دومین حوضه پرباران ایران دست به گریبان بحران خشکسالی
خبرگزاری تسنیم: استان لرستان پس از حوضه آبریز دریای خزر دومین حوضه پرباران ایران است که به دلیل خروج سالانه ۱۲ میلیارد مترمکعب آب به‌شدت با بحران کم آبی روبه‌رو است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرم‌آباد، چند سال اخیر استان لرستان با پدیده‌ای به نام خشکسالی مواجه شده و مردم همواره با تبعات منفی آن دست و پنجه نرم می‌کنند.
با کاهش بارندگی در سال‌های اخیر، بروز خشکسالی شدت بیشتری گرفته و به دنبال آن خیلی از شهرهای استان لرستان از جمله کوهدشت و رومشکان لرستان با بحران جدی آب مواجه شدند.
کمبود آب آشامیدنی و کشاورزی، درگیری و تعارضات محلی، پدید آمدن ریز گردها و آتش‌سوزی گسترده در سطح جنگل و مرتع همواره از تبعات خشکسالی در لرستان بوده است.
با توجه به بحث خشکسالی و در پی آن بحران آب در روستاهای لرستان ضرورت تسریع در روند ساخت سدهای استان و به ویژه سد معشوره ایجاب می‌کند که مسئولان گام‌های مؤثری در این راستا بردارند.
آمارها نشان می‌دهد سالانه حجم قابل‌توجهی از آب‌های سطحی لرستان از استان خارج‌شده که با توجه به چالش‌های اخیر خشکسالی در استان راهی جزء احداث سد و ذخیره‌سازی آب باقی نمی‌ماند.
استان لرستان دومین حوضه پرباران ایران
بهروز ابراهیمی کارشناس مطالعات پایه آب منطقه‌ای لرستان در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: استان لرستان پس از حوضه آبریز دریای خزر دومین حوضه پرباران ایران است اما این موضوع به معنی عدم تأثیرپذیری از مصائب خشکسالی نیست.
وی بابیان اینکه اقتصاد لرستان بیش از همه متکی به کشاورزی و دام‌پروری است، افزود: معمولاً هر سال تبعات خشکسالی بیش از دو سال در استان باقی می‌ماند و اثر خشکسالی بر استانی مانند لرستان کاملاً مشهود است.
کارشناس مطالعات پایه آب منطقه‌ای لرستان با اشاره به اینکه مشکل تأمین آب شرب بهداشتی گریبان گیر اکثر شهرهای استان و به ویژه کوهدشت و رومشکان شده، بیان کرد: در حال حاضر این شهرستان‌ها با مشکل جدی تأمین آب مواجه بوده و دورنمای این قضیه نگران‌کننده است.
کاهش 10 درصدی بارندگی در لرستان
وی تصریح کرد: متوسط بلندمدت بارندگی بر اساس شبکه بخشی موجود آب منطقه‌ای و هواشناسی بین 450 تا 500 میلی‌متر متغیر اعلام می‌شود اما به هر حال میزان بارندگی‌های لرستان نسبت به متوسط بلندمدت حدود 10 درصد کاهش داشته است.
ابراهیمی با اشاره به اینکه عمده آبخوان‌های اصلی استان لرستان به‌طور مدام با سرعت غیر یکسان در حال اُفت بوده، گفت: در دوره بلندمدت بیش از 500 میلیون مترمکعب از آبخوان‌های استان تخلیه می‌شود و این در حالی است که توان دینامیک احیای سالانه آبخوان‌های زیرزمینی آبرفتی استان کمی بیش از 600 میلیون مترمکعب در سال است.
وی اظهار داشت: میزان اُفت آب زیرزمینی از حدود 40 متر در دوره بلند درازمدت آبخوان کوهدشت تا شرایط نسبتاً متقارن در آبخوان چغلوندی متغیر است.
