نگاهی به زندگی حضرت امام محمد باقر علیه السلام و ۴۰ حدیث نورانی

به گزارش خبرگزاری تسنیم، امروز دوشنبه اول ماه رجب الرجب و مصادف با ولادت حضرت امام محمد باقر علیه السلام است.به همین مناسبت نگاهی به زندگی و مروری به 40 حدیث نورانی آن حضرت خواهیم داشت:

** خلاصه زندگینامه امام پنجم حضرت باقر (ع) **

 ویژگیهای زندگی امام باقر (ع)
امام محمّد باقر (علیه السلام) در بین برادرانش، خلیفه و جانشین پدرش امام سجّاد (علیه السلام) بود و بعد از او به مقام امامت رسید. امام باقر (علیه السلام) در فضایل انسانی و علم و پارسایی، بر همه برادرانش برتری داشت و نامش در میان شیعه و سنّی، از همه آنان بلندتر بود و در مقامهای معنوی از همه بزرگتر و ارجمندتر بود.
در میان فرزندان امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) از هیچ کس مانند امام باقر (علیه السلام) علم دین، آثار، روایات، علوم قرآن و انواع فنون و آداب، آشکار نشد.
باقی ماندگان از اصحاب رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) و بزرگان تابعین و رؤسای فقها و دانشمندان مسلمین، ارکان دین و احکام اسلام را از آن حضرت نقل کرده‌اند و او در فضل و دانش، نشانه عظیم علما و دانشمندان بود به طوری که در این راستا، ضرب المثل همه شده بود. نویسندگان و شاعران در وصف او، نثرها نوشته‌اند و شعرها سروده‌اند.
«قرظی» (از شاعران عرب) می‌گوید:
یا باقِرَ الْعِلْمِ لاِهْلِ التُّقی   وَخَیْرُ مَنْ لَبّی عَلَی الاْجْبُلِ
«ای شکافنده و آشکار کننده علم برای پرهیزکاران! و ای برترین انسانی که برفراز کوهها(ی حجاز) لَبّیک گفتی!»

و مالک بن اعین جهنی (شاعر دیگر) در تمجید آن حضرت می گوید:
اِذا طَلَبَ النّاسُ عِلْمَ الْقُرآنِ  کانَتْ قُرَیشُ عَلَیهِ عَیالاً
وَاِنْ قِیلَ اَیْنَ بْنُ بِنْتِ النَّبِی  نِلْتَ بِذاکَ فرُوعاً طِوالاً
نُجُومَ تُهَلِّلْ لِلْمُدْ لِجِینَ  جِبال تُورِثُ عِلْماً حِبالاً
یعنی: «هرگاه مردم به کسب دانش قرآن بپردازند، قریشیان جیره خوار (سفره علم) امام باقر (علیه السلام) هستند و اگر گفته شود پسر دختر پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) در کجاست ؟ با این جستجو به شاخه‌های بلند (علم و دین که وجود امام باقر (علیه السلام) سرشار از آن است) دست یافته‌ای، شاخه‌هایی به بلندای ستارگانی که نوربخش روندگان شب هستند و به بلندای کوههایی که دانش بسیار از آنها سرازیر گردد»

 ابلاغ سلام پیامبر (ص) به امام باقر (ع)
امام باقر (علیه السلام) به سال 57 هجری (سوم صفر یا آغاز ماه رجب) در مدینه متولّد شد و به سال 114 هجری (هفتم ذیحجّه) در سنّ 57 سالگی در مدینه از دنیا رفت. نسبت او، هم از ناحیه پدر و هم از ناحیه مادر به هاشم (جدّ دوّم رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) می‌رسد و هم از دوطرف به امیرمؤمنان علی (علیه السلام) می‌رسد. (زیرا مادرش اُمّ عبداللّه دختر امام حسن مجتبی علیه السلام بود) پس او هم هاشمی است و هم علوی. قبر شریفش در بقیع (واقع در مدینه) می باشد.
امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: پدرم فرمود: نزد جابر بن عبداللّه انصاری (صحابی بزرگ) رفتم سلام کردم و او جواب سلام مرا داد و سپس گفت: تو کیستی ؟ (این در وقتی بود که جابر نابینا شده بود)
گفتم: محمّد بن علی بن حسین هستم.
گفت : پسر جان! نزدیک بیا، نزدیک او رفتم، دستم را بوسید و سپس  خم شد که پایم را ببوسد.
من کنار رفتم و نگذاشتم. سپس  گفت: رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) به تو سلام رساند.
گفتم: سلام و رحمت و برکات خدا بر رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) باد، او چگونه به من سلام رساند؟!
جابر گفت: روزی به حضور رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) رفتم. به من فرمود: ای جابر! شاید تو زنده بمانی تا با مردی از فرزندان من ملاقات کنی که محمّد بن علی نام دارد.
یهبُ اللّهُ لَهُ النُّورَ وَالْحکمَةَ فَاقْرَاءْهُ مِنِّی السَّلامُ؛ خداوند نور و حکمت به او ببخشد، سلام مرا به او ابلاغ کن.

