ویژه‌نامه ولادت امام باقر(ع)؛ مولودی، اشعار، احادیث و زندگی‌نامه

ولادت
حضرت امام محمد باقر علیه السلام پنجمین امام شیعیان است که در اول رجب سال 57 هجری قمری در مدینه متولد شد. پدر بزرگوارش امام سجاد علیه السلام و مادر والامقامش ام‌عبدالله است.
ایشان اولین شخصی هستند که نسب پدر و مادرشان به حضرت فاطمه زهرا علیها السلام می‌رسد.

فضائل
پیشوایی امام باقر علیه السلام از صدر اسلام روشن و مسلم بود و نص بر امامت آن امام همراه با تعاریف رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم، فراوان به ما رسیده است.
از آن امام معجزات و کرامات بسیار و نیز امور غریبه فراوانی در کتب معتبر ثبت شده و جنّ و ملائکه و حتّی جبرئیل خدمت او می‌رسیده‌اند.
مکارم اخلاق امام، زبانزد خاص و عام است و علوم و معارف فراوانی از وجود او سرچشمه گرفته. وی همچنین توجه خاصّی به عبادت و ذکر و مناجات داشته است.
در زمان این امام، عده‌ای متمایل به رهبانیّت و ترک دنیا بودند که با مخالفت امام مواجه می‌شدند.

علم
امام باقر علیه السلام چون در اواخر دوران حکومت بنی‌‌امیه به‌سر می‌برد، از ضعف قدرت حاکمه استفاده نمود و در نشر معارف اسلامی، تلاش گسترده‌ای کرد و با مخالفین و صاحبان عقاید مختلف، مناظرات مفصّلی داشت و به سؤالات شیعیان و مخالفین پاسخ داد. لذا از آن امام در تمام مسائل فقهی و اجتماعی و حکومتی روایات فراوانی نقل شده است، به‌طوری‌که تقریباً هیچ کتاب روایی نیست مگر این که از امام باقر علیه السلام در موارد مختلف روایتی ذکر شده است.
امام باقر علیه السلام با صحابی بزرگ رسول خدا، جابربن عبدالله انصاری روابط صمیمانه‌ای داشت و برای او احترام خاصی قائل بود.
برای آن امام، غیر از جابر، اصحاب و راویان زیادی نام می‌برند که بین آنها جابربن یزید جعفی و محمّدبن مسلم و زراره و حمران، بسیار معروفند. شاعر معروف امام نیز کمیت نام دارد.

حوادث دوران امامت
برادر امام باقر علیه السلام زیدبن علی‌بن الحسین پس از شهادت امام سجاد علیه السلام پرچم مخالفت با بنی‌امیه را برافراشت و افراد زیادی را به‌دور خود جمع کرد، ولی امام باقر او را از قیام مسلّحانه منع کرد و فرمود: «هنوز وقتش نرسیده است، و قیام تو در انتها به ضرر مسلمین می‌انجامد.» اما زید که خون حسینی علیه السلام در رگ‌های او می‌جوشید، زیر بار نرفت و قیام کرد و عاقبت بر اثر اعلان مخالفت با بنی‌امیه به شهادت رسید.

حاکمان دوران امامت
امام باقر علیه السلام در زمان حکومت ولیدبن عبدالملک به امامت رسیدند که پس از او سلیمان‌بن عبدالملک و سپس عمربن عبدالعزیز و سپس یزیدبن عبدالملک و پس از او هشام‌بن عبدالملک، یکی پس از دیگری حاکم ممالک اسلامی شدند.
امام با هریک از آنها به‌نحو خاصی برخورد می‌کرد، ولی متأسفانه بعضی از بستگان وی، از جمله زیدبن حسن‌بن علی به بدگویی او دست زدند تا سرانجام هشام امام را مسموم کرد و به شهادت رساند.
امام باقر علیه السلام به فرزند ارجمندش امام صادق علیه السلام وصیت فرمود و به لقای پرورگار شتافت.
آن حضرت دارای سه همسر و هفت فرزند بود.
از امام باقر علیه السلام مواعظ بسیار ارزشمندی به یادگار مانده است که تمام نسل‌ها تا قیامت از آن بهره‌مند خواهند بود.