حجم بارش لرستان کمتر از 4 درصد کل بارش کشور
کارشناس مطالعات پایه آب منطقه‌ای لرستان افزود: گرچه لرستان از نظر بارندگی جزء استان‌های غنی کشور محسوب می‌شود اما به دلیل حجم کم بارش کمتر از چهار درصد کل بارش کشور را دارد.
وی گفت: کل تولید آب سطحی استان با توجه به آمار متوسط درازمدت نزدیک به هشت میلیارد مترمکعب است اما با توجه به رودخانه‌های مرزی مانند سزار وسیمره که پس از ورود به لرستان از مرزهای آن خارج می‌شوند متوسط درازمدت خروج آب سطحی از استان بیش از 12 میلیارد مترمکعب است.
ابراهیمی عنوان کرد: آمار آب‌های سطحی استان در سال‌های اخیر به دلایل مختلفی چون تغییر اقلیم، خشکسالی، برداشت‌های نامناسب و سدهای بهره‌برداری شده در استان‌های مجاور تا کمتر از پنج میلیارد مترمکعب کاهش داشته است.
نداشتن سهم از آب رودخانه‌های اصلی
وی خاطرنشان کرد: استان لرستان به‌دلیل حضور در سر شاخه‌های کرخه و دز، وضعیت توپوگرافی ویژه، قرارگیری دشت‌های اصلی در سر شاخه‌های رودخانه‌ها و ارتفاعات بالا امکان استفاده مناسب و بهینه از آب به هنگام رودخانه‌های اصلی را نداشته است.
کارشناس مطالعات پایه آب منطقه‌ای لرستان بیان کرد: تنظیم آب به وسیله سد تنها راه استفاده از ظرفیت آب فراوان و خاک مطلوب در لرستان است.
وی بابیان اینکه عمده بارندگی لرستان در فصولی است که نیاز به آب کم بوده گفت: به لحاظ مکانی نیز بارندگی مناسب استان در مناطقی است که اصولاً نزدیک دشت‌های مهم استان نیست و به همین دلیل بهره‌برداری بهینه از منابع آب سطحی تأثیر منفی داشته است.
احداث سدهای تنظیمی تنها گزینه برای توسعه کشت آبی در استان
ابراهیمی تصریح کرد: در حال حاضر هیچ گزینه‌ای جزء احداث سدهای تنظیمی و ذخیره‌سازی آب برای امکان توسعه کشت آبی در استان وجود ندارد.
مهدی سجادی معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، حفر چاه‌های غیرمجاز و اضافه برداشت از آن‌ها از یک‌سو و وقوع خشکسالی از طرف دیگر خسارات جبران‌ناپذیری به سفره‌های آب‌های زیرزمینی وارد کرده است.
وی افزود: با توجه به وقوع خشک‌سالی‌های اخیر، در بخش‌هایی که امکان کاهش و تهدید آب وجود دارد ضروری است تا اقداماتی جدی انجام شود.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان عنوان کرد: لرستان ظرفیت‌های بسیار قوی در بخش منابع آب دارد اما وقوع خشکسالی، حفر چاه‌های غیرمجاز و افزایش استفاده از منابع آب زیرزمینی سبب شد تا استان با بحران آب روبه‌رو شود.
بحران آب در کوهدشت و رومشکان
وی با اشاره به اینکه از کوهدشت به عنوان انبار غله استان نام‌برده شده، گفت: متأسفانه دشت‌های کوهدشت و رومشکان واقعاً با بحران جدی آب مواجه‌اند به طوری که در سطح استان این مناطق با چالش بیشتری روبه‌رو هستند.
سجادی تصریح کرد: شهرستان‌های کوهدشت و رومشکان به دلیل بحران آب از طرف وزارت نیرو به عنوان دشت و محدوده مطالعاتی ممنوعه اعلام‌شده که به همین منظور امکان افزایش، توسعه و بهره‌برداری در آن‌ها وجود ندارد و سطح شرکت آب منطقه‌ای لرستان تمهیدات لازمی در جهت چاره‌جویی و حفاظت از این مناطق در حال اجرا است.
