفیت دارد دام‌ها از مراتع 8 ماه از سال را استفاده می‌کنند و در قسمتی ازاستان کل ‏فصل را استفاده می‌کنند.‏

در مراتع استان دام موجود بیش از 3.5 برابر بهره‌برداری می‌شود و در بسیاری از مراتع نیز ‏تا بیش از 5 برابرظرفیت مرتع دام بهره برداری می‌کند که عمده بهره برداران کشاورزان، ‏روستائیان و دامداران هستند.‏

: آیا برای کسانی که دام سبک دارند و از مراتع استانی استفاده می کنند برنامه ای دارید؟

یوسفی: به افرادی که برای خرید دام سبک تسهیلات دریافت می‌کنند و افرادی که برای خرید ‏دام تسهیلات دریافت می‌کنند باید این را بدانند که بیش از ظرفیت مراتع دام وجود دارد و ‏مراتع موجود ظرفیتی برای پذیرفتن دام جدید ندارند.‏

از لحاظ اقدامات مدیریتی برای 36 هزار خانوار دامدار با توجه به اطلاعات بررسی شده ‏پروانه چرای دام صادر شده مثل پروانه‌های دولتی  که ضوابط و شرایط خود را دارد و بر ‏اساس یک فرآیند شناسایی می‌شوند و مواردی که نیاز به اصلاح یا تغییر داشته باشد طبق ‏مقررات انجام می‌شود.‏

با توجه به مشکلی که در مراتع وجود دارد چرای دام مازاد و چرای خارج از فصل بوده که ‏این مشکل را با روستائیان داریم که برای حل این مشکل  تدابیری اندیشیده شده است.‏

: چه اقداماتی برای جلوگیری از چرای مازاد و خارج از فصل در استان مرکزی اجرایی کرده ‏اید؟

یوسفی: از جمله برنامه‌هایی که انجام شده  یک پروژه، مدیریت چرای دام و دیگری طرح ‏مرتع‌داری بوده و دیگر پروژه اجرایی تبدیل دیمزارهای کم بازده است.‏

در پروژه تبدیل دیمزارهای کم بازده  یعنی همان تعداد دامی که موجود بوده را به همان تعداد ‏کنترل تا بتوانند از مراتع حداقل استفاده را ببرند و هدف از اجراء طرح مرتع‌داری ظرفیت ‏تولید علوفه در مراتع افزایش پیدا کند تا دام‌ها نیز بتوانند از این ظرفیت‌ها استفاده کنند.‏

از دیگر هدف اجراء طرح مرتع‌داری مراتعه‌ای که تخریب شده یا دیمزار کم‌بازده بوده  بذر ‏یونجه به طور رایگان در اختیار دامداران قرار گرفته تا در مراتعی که تخریب شده کشت ‏کنند این اقدامات از صنوات گذشته  در دست اجراء بوده و نیاز به اعتبار  و پیگیری بیشتر ‏مردم و بهره‌برداران دارد و نیاز بوده که دولت نیز همکاری مساعدت داشته باشد.‏

: به منظور فرهنگسازی در حوزه حفظ منابع طبیعی چه برنامه هایی را تدوین و اجرایی کرده ‏‏اید؟

یوسفی: برای بهره برداری از منابع طبیعی با توجه به تغییر اقلیم و خشکسالی‌های پی در پی ‏‏بایدرنسبت به گذشته متفاوت تر عمل کرد.‏

اگر در گذشته صرفا به دنبال پروژه‌های اجرائی که شامل پروژه تصبیت مالکیت دولت و ‏‏پروژه های اجرائی مانند حرکت مرتع داری، جنگل داری  و تصبیت شن‌های روان برای ‏‏مقابله با بیابان زایی در حوزه آبخیز بوده باید برنامه ریزی دقیقی داشت و اثر بخش عمل ‏‏کرد.‏

با توجه به وضع موجود منابع طبیعی که در حال بهره‌برداری بوده باید در همین حد نگه ‏‏داشته شود و به فکر ارتقاء آن بود با توجه به سطح و سطوحی که منابع طبیعی دارد مانند ‏‏مرتع‌ها، جنگل‌ها، پوشش گیاهی در زمان خشکسالی بیشترین صرمه را می‌بیند چرا که پوشش ‏‏گیاهی به عنوان سپر خاک بوده حذف می‌‍شود و حرکت ریزگردها نیز بیشتر می‌شود.‏