گلچین مولودی میلاد امام محمد باقر(ع)

«حاج منصور ارضی. میلاد امام باقر(ع)»

«حاج محمدرضا طاهری. میلاد امام باقر(ع)»

«سید مهدی میرداماد. میلاد امام باقر(ع)»

«حاج حسن خلج. میلاد امام باقر(ع)»

«مهدی سلحشور. میلاد امام باقر(ع)»

متن زیارت‌نامه امام محمد باقر علیه السلام

«اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ  أَیُّهَا الْباقِرُ بِعِلْمِ اللّهِ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْفاحِصُ عَنْ دِینِ اللّهِ،

«سلام بر تو اى شکافنده علم الهى، سلام بر تو اى تحقیق کننده دین الهى،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْمُبَیِّنُ لِحُکمِ اللّهِ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا القائِمُ بِقِسْطِ اللّهِ،

سلام بر تو اى تبیین کننده حکم خدا، سلام بر تو اى قائم به قسط و عدل الهى،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النّاصِحُ لِعِبادِ اللّهِ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الدّاعِی إلَى اللّهِ،

سلام بر تو اى پنددهنده بندگان خدا، سلام بر تو اى فراخوان مردم به‌سوى خدا،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الدَّلِیلُ عَلَى اللّهِ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الحَبْلُ المَتِینُ،

سلام بر تو اى راهنماى به‌سوى خدا، سلام بر تو اى ریسمان (واسطه) استوار،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْفَضْلُ المُبِینُ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النُّورُ السّاطِعُ،

سلام بر تو اى فضیلت آشکارا، سلام بر تو اى نور درخشان،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْبَدْرُ الْــلاّمِعُ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الحَقُّ الاَبَلَجُ،

سلام بر تو اى ماه تابان، سلام بر تو اى حق روشن،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا السِّراجُ الاَسْرَجُ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا النَّجْمُ الاَزْهَرُ،

سلام بر تو اى چراغ فروزان، سلام بر تو اى ستاره تابناک،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا الکَوْکَبُ الاَبْهَرُ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا المُنَزَّهُ عَنِ المُعْضَلاتِ،

سلام بر تو اى اختر نورافشان، سلام بر تو اى منزّه از درماندگى،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا المَعْصُومُ مِنَ الزَّلّاتِ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الزَّکِیُّ فِی الْحَسَبِ،

سلام بر تو اى مصون از لغزش‌ها، سلام بر تو اى پاکیزه‌حَسَب،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الرَّفِیعُ فِی النَّسَبِ، اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ اَیُّهَا القَصْرُ المَشِیدُ،

سلام بر تو اى والانَسَب، سلام بر تو اى کاخ فرازمند،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ یا حُجَّةَ اللّهِ عَلى خَلْقِهِ أَجْمَعِینَ، أَشْهَدُ یا مَوْلای أَنَّکَ قَدْ صَدَعْتَ

سلام بر تو اى حجت الهى بر همه خلق، گواهى مى‌دهم اى مولایم که تو حق را به‌خوبى

بِالْحَقِّ صَدْعاً، وبَقَرْتَ العِلْمَ بَقْراً، ونَثَرْتَهُ نَثْراً، لَمْ‌تَاْخُذْکَ فِی اللّهِ لَوْمَةُ لائِم،

آشکار ساختى و علم را به‌حقیقت شکافتى و آن را منتشر ساختى و در راه خدا از سرزنش سرزنشگران نهراسیدى

وَکُنْتَ لِدِینِ اللّهِ مُکاتِماً، وَقَضیْتَ ما کانَ عَلَیْکَ، وَأَخْرَجْتَ أَوْلِیاءَکَ مِنْ وَلایَةِ غَیْرِ اللّهِ

و اسرار دین الهى را پنهان داشتى و وظیفه‌ات را به انجام رساندى، و دوستانت را از ولایت غیرخدا

