آیا غنی به کرزی تبدیل می‌شود؟
خبرگزاری تسنیم: در حالی که غنی در سیاست خارجی خود تغییراتی وارد آورده اما عدم تغییر بنیادی در رفتار همکاران و دشمنان استراتژیک افغانستان، احتمال حضور کرزی دیگر در صحنه سیاست خارجی افغانستان را محتمل می‌کند.
به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، روز گذشته اشرف‌غنی رئیس‌جمهور افغانستان در سفر به ولایت افغانستان در جنوب این کشور خبر امضا شدن تفاهمنامه جنجالی همکاری‌های اطلاعتی میان کابل و اسلام‌آباد را تکذیب کرد.
در واقع این اتفاق در حالی رخ می‌داد که از زمان افشای امضای تفاهمنامه همکاری‌های اطلاعاتی کابل و اسلام‌آباد موجی از انتقادها متوجه ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان شد و برخی این تفاهمنامه و همچنین نزدیکی بیش از حد غنی به پاکستان را در واقع معامله با خاک و خون کشور و مردم افغانستان می‌پنداشتند.
حال پس از حدود یک سال از آغاز به کار حکومت وحدت ملی افغانستان و تغییر در سیاست خارجی این حکومت یعنی نزدیکی به پاکستان و دوری از هند که خلاف روند سابق چند دهه‌ای کابل است، برخی بر این اعتقادند که غنی در آینده به احتمال فراوان در سیاست خارجی خود دچار تغییر خواهد شد.
در همین راستا نگاهی به عملکرد رؤسای جمهور سابق و کنونی افغانستان در روند سیاست خارجی آن‌ها خواهیم انداخت و مقایسه‌ای در این زمینه صورت خواهد گرفت:
آمریکا، غنی و کرزی
افغانستان کشوری است که زخم‌های زیادی از جنگ‌ها، ناامنی‌ها و دخالت‌های آشکار و پنهان نظامی وسیاسی بیگانگان در طول تاریخ پر فرازونشیب خود به ویژه طی چند دهه گذشته برتن دارد. هرچند سرآغاز بحران این کشور در دهه‌های اخیر، کودتای مارکسیستی و سپس لشکرکشی قشون سرخ شوروی سابق به افغانستان است اما بحران فراگیر در افغانستان، پس ازحمله نیروهای ناتو به سرکردگی آمریکا که برای مبارزه با تروریسم و نابودی القاعده صورت گرفت به تدریج رو به وخامت گذاشت و اینک با گذشت هر روز بر ابعاد آن افزوده می شود.
پس ازحمله آمریکا و ناتو به افغانستان و سقوط رژیم طالبان، حامدکرزی رئیس‌جمهور سابق این کشور براساس مصوبه کنفرانس «بن» زمام امور افغانستان را در دست گرفت. وی ابتدا امیدوار بود آمریکا و متحدینش بتوانند ریشه‌های تروریسم را در افغانستان و منطقه بخشکانند؛ اما گذشت زمان نشان داد که آن‌ها یا توان این کار را نداشتند و یا اصلا برای مبارزه با تروریسم نیامده بودند بلکه حضورشان در افغانستان برای اهداف خاصی بود که در منطقه داشته و دارند.
عملکرد آمریکا در افغانستان سبب شد تا حامدکرزی دیدگاه خود رانسبت به واشنگتن که به شدت به آن دل بسته بود، تغییر دهد. کرزی بارها از آمریکا به خاطر حملات پهپادی به غیرنظامیان و انجام عملیات‌های شبانه انتقاد کرد اما آمریکا بدون توجه به انتقادهای حامدکرزی همچنان به کار خود ادامه می‌داد.
کرزی در سال‌های پایانی حکومت خود به شخصیتی ضدآمریکایی در نزد افکار عمومی مردم افغانستان تبدیل شده بود و تا جایی پیش رفت که پیمان امنیتی کابل - واشنگتن که مورد علاقه و تأکید آمریکا بود را نیز با بی‌اعتنایی امضا نکرد و بارها علیه آن به ایراد سخنرانی پرداخت.
پس از اتمام دوره ریاست‌جمهوری حامدکرزی، محمداشرف غنی در حالی زمام امور افغانستان را در دست گرفت که این کشور در اوج اوضاع نابه‌سامان اقتصادی، سیاسی و ناامنی به سر می‌برد. غنی چه در زمان تبلیغات انتخاباتی و چه پس از تکیه بر اریکه قدرت، همواره از صلح سخن گفت و تأمین امنیت وثبات افغانستان را در اولویت کاری خود قرار داد. طالبان به عنوان بزرگترین و قوی‌ترین گروه مسلح مخالف، طرف اصلی اشرف غنی برای گفت‌وگوهای صلح بود؛ به همین خاطر تلاش کرد تا برای رسیدن به این هدف، از کشورهایی که گمان می‌کرد بر طالبان نفوذ دارند مانند پاکستان و عربستان سعودی، استمداد بطلبد.
