درددل استاد هنر معرق چوب؛ مسئولان از پذیرش سبک‌های جدید امتناع می‌کنند
خبرگزاری تسنیم: استاد هنر معرق چوب اصفهان گفت: در بخش صنایع دستی از سوی مسئولان وعده‌هایی داده می‌شود ولی در عمل کاری انجام نمی‌شود و ارزش صنایع دستی هنوز در نظر مسئولان این عرصه شناخته نشده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، پیام فرجاد آزاد در سال 1342 در شهر تهران به دنیا آمد. وی از سال 1361 به آموزش در رشته‌های گرافیک، آبرنگ و مینیاتور مشغول بوده است و از سال 1370 اختصاصاً کار با چوب (معرق) را شروع کرده و در سال 1374 توانست سبکی جدید و بی‌بدیل تحت عنوان "معرق نقش برجسته" ارائه کند که پس‌ازآن این سبک زیبا به‌سرعت در سراسر کشور فراگیر شد.
استاد فرجاد بعد از آن برای تدریس و معرفی این سبک به دانشکده سوره تهران دعوت شد و کنار فعالیت هنری خود تا سال 1380 به‌عنوان استاد راهنمای عملی در اجرای پایان‌نامه‌های دانشجویان مشغول به فعالیت شد و هم‌اکنون به‌عنوان چهره‌ای شناخته‌شده و مؤثر در زمینه معرق شناخته می‌شود.
در یکی از روزهای پایانی بهار و به‌بهانه روز صنایع دستی فرصتی فراهم شد تا با او گفت‌وگویی گرم و صمیمی داشته باشیم. در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید:
تسنیم: شما چطور با این کار آشنا شدید و آیا از این کار راضی هستید؟
پیام فرجاد: من در یک خانواده فرهنگی و هنری به دنیا آمدم، پدرم استاد دانشگاه بود و مادرم معلم، لذا از کودکی به کارهای هنری ازجمله نقاشی، گرافیک و مینیاتور علاقه‌مند شدم و در یک مقطعی احساس کردم در رشته صنایع‌دستی و کار معرق چوب آن‌طور که باید و شاید کارهای جدیدی انجام نشده، بنابراین تصمیم گرفتم از تجربیات هنری خود در این زمینه استفاده کنم.
وقتی من این کار را شروع کردم، خیلی به‌صورت آکادمیک این حرفه تدریس نمی‌شد و در دانشگاه رشته خاصی در این زمینه نداشتیم و روش کار بیشتر به‌حالت استاد و شاگردی بود و این معضل وجود داشت که دوستان از طرح‌های آماده استفاده می‌کردند و به خود این زحمت را نمی‌دادند که با مبانی هنرهای تجسمی آشنا شده و طرحی از خودشان ارائه کنند یا وارد عرصه‌های گسترده‌تری شوند، بنابراین تصمیم گرفتم به این عرصه وارد بشوم تا بتوانم از تجربیاتم استفاده کنم و مرزها را بشکنم و در نتیجه از سال 1370 فعالیت هنری خود را آغاز کردم.
تسنیم:تا چه‌اندازه با این کار به اهداف خود رسیده‌اید؟
پیام فرجاد: در حقیقت هدف خاصی مشخص نکرده بودم که بشود گفت به همه آن رسیده‌ام چراکه در تمام این سال‌ها سعی کرده‌ام رشد و گستردگی‌ای را که در نظرم بوده وسعت بخشیده و در حال حاضر فکر می‌کنم به بسیاری از آن خواسته‌های درونی‌ام رسیده‌ام گرچه راه‌های نرفته بسیاری پیش رو وجود دارد.
تسنیم: آیا تابه‌حال تابلوهای‌تان را به کشورهای دیگر فرستاده‌اید؟
پیام فرجاد: بله، به بسیاری از کشورهای دنیا ازجمله آلمان، انگلستان، فرانسه، آمریکا، ژاپن، هلند و دوبی.
تسنیم: استقبال و آشنایی مردم آن کشورها با هنر معرق چوب چطور بود؟
پیام فرجاد: در بسیاری از نقاط دنیا معرق چوب وجود دارد اما همان‌طور که فرش ما برخی ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارد، معرق چوب ما هم ویژگی‌های خاص خود را دارد ولی شاید به‌اندازه فرش روی آن تبلیغ نشده است که بشود گفت به‌خوبی شناخته‌شده و تفاوت آن با آنچه در سایر نقاط دنیا کار می‌شود، این است که آنها در کارها از روکش چوب استفاده می‌کنند ولی ما از چوب‌های 3میلی‌متری برای اجرای کارهای‌مان استفاده می‌کنیم.