 دلایل امامت امام باقر (ع)
1 در وصیت امیرمؤ منان علی (علیه السلام) به فرزندانش، نام امام باقر (علیه السلام) آمده و به او سفارش شده است.
2 مطابق روایات (که یک نمونه آن در جریان جابر، ذکر شد) رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) نام او راذکر کرده و به عنوان «باقرالعلوم - شکافنده علوم» یاد نموده است.
3 در حدیث لَوْح مطابق نقل علمای شیعه آمده است که جبرئیل آن را از بهشت به حضور رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) آورد و رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) آن را به فاطمه سلامُ اللّه عَلَیْها داد و در آن (( لَوْح )) نام همه دوازده امام (علیهم السلام) نوشته شده است و در آن نام ((محمّد بن علی)) (امام باقر) به عنوان امام بعد از پدرش خاطرنشان شده است.
4 نیز از علمای شیعه نقل شده است که خداوند نامه مهر شده‌ای که دارای دوازده مهر بود، برای رسول خدا (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) فرستاد و به پیامبر (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) فرمان داد که آن را به امیرمؤمنان علی (علیه السلام) بسپارد و به او دستور دهد که اولین مهر آن را بشکند و طبق دستورهای آن عمل کند و هنگام مرگش آن را به فرزندنش حسن (علیه السلام) بسپارد و به او دستور دهد مهر دوّم را بشکند و به دستورات آن عمل کند و هنگام مرگش آن را به برادرش حسین (علیه السلام) بدهد و به او دستور دهد که مهر سوّم را بشکند و به دستورات آن عمل نماید و هنگام مرگش آن را به پسرش علی بن حسین (علیهماالسلام) بسپارد و به او دستور دهد که مهر چهارم را بشکند و به دستورات آن عمل نماید و هنگام مرگش آن را به پسرش ((محمّد بن علی )) امام باقر (علیه السلام) بسپارد و به ترتیب مذکور به او دستور دهد که هنگام مرگش آن را به پسرش  بسپارد تا به آخرین امام برسد.
5 روایات بسیاری از امیرمؤمنان و امام حسن و امام حسین و امام سجّاد (علیهم السلام) نقل شده است که به امامت امام باقر (علیه السلام) بعد از پدرش صراحت دارد.
6 و روایات بسیاری را سایر راویان در فضایل آن حضرت نقل کرده اند که ذکر آنها به طول می انجامد و در این کتاب که بنایش بر اختصار است ، به همین مقدار مذکور که بیانگر معانی همان روایات است ، کفایت می شود.
مدّت امامت امام باقر (علیه السلام) و عهده داری و خلافت آن حضرت بر شؤون مردم بعد از پدرش نوزده سال ادامه یافت.

 گفتاری از بزرگان در شأن امام باقر (ع )
1 عبداللّه بن عطاء مکّی می‌گوید: «دانشمندان و بزرگان علم را ندیده‌ام که پیش هیچ کس کوچکتر از آن جلوه کنند که در نزد امام باقر (علیه السلام) آنگونه جلوه می‌کنند.» و من خودم حکم بن عیینه را دیدم که با آن مقام ارجمندی که در نزد مردم داشت، همانند کودکی که در مقابل معلمش بنشیند، در حضور امام باقر (علیه السلام) می‌نشست.
2 جابر بن یزید جُعْفی (از اصحاب بزرگ امام باقر علیه السلام) وقتی که مطلبی را از آن حضرت نقل می‌کرد، تعبیرش چنین بود: ((حدَّثنی وَصی الاَوْصیاءِ وَوارِثُ علُومِ الاَنبیاءِ محمَّدَ بنِ علِی بنِ الْحسینِ عَلَیهِمُالسّلامُ)).
((وصی اوصیا و وارث دانشهای پیامبران ، محمّد بن علی بن حسین (علیهم السلام) برای من حدیث کرد)).

