نگرانی امان از تحرکات داعش و ابهام در توانایی اردن

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم،چندی از حمله داعش به گذرگاه مرزی طریبیل نمی گذرد به این بهانه بررسی تقابل داعش با اردن بی مناسبت نیست.اگر بخواهیم عرصه تقابل داعش  با اردنی ها را بررسی کنیم باید به اردیبهشت ماه سال 93 یعنی زمانی که داعش در نوار ویدئویی به حملات انتحاری در داخل اردن تهدید کرد، برگردیم.

داعش در این نوار صوتی ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن را "دیکتاتور" خوانده و تهدید کرد که سر وی را از تنش جدا خواهد کرد.داعش در این نوار ویدیویی تهدید کرده با استفاده از کمربندهای انتحاری عوامل سازمان اطلاعات در اردن را هدف قرار خواهد داد و قسم یاد کرد که با انفجارهای متعدد اردن را به تلی از خاک تبدیل خواهد کرد.

این تهدید زیاد از سوی مقامات اردنی جدی گرفته نشد اما تقابل بعدی داعش با اردن زمانی بود که معاذ الکساسبه خلبان اردنی در جریان حملات هوایی به مراکز وابسته به داعش با سقوط جنگنده اش به دست این گروهک افتاد.

از زمانی که این خلبان به دست داعش افتاد تا زمانی که داعش الکساسبه را اعدام کرد. اردن مواضع مختلفی اتخاذ کرد که از جمله آنها می توان به تلاش برای نجات جان خلبان خود از طریق تعویض آن با ساجده الریشاوی از تروریست هایی که در بند اردن بود اشاره کرد اما زمانی که داعش الکساسبه را اعدام کرد امان به دنبال انتقام جویی برآمد.

عبدالله دوم" پادشاه اردن طی سخنانی تاکید کرد که جنگ بی رحمانه‌ای را علیه داعش به پیش خواهد برد و گفت که آنها را در پناهگاه‌هایشان هدف قرار خواهیم داد.

از سوی دیگر سخنگوی دولت اردن اعلام کرد که این کشور نقش خود در ائتلاف بین المللی علیه داعش را که آمریکا رهبری آن را بر عهده دارد افزایش خواهد داد.

دولت اردن با استفاده از فضایی که در اردن به وجود آمده بود یعنی به راه افتادن موجی از خشم در افکار عمومی این کشور، آن را رسما چراغ سبز برای اقدامات نظامی بر ضد این گروه افراطی دانست.

در همین راستا نیروی هوایی اردن حملات هوایی بر ضد عناصر داعش را افزایش داد و برای اولین بار شهر موصل در عراق که زادگاه ابوبکر البغدادی سرکرده داعش است را بمباران کرد.

رسانه‌های اردنی اعلام کردند که ده‌ها جنگنده این کشور مراکز داعش در استان الرقه سوریه را نیز هدف قرار دادند و مراکز آموزشی و انبارهای تسلیحات و مهمات آن را منهدم کردند. ارتش اردن یک روز بعد اعلام کرد در حملات هوایی به مناطق الغابات و الغزلانی و سواحل الأیمن و الأیسر شهر موصل 35 عنصر داعش کشته شده‌اند.

به ‌این ‌ترتیب جریانی که خواستار عدم مداخله در ائتلاف بین‌المللی بر ضد داعش بود، روز به ‌روز کمتر شد و عموم مردم این کشور خواستار مبارزه با گروه افراط‌ گرای داعش شدند، جریان‌های سیاسی نیز از اسلامی گرفته تا ملی‌گرا و چپ‌گرا در گفتمان خود به دنبال عقب‌نشینی از ائتلاف بین‌المللی بودند، بر خلاف جریان آب قرار گرفتند و گفتمان چپ‌گرایانه اردنی که خواستار توقف جنگ در کنار ارتش سوریه و مقابله با داعش بودند، در موج مطالبات انتقام ‌جویانه ملت گم شده است.تمایل به انتقام‌ جویی وسیله رسمی اردن برای مشارکت در هر حمله زمینی بر ضد داعش را هموار کرد.

در آن هنگام حتی بحث هایی از احتمال دخالت زمینی اردن علیه داعش مطرح شد اما بسام المناصیر رئیس کمیسیون امور خارجه در پارلمان اردن گفت که شرایط موضوعی مناسب برای آغاز جنگ زمینی بر ضد داعش بعید است وجود داشته باشد، وی ابراز داشت که اگر تفکر جدی در این زمینه صورت گیرد اردن یکی از کشورهای عربی خواهد بود که در این ائتلاف شرکت می‌کند.در صورت تشکیل نیروهای بازدارنده کشورهای عضو اتحادیه عرب اردن در این ائتلاف حضور خواهد داشت.