تسنیم: وقتی یک کار تابلو معرق را به پایان می‌رسانید، تا چه‌اندازه از کار خود راضی و خشنود هستید؟
پیام فرجاد: همواره به خود و شاگردانم گفته‌ام که هیچ‌گاه از کار خودشان راضی نباشند. برخی مواقع خیلی از شاگردانم می‌گویند چرا این کار خوب و آن‌طور که می‌خواستیم نشده است، من به آنها می‌گویم "ما برای اینکه طرحی خوب شود، کار نمی‌کنیم، بلکه کار می‌کنیم برای اینکه بد بشود"، البته منظورم این است که ما در انتهای کار باید نقاط ضعف کار و همچنین پارامترهایی را که در بهتر شدن کار مؤثر است تشخیص بدهیم چراکه اگر غیرازاین باشد، به‌نظرم انگیزه انجام کار بعدی از بین می‌رود.
تسنیم:بیشتر تابلوهای شما در چه مورد و موضوعاتی هستند؟
پیام فرجاد: بنا بر شرایط و سفارشات مجبور شدم موضوعات و سبک‌های متفاوتی را تجربه کنم از جمله مینیاتور، سورئال، رئالیسم و.. که سبب شد ثابت کنم که وسعت کار تنها به آنچه تا پیش از این کار شده محدود نمی‌شود ولی بیشتر کارهایی که طراحی و اجرا کردم، بنا به دغدغه‌های روحی‌ام، گاه عرفانی و گاه اجتماعی هستند.
نکته حائز اهمیتی که به‌نظرم لازم است به آن اشاره کنم این است که من در کار معرق یک حرکت جدیدی را ارائه کردم که قبل از آن هرگز وجود نداشت که نام آن را معرق برجسته گذاشته‌ام. این تکنیک را برای اولین بار در سال 1373 ارائه کردم که بعدازآن از طرف دانشکده سوره تهران از من دعوت شد تا این سبک را تدریس کنم، پس‌ازآن هم چهار پایان‌نامه با بچه‌های دانشگاه تحت این عنوان کار کردیم.
تسنیم: درباره جزئیات سبکتان توضیح بدهید.
پیام فرجاد: قبلاً معرق زیر رنگ پلی‌استرهای شفاف بود که شیشه‌ای محسوب می‌شود با زمینه‌های مشکی. من در نمایشگاهی در آلمان احساس کردم که بیننده با این تیپ کار ارتباط برقرار نمی‌کند، یعنی لازم بود حتماً برای او توضیح داده شود که این کاری که می‌بیند چوب است که برش خورده است و با استفاده از رنگ‌های طبیعی درنهایت این تابلو را تشکیل داده است، آن نمایشگاه سبب ایجاد یک جرقه در ذهن من شد و آن این بود که چوب‌های مورد استفاده در کار را از زیر رنگ بیرون بیاوریم لذا چوب‌ها را با همان قطر 3میلی‌متر روی تابلوها کار کردم و سپس کار نقش برجسته را با قلم‌های ریز منبت که اصطلاحاً به آنها قلم‌های چاقویی هم می‌گویند، اضافه کردم.
در این بین، نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که کاری که من اسمش را معرق نقش برجسته گذاشته‌ام با معرق منبت متفاوت است و تفاوت این دو سبک در این است که در معرق منبت چوب‌هایی با قطرهای متفاوت استفاده می‌شود اما در معرق نقش برجسته تمام چوب‌های ما همان چوب‌های استاندارد معرق، یعنی چوب‌های با قطر 3میلی‌متر است.
تسنیم: آیا سبک "معرق نقش برجسته" به‌عنوان یک رشته تحصیلی در دانشگاه جایگاهی دارد؟
پیام فرجاد: متأسفانه خیر، دانشجویان رشته صنایع دستی در سال‌های اول دانشگاه با همه رشته‌های عملی صنایع دستی آشنا می‌شوند تا هنگامی‌که زمان انتخاب واحد رشته تخصصی برسد، از آنجا که مسئولان دانشگاه از پذیرفتن سبک‌های جدید امتناع می‌کنند، این رشته آنجا جایی برای خود باز نکرد و آن سال هم که من برای تدریس دعوت شدم به‌خاطر اشتیاق دانشجویان و اصرارشان به مسئولان بود و بعد آن دیگر هیچ تدریسی در زمینه معرق نقش برجسته در فضای آکادمیک وجود نداشته است.
