جوانگرایی در مملکت پیرمردها؛ از پُز سیاسی تا انحصار قدرت

به گزارش خبرگزاری تسنیم، تغییرات ساختار حاکمیت عربستان سعودی بزرگترین طرح تغییرات موجود در فاصله زمانی اندک است، در حالی که تنها چند ماه از پادشاهی ملک سلمان بن عبدالعزیز در عربستان می‌گذرد، تغییرات دولتی و عزل و نصب ها به بالاترین حد خود رسیده است. دستورات ناگهانی پادشاهی در دو مسیر جریان دارد، مسیر حاشیه ای قدرت و  مسیر رأس قدرت داخلی. این اقدامات با هدف اصلاح رویکرد انتقال قدرت در آینده عربستان سعودی انجام شده و تنها یک معنا دارد، وحشت ملک سلمان پادشاه جدید از تزلزل تخت پادشاهی و تقویت قدرت در مهار ارکان حاکمیت خود در مرحله آینده. این موضوع باعث شده است وی جناح های دیگر در خاندان حاکم غیر از برادران تنی خود را از حاکمیت دور کند و جای آن ها را به فرزند و برادر زادگان تنی خود بدهد.

انجام این اصلاحات که تنها بعد از حدود 4 ماه از به قدرت رسیدن ملک سلمان صورت گرفته، شکست بزرگی برای گزینه ‌هایی است که وی در ابتدای پادشاهی خود آن ‌ها را مطرح کرد. چرا که درغیر این‌ صورت وی مجبور نبود به این اندازه اصلاحات محوری را در یک دفعه انجام دهد و تنها با بررسی ساختاری و موضعی قادر به حل آن می شد، اما موضوع عمیق ‌تر و خطرناک‌ تر از هر طرح و اصلاحات دولتی است ، بلکه موضوع مرتبط به در اختیار گرفتن تمامی حاکمیت عربستان سعودی و بهره‌ مندی از مزایای آن است که باعث شده به ‌ناچار تمامی این دستورات پادشاهی را به صورت یکجا صادر کند و کودتایی را در داخل خاندان حاکم رقم بزند. علاوه‌ بر این دستورات جدید، پادشاه دستور ادغام دیوان پادشاهی با دفتر ولیعهد را صادر کرد که این به معنای کاستن از اختیارات ولیعهد و ممانعت از تلاش وی برای رسیدن به تخت پادشاهی است.

در مورد زمان‌بندی این اقدامات می‌توان گفت که این تحولات غافلگیرکننده تنها یک هفته بعد از شکست آل سعود در یمن اتفاق افتاد، این موضوع سؤالاتی را در مورد انگیزه‌های پشت پرده چنین اصلاحاتی و عجله در مورد آن ها مطرح می کند و اینکه آیا این اقدام انگیزه ‌ای برای تقویت جبهه داخلی عربستان برای مقابله و سرکوب اعتراضات در خاندان حاکم در مورد تجاوز به یمن بوده است؟ این‌ ها سؤالاتی است که از سوی خاندان حاکم سعودی باید به آن پاسخ داده شود. این در حالی است  که مجتهد فعال سعودی افشا کننده مسایل پشت پرده عربستان چند روز پیش از صدور دستور پادشاهی از فشارهای اعمال ‌شده بر ضد امیر مقرن بن عبدالعزیز برای برکناری از قدرت خبر داد. وی همچنین از اقدامی شبیه کودتا خبر داد که بر اساس آن متعب بن عبدالله به دنبال بازپس گرفتن قدرت برای خانواده خود بود. 

پیش از اعلام اصلاحات جدید در حاکمیت عربستان سعودی یک سناریوی خنده‌ دار هالیوودی در ابعاد امنیتی صورت گرفت که با اعلام توقیف 93 عنصر داعش در عربستان و مهار توطئه ‌ها و برنامه‌ های آن‌ها در از بین بردن طرح‌ های آن‌ها در حمله و ایجاد انفجار در سفارت آمریکا همراه بود. این ادعاها تلاشی مذبوحانه برای حاکم کردن فضای امنیتی در کشور و برجسته کردن محمد بن نایف وزیر کشور و ولیعهد جدید و محمد بن سلمان وزیر جنگ و جانشین ولیعهد بود که می خواست موفقیت آن ها را در ایجاد ثبات و امنیت در عربستان! نشان دهد و مقدمه سازی ها برای قرار دادن آن ها در صف انتظار پادشاهی را مهیا کند.