اِلى وِلایَةِ اللّهِ، وَأَمَرْتَ بِطاعَةِ اللّهِ، وَنَهَیْتَ عَنْ مَعْصِیَةِ اللّهِ، حَتّى قَبَضَکَ اللّهُ

به ولایت خدا سوق دادى، و به اطاعت الهى دستور و از معصیتش نهى نمودى تا آن‌گاه که خداوند تو را

إِلى رِضْوانِهِ، وَذَهَبَ بِکَ إِلى دارِ کَرامَتِهِ، وَإِلى مَسَاکِنِ أَصْفِیائِهِ، وَمُـجاوَرَةِ أَوْلِیائِهِ،

به‌سوى روضه رضوان و سراى کرامت و جایگاه برگزیدگان و جوار اولیائش برد،

اَلسَّـلامُ عَلَیْکَ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ».  

سلام و رحمت و برکات الهى برتو.»

زیارت امام باقر(ع) با صدای آقای علیرضا بکایی به‌انضمام تصاویر زیبا از مدینه منوره و قبور بقیع

اشعار و مدایح ولادت امام محمد باقر(ع)

بر لب ساحلی که جا ماندم

شادم از اینکه که کشتی‌ام آمد

باید امشب به آسمان بروم

چون که ماه بهشتی‌ام آمد

***

باید این شهر را مناره کنیم

آسمان را پر از ستاره کنیم

یا من ارجو لکل خیر بیا

تا به‌سمت شما اشاره کنیم

***

خبر تازه اینکه کفر اینجا

توی این شهر می‌شود تقدیس

آن طرف عده‌ای فرشته‌نما

تازه دارند می‌شوند ابلیس

***

گرچه خون کرده‌اند بعضی‌ها

دل این ماه آسمانی را

ولی این ماه صاحبی دارد

که زمین می‌زند کسانی را

***

گرچه آغاز شعر امشب را

گله از دست ناکسان کردیم

بگذریم ماه، ماه علی است

به علی واگذارشان کردیم

***

روی بال فرشته‌های خدا

همصدا با دعای ماه رجب

بفرستید با ملائک عرش

صلواتی به‌وسعت امشب

***

شب میلادهای‌مان مثل

شب دلدادگی، شب وصل است

این بهاری که از خدا داریم

یک بهار چهارده فصل است

***

آری امشب که جشن می‌گیریم

شب میلاد فصل پنجم ماست

گل بریزید روی خاک بقیع

که بقیعش بهشت مردم ماست

***

اسمتان مثل اسم پیغمبر

در میان نوشته‌های خداست

نامتان هم همیشه در همه‌جا

ذکر خیر فرشته‌های خداست

***

چارمین میوه دل حیدر

چارمین نور چشمی مادر

جابر آورده پیش محضرتان

اشتیاق سلام پیغمبر

***

از پدر هیبت حسینی را

در رگ و خون و جان و تن دارید

از طریق سیادت مادر

سیرت و صورت حسن دارید

***

آب یعنی که روشنایی علم

علم یعنی که نور پاک شما

پس عصا را شما زدی بر آب

تا گذر کرد حضرت موسی

***

حرف حرف کلامتان آقا

روی دلها طبیب می‌ریزد

قوم جابر به‌شوق می‌آید

از درختی که سیب می‌ریزد

**

نامتان را به زیر لب می‌برد

که به آتش پرید ابراهیم

گوشه‌ای از شکوه نور شماست

ملکوتی که دید ابراهیم

***

بی‌ولای علی و مهر شما

فایده‌ای نمی‌کند ایمان

دین چه‌چیزی است جز ولای شما

یا چه‌چیزی است جز محبتتان

***

وقتی از کوچه‌ها عبور کنید

کوچه از شوق می‌شود دریا

بس که در وصفتان به هم گفتند

اشبه الناس به رسول خدا

***

با سرشک شما شروع شده

خط سرخ غروب‌های منا

چشمتان گریه می‌کند هرشب

پای گودال عصر عاشورا

***

کربلا کربلا سفر کردید

از دل شام هم گذر کردید

ای مسافر چگونه این‌همه راه

با سر روی نیزه سر کردید؟

پیش رأس بریده در آن شب

با رقیه پدر پدر کردید

آه از آن ساعتی که گذشت

به رقیه، به سر نظر کردید

چهل حدیث نورانی از امام محمد باقر(ع)