حتی زمانی که به اصفهان آمدم جهت دیدار از فضای دوست‌داشتنی دانشگاه هنر به آنجا سری زدم و برحسب اتفاق دیداری با مسئول مربوطه داشتم و پیشینه کاری‌ام را معرفی کردم و برای همکاری اعلام آمادگی نمودم ولی دوستان ترجیح دادند از اساتید محلی استفاده کنند و همان روش پنجاه سال پیش را تدریس کنند. در اصفهان دانشجویان حتی می‌ترسند پایان‌نامه‌های خود را با استادی خارج از دانشگاه کار کنند چه برسد به باقی قضایا.
تسنیم: پیش‌ازاین گفتید هنوز راه‌های نرفته بسیاری پیش رو دارید، لطفاً از آنها بگویید.
پیام فرجاد: ایستادن مرگ هنرمند است ازاین‌رو مجموعه جدیدی در دست کار دارم که ازنظر تکنیک نام آن را "کلاژ چوب روی عکس" گذاشته‌ام (کلاژ به‌معنای تکه‌چسبانی) و البته اگر اصطلاح بهتری پیدا کنم شاید نامش را تغییر دهم ولی به هر تقدیر عکس‌هایی که طی سی و اندی سال خودم گرفتم یا بعضاً روی عکس‌های دیگر عکاسان (البته با اجازه ایشان) با چوب حرف واپسین خود را خواهم زد و کار با چوب در این آثار ممکن است با تکنیک معرق یا هر روش دیگر انجام شود.
تسنیم: آیا این کار درآمد خوبی دارد و از آن راضی هستید؟
پیام فرجاد: اعتقادم بر این است اگر در هرکاری بتوانیم خلاقیت و نوآوری داشته باشیم می‌تواند کارآمد باشد، بنابراین اگر دوستان با صبر و حوصله و علاقه این کار را پیگیری کنند و البته کنار آن مطالعه هم داشته باشند حتماً موفق خواهند بود و این کار ازهرجهت برای آنها رضایت‌بخش خواهد شد.
تسنیم: به‌نظرتان برای موفقیت در این کار باید استعداد خاصی داشت؟
پیام فرجاد: استعداد برای من یعنی مجموعه علاقه و پشتکار، به‌طور مثال اگر کسی در زمینه موسیقی موفق می‌شود، از نظر من یعنی در این زمینه علاقه و پشتکار بیشتری داشته است و به‌هیچ‌وجه این‌طور نیست که بگوییم آن شخص به‌قول معروف مادرزاد موسیقی‌دان خوبی بوده است.
تسنیم: آیا دولت شما را برای این کار حمایت می‌کند؟
پیام فرجاد: خیر، متأسفانه در بخش صنایع دستی گله بسیار است و حمایت‌ها آن‌طور که باید و شاید نیست البته بعضاً حرف‌هایی زده می‌شود و وعده‌هایی داده می‌شود ولی در عمل کاری انجام نمی‌شود. به‌نظرم ارزش صنایع دستی هنوز آن‌طور که باید و شاید در نظر مدیران و مسئولان این عرصه شناخته نشده است چرا که این صنعت بسیار می‌تواند کارآفرین باشد و همین‌طور بسیار بازدهی خوبی داشته باشد به‌ویژه برای کشور ما که از موقعیت توریستی خوبی برخوردار است.
تسنیم:آیا دوست داشتید غیر این شغل، کار دیگری داشته باشید؟
پیام فرجاد: فعالیت دیگری ندارم چراکه آن‌قدر به این کار علاقه‌مند بوده‌ام که هیچ‌وقت به این موضوع فکر نکرده‌ام که کار دیگری انجام دهم.
تسنیم: آخرین کلام شما، استاد؟
پیام فرجاد: به جوان‌های‌مان توصیه می‌کنم برای کارهای هنری کمی بیشتر حوصله به خرج بدهند و وقت بیشتری بگذارند تا در زندگی از آرامش بیشتری بهره‌مند شوند، گفته می‌شود خداوند وقتی به انسان رسید از خلقت او دست کشید تا انسان نیمه باقی‌مانده خود را خودش خلق کند، امیدوارم همه در انجام این کار موفق باشیم تا به آرامش برسیم.
گفت‌وگو از وحید عالم
انتهای پیام/ج*1