همچنین رئیس‌جمهور غنی برای تضمین استحکام بنیه نظامی افغانستان جهت مقابله با تهدیدهای طالبان، با خروج کامل نیروهای خارجی که قرار بود تا پایان سال 2015 افغانستان را ترک کنند مخالفت کرد . وی در مارس 2015 به آمریکا سفر کرد و از کاخ سفید خواست تا خروج نیروهای خود از افغانستان را به تعویق بیاندازد. آمریکا نیز در پاسخ به درخواست غنی وعده داد 10000 سرباز خود را پس از سال 2015 نیز در افغانستان نگه دارد.
جاده ابریشم و تشدید ناامنی شمال افغانستان
بهبود وضعیت اقتصادی افغانستان از دیگر اولویت‌های محمداشرف غنی بود. وی برای نیل به این هدف در 26 مارس 2015 اعلام کرد که می‌خواهد جاده ابریشم را به منظور جلب همکاری‌های منطقه‌ای دوباره احیاء کند، اما در این «پروژه همکاری‌های منطقه‌ای» نامی از پاکستان نبرد بلکه رونق اقتصادی افغانستان را منوط به همکاری با چین، هند و ایران کرد. براساس گزارش‌ها، حکومت اشرف غنی به تازگی روابط خود با کشور چین را که در ساخت این جاده همکاری می‌کند، تقویت کرده است.
برخی کارشناسان، تشدید تحرکات گروه‌های شبه‌نظامی در شمال افغانستان و حمله به ولایات قندز، فاریاب، سرپل و غیره را ناشی از همین مسئله می‌دانند. آن‌ها می‌گویند ممکن است حذف پاکستان از این پروژه باعث ناراحتی اسلام‌آباد شده و سازمان اطلاعات ارتش پاکستان (آی اس آی) را تحریک کرده باشد تا حمایت خود را از گروه‌های شبه‌نظامی در شمال افغانستان افزایش دهد؛ پاکستان می‌خواهد با این کار طرح غنی برای احیای جاده ابریشم را به چالش بکشد و با ناامن ساختن مناطق شمالی افغانستان، که بی‌تردید امنیت این مناطق برای تحقق این هدف حیاتی است، اشرف غنی را از طرحش مأیوس کند.
هرچند نوازشریف نخست‌وزیر پاکستان در دیدار اخیرش از کابل به طور جدی وعده همکاری به افغانستان داد وگفت: دشمن افغانستان دشمن پاکستان نیز هست اما در مجموع دیدگاه کلی افغان‌ها درباره عملکرد پاکستان در قبال افغانستان منفی است. ملت افغانستان معتقد است که اسلام‌آباد در وعده‌های خود برای کمک به روند صلح افغانستان و تشویق طالبان به مذاکره صادق نیست بلکه می‌خواهد افغانستانی ضعیف در همسایگی خود داشته باشد تا به آسانی به منافع خود در این کشور دست پیدا کند.
دیپلماسی جنگ پاکستان
کارشناسان افغان بر این باورند که سیاست پاکستان در رابطه با افغانستان به ویژه در مقطع کنونی بر «دیپلماسی توأم با جنگ» استوار است. به عقیده آن‌ها آنچه که حالت متضاد به روابط «افغانستان - پاکستان» می‌دهد، مسئله تروریسم و خط دیورند است و تنها عرصه همکاری‌های دوجانبه که میان دو کشور وجود دارد، همکاری اقتصادی و ترانزیتی است که آن نیز هرازگاهی درسایه مسئله نخست یعنی (تروریسم و دیورند) قرار گرفته است که ماه‌ها توقیف کالاهای تجار افغانی در بندر کراچی در زمان کرزی یکی از نمونه‌های آن است.
حامد کرزی رئیس‌جمهور سابق افغانستان در طول دوران زمامداری خود بیش از 20 بار به پاکستان سفر کرد و تلاش نمود تا همکاری اسلام آباد را در حل مشکلات کشورش به دست آورد، اما دستاوردی در این راه نداشت.
با توجه به سیاست‌های پاکستان بود که حامدکرزی در هنگام مراسم تحلیف رئیس‌جمهور غنی به وی تذکر داد تا در روابط خود با اسلام‌آباد احتیاط را کار بگیرد.
مخالفت کرزی با امضای توافقنامه همکاری‌های اطلاعاتی کابل - اسلام‌آباد که اخیرا بحث ان مطرح شده نیز در راستای بی‌اعتمادی کرزی به صداقت پاکستان ارزیابی می‌شود. این توافقنامه نه تنها با مخالف کرزی، که با مخالفت اغلب افغان‌ها و نهادهای دولتی افغانستان مانند شورای ملی، مجلس سنا و همچنین ریاست امنیت ملی این کشور رو به رو شد تا جایی که رسانه‌ها از درگیری لفظی میان «رحمت‌الله نبیل» رییس امنیت ملی و «حنیف اتمر» مشاور امنیت ملی غنی خبر داد.