1- چه‌بسا شخص حریص بر امری از امور دنیا، که بدان دست یافته و باعث نافرجامی و بدبختی او گردیده است، و چه‌بسا کسی که برای امری از امور آخرت کراهت داشته و بدان رسیده، ولی به‌وسیله آن سعادتمند گردیده است. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (166)

2- تو را به پنج چیز سفارش می‌کنم: اگر مورد ستم واقع شدی ستم مکن، اگر به تو خیانت کردند خیانت مکن، اگر تکذیبت کردند خشمگین مشو، اگر مدحت کنند شاد مشو، و اگر نکوهشت کنند، بیتابی مکن. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (167)

3- سخن نیک را از هرکسی، هرچند به آن عمل نکند، فرا گیرید. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (170)

4- چیزی با چیزی نیامیخته است که بهتر از حلم با علم باشد.  بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (172)

5- نهایت کمال، فهم در دین و صبر بر مصیبت و اندازه گیری در خرج زندگانی است. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص(172)

6- سه چیز از خصلت‌های نیک دنیا و آخرت است: از کسی که به تو ستم کرده است گذشت کنی، به کسی که از تو بریده است بپیوندی و هنگامی که با تو به‌نادانی رفتار شود، بردباری کنی. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (173)

7- خداوند دوست ندارد که مردم در خواهش از یکدیگر اصرار ورزند، ولی اصرار در خواهش از خودش را دوست دارد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (173)

8- دانشمندی که از علمش سود برند، از هفتادهزار عابد بهتر است. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (173)

9- هیچ بنده‌ای عالم نیست، مگر اینکه نسبت به بالادست خود حسادت نورزد، و زیردست خود را خوار نشمارد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (173)

10- هر که خوش‌نیت باشد، روزی‌اش افزایش می‌یابد.  بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (175)

11- هرکس با خانواده‌اش خوش‌رفتار باشد، بر عمرش افزوده می‌گردد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (175)

12- از سستی و بی‌قراری بپرهیز، که این دو کلید هر بدی می‌باشند، کسی که سستی کند، حقی را ادا نکند و کسی که بی‌قرار شود، بر حق صبر نکند. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (175)

13- پیوند با خویشان عملها را پاکیزه می‌نماید، اموال را افزایش می‌دهد، بلا را دور می‌کند، حساب آخرت را آسان می‌نماید و مرگ را به تأخیر می‌اندازد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 71، ص (111)

14- بهترین چیزی را که دوست دارید درباره شما بگویند، درباره مردم بگویید. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 65، ص (152)

15- خداوند بنده مؤمنش را با بلا مورد لطف قرار می‌دهد، چنان که سفرکرده‌ای برای خانواده خود هدیه می‌فرستد، و او را از دنیا پرهیز می‌دهد، چنان که طبیب مریض را پرهیز می‌دهد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (180)

16- بر شما باد به پرهیزکاری و کوشش و راستگویی و پرداخت امانت به کسی که شما را بر آن امین دانسته است، چه آن شخص نیک باشد یا بد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (179)

17- غیبت آن است که درباره برادرت چیزی را بگویی که خداوند بر او پوشیده و مستور داشته است. و بهتان آن است که عیبی را که در برادرت نیست، به او ببندی. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (178)

18- خداوند دشنام‌گوی بی‌آبرو را دشمن دارد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (176)

19- تواضع راضی بودن به نشستن در جایی است که کمتر از شأنش باشد، و اینکه به هرکس رسیدی سلام کنی و جدال را هرچند حق با تو باشد، ترک کنی. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (176)

20- برترین عبادت پاکی شکم و پاکدامنی است. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (176)

21- خداوند در روز قیامت در حساب بندگانش، به‌اندازه عقلی که در دنیا به آنها داده است، دقت و باریک‌بینی می‌کند. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 7، ص (267)