 فرزندان امام باقر (ع)
امام باقر (علیه السلام) دارای هفت فرزند بود که عبارتند از:
1  ابوعبداللّه جعفر بن محمّد (امام صادق علیه السلام).
2  عبداللّه (مادر این دو ((اُمّ فروه)) دختر قاسم بن محمّد بن ابی‌بکر است ).
3  ابراهیم .
4  عبیداللّه (این دو در زمان کودکی از دنیا رفتند، مادرشان ((اُمّ حکیم )) دختر اسید بن مغیره ، ثَقَفی است)
5 و 6  علی و زینب که مادرشان ، امّ ولد بود.
7  اُم سَلَمه که مادرش امّ ولد بود.
و در باره هیچیک از فرزندان امام باقر (علیه السلام) کسی اعتقاد به امامت نداشته، جز در مورد جعفر بن محمد (امام صادق علیه السلام).
ضمنا باید توجه داشت که عبداللّه برادر امام صادق (علیه السلام) به فضایل و نیکی شهرت داشت.

چهل حدیث نورانی از امام محمد باقر علیه السلام
1- چه بسا شخص حریص بر امری از امور دنیا ، که بدان دست یافته و باعث نافرجامی و بدبختی او گردیده است ، و چه بسا کسی که برای امری از امور آخرت کراهت داشته و بدان رسیده ، ولی به وسیله آن سعادتمند گردیده است .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (166)

2- تو را به پنج چیز سفارش می کنم : اگر مورد ستم واقع شدی ستم مکن ، اگر به تو خیانت کردند خیانت مکن ، اگر تکذیبت کردند خشمگین مشو ، اگر مدحت کنند شاد مشو ، و اگر نکوهشت کنند ، بیتابی مکن .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (167)

3- سخن نیک را از هر کسی ، هر چند به آن عمل نکند ، فرا گیرید .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (170)

4- چیزی با چیزی نیامیخته است که بهتر از حلم با علم باشد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص(172)

5- نهایت کمال ، فهم در دین و صبر بر مصیبت ، و اندازه گیری در خرج زندگانی است .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص(172)

6- سه چیز از خصلتهای نیک دنیا و آخرت است : از کسی که به تو ستم کرده است گذشت کنی ، به کسی که از تو بریده است بپیوندی ، و هنگامی که با تو به ندانی رفتار شود ، بردباری کنی .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (173)

7- خداوند دوست ندارد که مردم در خواهش از یکدیگر اصرار ورزند ، ولی اصرار در خواهش از خودش را دوست دارد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (173)

8- دانشمندی که از علمش سود برند ، از هفتاد هزار عابد بهتر است .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (173)

9- هیچ بنده ای عالم نیست ، مگر اینکه نسبت به بالا دست خود ، حسادت نورزد ، و زیردست خود را خوار نشمارد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (173)

10- هر که خوش نیت باشد ، روزی اش افزایش می یابد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (175)

11- هر کس با خانواده اش خوشرفتار باشد ، بر عمرش افزوده می گردد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (175)

12- از سستی و بی قراری بپرهیز ، که این دو ، کلید هر بدی می باشند ، کسی که سستی کند ، حقی را ادا نکند ، و کسی که بی قرار شود ، بر حق صبر نکند .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (175)

13- پیوند با خویشان ، عملها را پاکیزه می نماید ، اموال را افزایش می دهد ، بلا را دور می کند ، حسا آخرت را آسان می نماید ، و مرگ را به تاخیر می اندازد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 71، ص (111)

14- بهترین چیزی را که دوست دارید درباره شما بگویند ، درباره مردم بگویید .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 65، ص (152)

15- خداوند بنده مؤمنش را با بلا مورد لطف قرار می دهد ، چنانکه سفر کرده ای برای خانواده خود هدیه می فرستد ، و او را از دنیا پرهیز می دهد ، چنانکه طبیب مریض را پرهیز می دهد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (180)

16- بر شما باد به پرهیزکاری و کوشش و راستگویی ، و پرداخت امانت به کسی که شما را بر آن امین دانسته است ، چه آن شخص ، نیک باشد یا بد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (179)

17- غیبت آن است که درباره برادرت چیزی را بگویی که خداوند بر او پوشیده و مستور داشته است . و بهتان آن است که عیبی را که در برادرت نیست ، به او ببندی .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (178)

18- خداوند ، دشنام گوی بی آبرو را دشمن دارد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (176)