علاوه بر این‌ ها نحوه صدور دستور پادشاهی در تعیین فرزند پادشاه به عنوان جانشین ولیعهد نشان‌ دهنده ضعف موقعیت وی بود، چرا که حکم مذکور مجموعه ای از توجیهات را برای این اقدام در خود داشت که شامل مدح و ثنای محمد بن سلمان و تشریح ویژگی ‌ها و شایستگی‌ ها و قدرت وی بود و نشان می داد «این شایستگی ها از طریق مأموریت‌های محول شده به وی برای همه آشکار شده است». حکم پادشاهی وی را  قادر به انجام مسئولیت‌های بزرگ معرفی کرد، در حالی‌ که هنوز 4 ماه از زمان انتصاب وی نگذشته و این مدت برای داوری کردن در مورد خوبی یا بدی وی کافی نیست. هیچ کدام از این صفت‌ها و شاخص‌ها برای تعیین محمد بن نایف به عنوان ولیعهد ذکر نشده است، این در حالی است که وی تجربه بیشتری دارد و رسانه‌ های بین ‌المللی نام ژنرال جنگ بر ضد تروریسم را بر او گذاشته اند. 

در مورد اهداف پشت پرده این تغییرات نیز سوال‌های زیادی نهفته است، اینکه آیا این اصلاحات نشان دهنده بحران حاکمیت واقعی در خاندان آل سعود است و اینکه چه چیزی ملک سلمان را به کنار زدن مردی مانند سعود الفیصل از وزارت خارجه عربستان واداشت که بیش از نیمی از سن خود را در این سمت گذارنده است و با شاهان و شاهزادگان زیادی کار کرده است. این در حالی است که حتی تمسک به اوضاع جسمی وی نیز قانع کننده به نظر نمی ‌رسد، چرا که در عربستان معمول است که مسئولان این کشور تا آخرین نفس همچنان کرسی‌ های ریاست را در اختیار دارند. سوال دیگر در مورد تسریع در اتخاذ اقداماتی برای انتقال قدرت است که در بیانیه تعیین جانشین ولیعهد به صراحت تحت عبارت "انتقال قدرت و سهولت جابجایی آن" آمده، که می‌تواند نشان دهد که اوضاع جسمی پادشاه عربستان رو به راه نیست و وی به هر طریق ممکن به دنبال هموار کردن مسیر به قدرت رسیدن فرزندش در سریع‌ترین زمان ممکن است و می‌خواهد با سپردن مسئولیت های عمده به وی و موفق و خارق العاده جلوه دادن او این کار را انجام دهد.

اقدامات جدید در عربستان سعودی همچنین علامت‌ های سؤال زیادی در مورد برگزیدن عناصر برجسته آمریکایی در عربستان سعودی در پست‌های مهم و کلیدی وزارت کشور و دفاع و خارجه ایجاد کرد، چنانچه وزارت خارجه به عادل الجبیر سپرده شده که سرسپرده غرب در عربستان است. این نشان دهنده حاکمیت ملموس واشنگتن در قلب حاکمیت سعودی و در اختیار داشتن تصمیمات محوری این کشور است.

در مورد نحوه اجرای این تغییرات ناگهانی نیز ملاحظه می ‌شود که یک کلید واژه تکرار شده و صحبت از حاکمیت سالخوردگان و انتقال بی سابقه قدرت از طریق به کارگیری جوانان و تحقق اصلاحات تکرار می ‌شود که به صورت ظاهری خواسته آمریکایی‌ها است و می خواهد وانمود کند که واشنگتن می‌خواهد حاکمیت را به رهبران جوان نسل سوم خاندان سعودی تحویل دهد. اما واقعیت عکس این موضوع را نشان می‌ دهد و استفاده از واژه جوان‌ گرایی نشان‌ دهنده نوعی درگیری مخفی است که البته تلاش شده در پرده نگهداشته شود. جوانگرایی واژه ای برای جدا کردن یکی از شاخه های قوی خاندان حاکم از قدرت و تکیه زدن مطلق عده ای دیگر بر مفاصل قدرت است که قطعا عمق درگیری حاکمیت در داخل عربستان سعودی را افزایش خواهد داد.

منبع: پایگاه خبری العهد

انتهای پیام/ر