در همان زمان مروان شحاده تحلیلگر متخصص در زمینه گروه‌های اسلام‌گرا در این زمینه ابراز داشت که تحرکات رسمی اردن در سایه هیجان مردم این کشور برای گرفتن انتقام الکساسبه ممکن است لحظه‌ای باشد و هیچ مسئول اردنی در این شرایط احساسی واکنشی از خود نشان نمی‌دهد، مگر اینکه این اقدام کاملاً حساب شده باشد.

از لحظات اولیه پس از انتشار فیلم اعدام الکساسبه ناظران و تحلیلگران مسائل بین الملل امکان مشارکت اردن در حمله زمینی بر ضد داعش را بعید دانستند، چرا که اتخاذ تصمیم بین‌ المللی و منطقه ‌ای در این زمینه بسیار مشکل می نمود، البته نکته قابل توجه اینکه تحلیلگران سیاسی اردنی مقالات متعددی در این زمینه به اعضای ائتلاف بین‌المللی جهت آغاز حمله زمینی بر ضد داعش منتشر کردند. آنان در این راستا به برخی دیدگاه‌های سیاستمداران آمریکایی اشاره کردند که با تصمیم رسمی دولت آمریکا در مخالفت با ورود به جنگ زمینی بر ضد داعش تضاد داشت.

این مرحله نیز آرام آرام با حملات انتقام جویانه امان علیه داعش فروکش کرد تا اینکه چندی قبل داعش مجددا گذرگاه طریبیل در مرز با عراق را هدف قرار داد که این می توانست در واقع پیام جدی از سوی داعش برای اردنی ها باشد که قاعده بازی تغییر کرده است.

اما مرحله سوم را می توان دوره ای دانست که با انفجار سه خودرو بمبگذاری شده در نزدیکی مرز اردن با عراق آغاز می شود.داعش با سه خودرو بمبگذاری شده به مرزهای اردن نزدیک شد. حسین المجالی وزیر کشور اردن در این باره گفت که در حمله به نقطه مرزی در نزدیکی مرز طریبیل میان عراق و اردن هفت نظامی عراق کشته و 13 نفر دیگر زخمی شده اند.

به گفته وی در این حملات داعش از یک کامیون ویژه حمل کالا و دو خودرو همر یعنی سه خودرو بمبگذاری شده استفاده شد و این یورش در نزدیکترین مرکز مرزی میان عراق و اردن صورت گرفت. زخمی شدگان به داخل اردن برای مداوا انتقال یافتند.

به نظر می رسد که قواعد بازی عوض شده است و دیگر مرحله آرامش تمام شده است و داعش در حال نزدیک شدن به مرزهای اردن است و به همین دلیل بود  که امان در 180 کلیومتری مرز مشترک با عراق تدابیر امنیتی ویژه ای اتخاذ کرد.

پایگاه رای الیوم در این باره نوشته است:" اردن این روزها خود را میان دو جنگ در حال شعله ور می بیند نخست در عراق و دیگری در سوریه و بعید نیست که آرامش کنونی در کرانه باختری رود اردن در واقع آرامش قبل از طوفان باشد به ویژه که روند سازش فروپاشیده است و دامنه اقدامات مقاومت فلسطین افزایش یافته است و شهرک سازی اسرائل در حال گسترش است.

مرزهای اردن با دو همسایه بزرگ خود بسته است و جابجایی تجاری تعطیل است منظور سوریه و عراق است که گذرگاه نصیب با سوریه که تنها گذرگاه باز با سوریه بود بسته شده است و گذرگاه طریبیل نیز پس از حمله انتحاری با سه خودرو بمب گذاری شده داعش بسته شده است. این اولین باری نبود که داعش طریبیل را هدف قرار می داد اما طبعا حمله خطرناک تر از موارد قبل بود و این گروهک به یک کیلومتری مرز اردن رسیده است.

دستگاه های امنیتی اردن این پیام را به خوبی درک کردند و اقدام به رمز گشایی از آن کردند و مضمون آن را درک کردند و این در بازدید مشعل الزین رئیس ستاد ارتش اردن در دو روز قبل به منطقه طریبیل مشخص شد و نیز در تاکیدات حسین المجالی وزیر کشور اردن که مرزهای شرقی با عراق امن و با ثبات دانست. وی به داعش درباره نزدیک شدن به مرزهای اردن هشدار داد و تعهد داد که حادثه ای غافلگیر کننده رخ خواهد داد اگر داعش اقدام نظامی علیه اردن صورت دهد اما وی به جزییات این پیام اشاره ای نکرد و احتمالا منظور وی از این حوادث غافلگیر کننده اقدام نظامی علیه داعش در عراق و با هماهنگی مسئولان عراقی بود.

به اعتقاد کارشناسان اردنی گذرگاه طریبیل میان عراق و اردن در فاصله چند کیلومتری از مناطق مسکونی در اردن و در صدها کیلومتری آن قرار دارد و اراضی صحرایی بازی وجود دارد که نفوذ داعش و توان رسیدن آن به عمق اردن را دشوار می کند اما روند اوضاع قابل پیش بینی نیست".