22- آن که از شما به دیگری علم بیاموزد، پاداش او (نزد خدای تعالی) به‌مقدار پاداش دانشجوست، و از او هم بیشتر می‌باشد. کافی، ج 1، ص (35)

23- هر که علم و دانش را جوید برای آنکه به علما فخرفروشی کند، یا با نابخردان بستیزد و یا مردم را متوجه خود نماید، باید آتش را جای نشستن خود گیرد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، 2، ص (38)

24- خداوند عزوجل کسی را که میان جمع، بدون ناسزاگویی شوخی کند، دوست دارد. کافی، ج 2، ص (663)

25- سه خصلت است که دارنده‌اش نمی‌میرد تا عاقبت شوم آن را ببیند: ستمکاری، از خویشان بریدن، و قسم دروغ که نبرد با خداست. کافی، ج 75، ص (174)

26- به خدا سوگند هیچ بنده‌ای در دعا، پافشاری و اصرار به درگاه خدای عزوجل نکند، جز اینکه حاجتش را بر آورد. کافی، ج 2، ص (475)

27- خداوند عزّوجلّ میان بندگان مؤمنش آن بنده‌ای را دوست دارد که بسیار دعا کند، پس بر شما باد دعا به‌هنگام سحر تا طلوع آفتاب، زیرا آن، ساعتی است که درهای آسمان در آن هنگام بازگردد و روزی‌ها در آن تقسیم گردد و حاجت‌های بزرگ بر آورده شود. کافی، ج 2، ص (478)

28- دعای انسان پشت سر برادر دینی‌اش، نزدیکترین و سریعترین دعا به اجابت است. کافی، ج 2، ص (507)

29- هر چشمی روز قیامت گریان است جز سه چشم: چشمی که در راه خدا شب را بیدار باشد، چشمی که از ترس خدا گریان شود، و چشمی که از محرّمات الهی و گناهان بسته شود. کافی، ج 2، ص (80)

30- شخص حریص به دنیا مانند کرم ابریشم است که هرچه بیشتر ابریشم به دور خود می‌تند، راه بیرون شدنش را دورتر و مشکل‌تر می‌کند، تا اینکه از غم و اندوه بمیرد. کافی، ج 2، ص (316)

31- چه بسیار خوب است نیکی‌ها پس از بدی‌ها، و چه بسیار بد است بدی‌ها پس از نیکی‌ها. کافی، ج 2، ص (458)

32- چون مؤمن با مؤمنی دست دهد، پاک و بی‌گناه از یکدیگر جدا می‌شوند. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 73، ص (20)

33- از دشمنی بپرهیزید، زیرا فکر را مشغول کرده و مایه نفاق می‌گردد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 2، ص (301)

34- هیچ قطره‌ای نزد خداوند، محبوبتر از قطره اشکی که در تاریکی شب از ترس خدا و برای او ریخته شود، نیست. کافی، ج 2، ص (482)

35- هر که بر خدا توکل کند، مغلوب نمی‌شود، و هر که از گناه به خدا پناه برد، شکست نمی‌خورد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 68، ص (151)

36- افزایش نعمت از جانب خداوند قطع نمی‌شود، مگر اینکه شکر از جانب بندگان قطع گردد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 68، ص (54)

37- خداوند دنیا را به دوست و دشمن خود می‌دهد، اما دینش را فقط به دوست خود می‌بخشد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 2، ص (215)

38- مؤمن برادر مؤمن است، او را دشنام نمی‌دهد، از او دریغ نمی‌کند، و به او گمان بد نمی‌برد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (176)

39- هیچ‌کس از گناهان سالم نمی‌ماند، مگر اینکه زبانش را نگه دارد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 75، ص (178)

40- سه چیز پشت انسان را می‌شکند: مردی که عمل خویش را زیاد شمارد، گناهانش را فراموش کند، و به رأی خویش، خوشنود باشد. بحارالانوار، دار احیاء التراث العربی، ج 69، ص (314).

انتهای پیام/*

  بازگشت به صفحه سایر رسانه ها