19- تواضع ، راضی بودن به نشستن در جایی است که کمتر از شانش باشد ، و اینکه به هر کس رسیدی سلام کنی ، و جدال را هر چند حق با تو باشد ، ترک کنی .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (176)

20- برترین عبادت ، پاکی شکم و پاکدامنی است .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (176)

21- خداوند در روز قیامت در حساب بندگانش ، به اندازه عقلی که در دنیا به آنها داده است ، دقت و باریک بینی می کند .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 7 ، ص (267)

22- آن که از شما به دیگری علم بیاموزد ، پاداش او ( نزد خدای تعالی ) به مقدار پاداش دانشجوست ، و از او هم بیشتر می باشد .
کافی ، ج 1 ، ص (35)

23- هر که علم و دانش را جوید برای آنکه به علما فخر فروشی کند ، یا با نابخردان بستیزد ، و یا مردم را متوجه خود نماید ، باید آتش را جای نشستن خود گیرد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، 2 ، ص (38)

24- خداوند عزوجل کسی را که در میان جمع ، بدون ناسزاگویی شوخی کند ، دوست دارد .
کافی ، ج 2 ، ص (663)

25- سه خصلت است که دارنده اش نمی میرد تا عاقبت شوم آن را ببیند : ستمکاری ، ازخویشان بریدن ، و قسم دروغ که نبرد با خداست .
کافی ، ج 75، ص (174)

26- به خدا سوگند هیچ بنده ای در دعا ، پافشاری و اصرار به درگاه خدای عزوجل نکند ، جز اینکه حاجتش را بر آورد .
کافی ، ج 2 ، ص (475)

27- خداوند عزوجل از میان بندگان مؤمنش آن بنده ای را دوست دارد که بسیار دعا کند ، پس بر شما باد دعا در هنگام سحر تا طلوع آفتاب ، زیرا آن ، ساعتی است که درهای آسمان در آن هنگام باز گردد و روزیها در آن تقسیم گردد و حاجتهای بزرگ بر آورده شود .
کافی ، ج 2 ، ص (478)

28- دعای انسان پشت سر برادر دینی اش ، نزدیکترین و سریعترین دعا به اجابت است .
کافی ، ج 2 ، ص (507)

29- هر چشمی روز قیامت گریان است ، جز سه چشم : چشمی که در راه خدا شب را بیدار باشد ، چشمی که از ترس خدا گریان شود ، و چشمی که از محرمات الهی و گناهان بسته شود .
کافی ، ج 2 ، ص (80)

30- شخص حریص به دنیا مانند کرم ابریشم است که هر چه بیشتر ابریشم به دور خود می تند ، راه بیرون شدنش را دورتر و مشکل تر می کند ، تا اینکه از غم و اندوه بمیرد .
کافی ، ج 2 ، ص (316)

31- چه بسیار خوب است نیکی ها پس از بدی ها ، و چه بسیار بد است بدی ها پس از نیکی ها .
کافی ، ج 2 ، ص (458)

32- چون مؤمن با مؤمنی دست دهد ، پاک و بی گناه از یکدیگر جدا می شوند .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 73، ص (20)

33- از دشمنی بپرهیزید ، زیرا فکر را مشغول کرده و مایه نفاق می گردد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 2 ، ص (301)

34- هیچ قطره ای نزد خداوند ، محبوبتر از قطره اشکی که در تاریکی شب از ترس خدا و برای او ریخته شود ، نیست .
کافی ، ج 2 ، ص (482)

35- هر که بر خدا توکل کند ، مغلوب نمی شود ، و هر که از گناه به خدا پناه برد ، شکست نمی خورد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 68، ص (151)

36- افزایش نعمت از جانب خداوند قطع نمی شود ، مگر اینکه شکر از جانب بندگان قطع گردد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 68، ص (54)

37- خداوند دنیا را به دوست و دشمن خود می دهد ، اما دینش را فقط به دوست خود می بخشد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 2 ، ص (215)

38- مؤمن برادر مؤمن است ، او را دشنام نمی دهد ، از او دریغ نمی کند ، و به او گمان بد نمی برد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (176)

39- هیچ کس از گناهان سالم نمی ماند ، مگر اینکه زبانش را نگه دارد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 75، ص (178)

40- سه چیز پشت انسان را می شکند : مردی که عمل خویش را زیاد شمارد ، گناهانش را فراموش کند ، و به رای خویش ، خوشنود باشد .
بحارالانوار ، دار احیاء الترا العربی ، ج 69، ص (314)

ماخذ: شورای سیاستگذاری ائمه جمعه

انتهای پیام/