جدای از آنچه این رسانه عرب زبان بدان پرداخت،به هر حال اردنی ها حق دارند که احساس نگرانی از قبال حرکت داعش به مرزهای این کشور با عراق داشته باشند به ویژه که سیاستمداران عراقی که در اردن حضور دارند حامی داعش هستند و برخی از آنها بر این باورند که در باره داعش زیاد از حد مبالغه شده است.

این موضوع زمانی جدی تر می شود که توجه کنیم داعش در اردن و سلفی ها آن پایگاه مردمی دارد و بسیاری به زعم باطل خود جنگ در سوریه علیه نظام سوریه را افتخاری می دانند و بعید نیست که در کنار داعش حضور پیدا کنند.داعش تاکنون نشان داده است که با هر خط فکری که مغایر با خط فکری باطل خود باشد مبارزه می کند و هدف قرار دادن اهل تسنن در مناطق غربی عراق گواه این مدعاست.

شاید اولویت کنونی آن تقویت نفوذ در مناطق تحت تسلط آن در سوریه و عراق باشد به ویژه پس از تلاش های خطرناکی که داعش برای ترویج تفکرات خود در میان کودکان می کند تا نسلی حامی داعش بنیان بریزد که امکان ریشه کنی آن دشوار و محال و در صورت امکان با هزینه های زیاد همراه خواهد بود.

اوضاع زمانی خطرناک می شود که داعش عوامل خود را در قالب آوارگان راهی اردن کند به ویژه که هسته های پنهان داعش در اردن به مثابه بمب های زمان داری هستند که خطر زیادی دارند.بستر مناسب در اردن برای رشد سرطان داعش وجود دارد به ویژه که داعش از قدرت شتشوی مغزی بالایی برخوردار است.

شکل گیری داعش برای همه غافلگیر کننده و شورش آن علیه القاعده یعنی ریشه خود غافلگیری بعدی و غیر قابل پیش بینی و ائتلاف آن با صدامیان شوک بعدی و پیشروی های آن در عراق شوک پس از آن بود ایا اردن عرصه غافلگیر کننده بعدی داعش خواهد بود؟

نگرانی درباره توان اردن درباره حفظ ثبات همزمان با نزدیک شدن داعش به مرزهای این کشور با عراق و سوریه وجود دارد.نیات داعش برای توسعه دامنه نفوذ خود به اردن به ترکیب ژئوسیاسی منطقه مربوط می شود.پس از تحرکات داعش در عراق و سیطره آن بر بخش های زیادی از سوریه اردن بهترین مسیر برای ادامه حرکت مغول وار این گروهک است زیرا نمی تواند به سوی ترکیه حرکت کند و به سوی لبنان نیز نمی تواند تحرکی داشته باشد.

از آن گذشته همانطور که گفته شد خطر داخلی در این زمینه یعنی وجود سلفی ها و تکفیری ها در داخل اردن این خطر را برای اردن بیشتر می کند.از زمان شروع جنگ در سوریه تکفیری ها به شدت میان مرزها اردن با دیگر کشورهای همسایه فعال است و با توجه به سیاست های اردن این کشور به خوبی نتوانسته است تکفیری ها را مهار کند.

در اردن ابو محمد المقدسی استاد ابومصعب الزرقاوی موسس مشهور آنچه امروز داعش نامیده می شود و عمر محمود المعروف مشهور به ابو قتاده حضور دارند. در برخی مناطق از جمله معان و الکرک داعش پایگاه قوی دارد به ویژه که اخیرا سه داعشی در صفحه پایگاه اجتماعی یوتیوب خواستار پیوستن اردنی ها به داعش و مبارزه با این کشور شده بودند و یکی از آنها شهر معان را دروازه تغییرات و بخشی از شام دانسته بود.

نکته زمانی اهمیت پیدا می کند که سیاست های اردن در همسویی با آمریکا و همپیمانان آن در منطقه در حمایت از گروه های مسلح در سوریه را در نظر بگیریم.اردنی ها حساب ویژه ای روی آمریکایی ها باز کرده اند اما واشنگتن هموار نشان داده است که به راحتی همپیمانان خود را قربانی می کند و تماشاگر بودن تحرکات داعش در عراق گواه این مدعاست.آمریکا به دنبال نابودی داعش نیست و زمانی به تحرک جدی در می آید که منافع آن در معرض خطر قرار گیرد یا اینکه امنیت رژیم اسرائیل در معرض خطر قرار گیرد.آمریکا به دنبال تحقق اهداف خود با بهره برداری از داعش است و به موضوعات دیگر به عنوان اولویت های پس از آن می نگرد.

انتهای پیام/ر