به هرحال، بیش از دو ماه از سفر غنی به پاکستان و وعده‌های مقامات این کشور مبنی بر همکاری در روند صلح افغانستان و وادار نمودن طالبان به گفت‌وگو می‌گذرد، اما نه تنها تاریخ این وعده‌ها سپری شده بلکه هر روز بر ابعاد حملات و ناامنی‌ها در افغانستان افزوده می‌شود و این در حالی است که طالبان نیز هنوز حاضر به گفت‌وگو با دولت غنی نشده است.
به عقیده کارشناسان این همان «دیپلماسی صلح و جنگ » پاکستان است که در روابط خود با اشرف‌غنی اعمال می‌کند.
نزدیکی دوباره غنی به هند و تکاپوی اسلام‌آباد
اشرف غنی در بدو شروع به کار خود، پس از عربستان سعودی به پاکستان سفر کرد. مقامات پاکستانی هم چندبار با سفر به افغانستان با مقامات افغان دیدار کردند. غنی در نزدیکی با پاکستان تا جایی پیش رفت که حتی قرارداد خرید سلاح از دوست دیرینه افغانستان یعنی هند را برای خوشنودی پاکستان به تعلیق درآورد اما سفر اخیر غنی به هند باعث شد تا مقامات دهلی نو بار دیگر به مواضع سابق خود بازگردند. اظهارات «مودی» نخست‌وزیر هند در دیدار با غنی مبنی بر اینکه «هر زمان افغانستان نیاز به کمک داشته باشد هند آماده است به این کشور کمک کند» مؤید این مسئله است. رئیس‌جمهور افغانستان نیز در دیدار خود از هند خواستار سرمایه‌گذاری‌های دهلی نو در افغانستان از جمله در بخش معادن گردید. تحلیلگران و آگاهان مسائل افغانستان اظهارات غنی و مقامات هندی را نزدیکی مجدد هند و افغانستان ارزیابی می‌کنند؛ مسئله‌ای که برای پاکستان خوشایند نخواهد بود. برخی از کارشناسان افغان، رفت وآمدهای پنهان و آشکار اخیر مقامات پاکستانی به کابل را تلاش اسلام‌آباد برای جلوگیری از بهبود روابط هند و افغانستان می‌دانند.
با نزدیک شدن دوباره اشرف‌غنی به هند، به نظر می‌رسد غنی به تدریج در راهی گام خواهد نهاد که کرزی در روابط خود با پاکستان پیمود. به گزارش سایت «روهی»، اشرف‌غنی اخیرا با ارسال نامه‌ای به اسلام‌آباد 20 روز به مقامات پاکستانی مهلت داد تا صداقت خود را در همکاری با صلح و ثبات افغانستان به اثبات برسانند. این مسئله نشان می‌دهد که اشرف غنی اعتماد خود را نسبت به پاکستان از دست داده است.
از سوی دیگر، به رغم امضای پیمان امنیتی با آمریکا توسط دولت اشرف غنی، نه تنها شهرهای افغانستان به ویژه در شمال این کشور با تهدیدات روزافزون هراس‌افگنانه گروه‌های تروریستی که از بیرون مرزها وارد افغانستان می‌شوند رو به رو هستند بلکه در داخل نیز حملات پهپادی آمریکا همچنان ادامه دارد؛ ارتش افغانستان به گونه‌ای که دولت این کشور از همکاران خارجی خود توقع داشت تجهیز نشده و حتی ناتو تجهیز ارتش افغانستان به سلاح‌های سنگین را غیرضروری خوانده است. ناتو اخیرا اعلام کرد که به حضور خود در افغانستان همچنان ادامه خواهد داد. ناتو ماموریت جدید خود در افغانستان را «حمایت قاطع» نامیده است. «فیلیپ من» سخنگوی این مأموریت به رسانه‌ها گفته است که نیروهای افغان اکنون به سلاح‌های سنگین نیاز ندارند زیرا این سلاح‌ها هزینه زیادی می‌طلبد.این در حالی است که اخیرا بعضی از رسانه‌های افغانستان از تحویل سلاح‌های مستعمل آمریکایی در افغانستان به پاکستان پرده برداشتند. حتی بعضی از کارشناسان، پاکستان را پیمانکار قراردادی آمریکا در ناامن ساختن افغانستان می‌دانند.
این‌ها نشان می‌دهد که عملکرد آمریکا و ناتو نیز نسبت به زمان کرزی تغییری نکرده است.از سوی دیگر، ملت افغان نسبت به صداقت پاکستان هم تردید دارد.
بنابراین اگر پاکستان و غرب همچنان به سیاست‌های گذشته خود در افغانستان ادامه دهند، اشرف‌غنی راهی نخواهد داشت جز این که مواضع حامد کرزی را در برابر آن‌ها اختیار کند و تبدیل به کرزی دیگر شود.
انتهای پیام/