با توجه به خشکسالی‌های پی درپی و بارندگی کم با کم‌ترین نسیم باد حرکت ریزگردها را به ‏‏داخل استان افزایش پیدا می‌کند.‏

در 3 سال گذشته 3 پروژه را پیگیری و هم زمان نیز در حال انجام آن هستیم که شامل حفظ و ‏‏نگهداری وضع موجود بوده که برای این وضع یکسری برنامه‌های پیشگیرانه که یگان ‏‏حفاظت از منابع طبیعی  این وظیفه را بر عهده دارد با گشت‌هایی که شبانه روز و مراقبت ‏‏ازعرصه‌های منابع طبیعی مناطق بحرانی را شناسایی می‌کند.‏

از دیگر برنامه‌ این بوده که در عرصه‌های ملی و کشاورزی با تهیه نقشه و تحویل آنها به ‏‏شوراها و دهیاران  قرار بر این شده که اگر اقدامی در این عرصه‌ها انجام شود توسط دهیاران ‏‏و شوراها اطلاع رسانی شود.‏

: به منظور اجرای اقدامات قاطع در برخورد با متخلفان که سبب تخریب مراتع می شوند، چه ‏‏اقداماتی انجام شده است؟

یوسفی: در کنار کار پیشگیرانه  برخورد شدید قضایی برای پروژه حفاظت از اراضی ملی و ‏‏نگهداشتن در همین حد و حدود بوده که در حد توان این پروژه را پیش می‌بریم.‏

در کنار این اقدامات پیشگیرانه و اقدام قضایی باید یک کار فرهنگی نیز انجام شود که با ‏‏برنامه و بر اساس سندی این کار ادامه پیدا کند که توانسته ایم تا کنون در مجمع  منابع طبیعی، ‏‏مجموعه وزارت خانه، استان این کار را اجرائی کنیم اما برای حفاظت و فرهنگ سازی این ‏‏کار کافی نیست و یک شرایط ویژه‌ای را می‌طلبد.‏

به سبب اینکه این امر محقق شود ما در زمان استاندار سابق در سطح استان " کمیته ارتقاء ‏‏فرهنگ منابع طبیعی و محیط زیست" با مشارکت دستگاه‌های اجرائی  تشکیل شده و در این ‏‏کمیته پیش نویس سند ارتقا فرهنگ منابع طبیعی و محیط زیست تدوین شده و به تمام ‏‏فرمانداری‌ها ارسال و نظرات آنها نیز ارائه شده است.‏

: چه اقداماتی برای استفاده از ظرفیت های عمومی جامعه، نخبگان و صاحبان اندیشه در نظر ‏‏دارید؟ ‏

یوسفی: قرار بر این شده که از اتاق فکر دانشگاهی، ‏NGOها، دوستداران طبیعت از همکاری ‏‏آنها استفاده و در نهایت برای این سند برنامه اجرائی و مناسب طرح کرد که در این اقدام ‏‏می‌توان از همکاری مردم، خبرگزاری‌ها، صدا و سیما آموزش و پرورش دانشگاه‌ها دستگاه‌ها ‏‏اجرائی فرهنگی استفاده و این سند را نهایی کرد.‏

پیش نویس این سند در حال نهایی شدن است که بعد از نهایی شدن با یک فرآیند اجرائی برای ‏‏تعریف به استانداری و بعد به شوراهای برنامه‌ریزی توسعه استان آن را تصویب کند و آن نیز ‏‏به عنوان سند قانونی همه موظف می‌شوند در این حیطه فعالیت کنند.‏

امید است در نیمه نخست سال جدید این سند نهایی و ابلاغ شود که اگر این سند نهایی شود ‏‏یک اقدام بزرگ در راستای حفاظت از منابع طبیعی انجام شده چراکه دستگاه‌های اجرائی ‏‏وظیفه دارند در این زمینه توجه ویژه‌ای داشته باشند.‏

عکس و گفت‌و‌گو از سحر حبیبی، فاطمه خوشدونی

انتهای پیام/ ی