وی گفت: سایر دشت‌های استان نسبت به این دو مناطق وضعیت بهتری دارند اما این بدین معنا نیست که با بحران آب مواجه نیستند.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان اظهار داشت: شرکت آب منطقه‌ای لرستان در رابطه حفظ و صیانت از دشت‌های استان، اجرای کامل طرح احیاء و تعادل بخشی دشت‌های استان را در برنامه کاری خود قرار داده است.
طرح احیاء دشت‌های لرستان در قالب 11 طرح
وی با اشاره به اینکه طرح احیاء دشت‌های استان در قالب 11 طرح اجرایی می‌شود، افزود: ایجاد گروه‌های بازرسی در سطح دشت‌ها، نصب کنتور هوشمند آب و برق، ساماندهی شرکت‌های حفاری، پروژه تغذیه مصنوعی دشت‌ها، تشکیل شورای حفاظت منابع آب در سطح استان و شهرستان را می‌توان بخشی از این طرح‌ها برشمرد.
سجادی عنوان کرد: ورود کشاورزان غیربومی از استان‌های هم‌جوار مانند همدان، قم و اصفهان به لرستان به یک معضل تبدیل‌شده چرا که آن‌ها به منظور اجاره زمین‌های کشاورزی و چاه‌های آب مبادرت به کشت گیاهان آب دوستی مانند هندوانه می‌کنند.
تخریب منابع آب از سوی ورود کشاورزان غیربومی
وی عنوان کرد: اقدام کشاورزان غیربومی در استان سبب تخریب منابع آب و آلود کردن خاک به مواد شیمیایی به منظور افزایش غیرمجاز این محصول می‌شود.
معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای لرستان گفت: خوشبختانه با تعامل خوبی که شرکت آب منطقه‌ای لرستان بین دادگستری، نیروی انتظامی و جهاد کشاورزی دارد تاکنون چاه‌هایی که مبادرت به کشت گیاهان آب دوست کرده‌اند شناسایی و پلمپ شد.
وی عنوان کرد: در جهت حفاظت از منابع آب و به ویژه آب‌های زیرزمینی و استفاده بهتر از این منابع اجرای سیستم‌های نوین آبیاری تحت فشار توسط جهاد کشاورزی در حال اجرا و پیگیری است که این موضوع می‌تواند به هدر رفت منابع آب، شستشوی خاک گام مؤثری باشد.
کاهش 17 درصدی بارندگی در لرستان
سید محمد ناصر هاشمی مدیرکل هواشناسی لرستان در گفت‌وگو با تسنیم اظهار داشت: بارندگی‌های استان لرستان از ابتدای سال زراعی (مهر 93) تاکنون 363 میلی‌متر بوده که نسبت به سال زراعی گذشته 11 درصد و نسبت به بلندمدت 17 درصد کاهش داشته است.
وی افزود: در تمام شهرهای استان به استثنای شهرستان الیگودرز و ازنا بارندگی نسبت به وضعیت نرمال کاهش‌یافته است.
مدیرکل هواشناسی لرستان با اشاره به اینکه کاهش بارندگی‌های شهرستان کوهدشت، عنوان کرد: شهرستان کوهدشت با 39 درصد نسبت به بلندمدت شدیدترین کاهش را داشته است.
کمترین بارندگی لرستان در کوهدشت
وی بیان کرد: شهرستان خرم‌آباد با 34 درصد کمتر از نرمال پس از کوهدشت کمترین بارندگی را داشته است.
هاشمی تصریح کرد: شهرستان‌های رومشکان با 31 درصد، پلدختر 27 درصد، دلفان 22 درصد، سلسله 19 درصد، بروجرد پنج درصد و دورود با دو درصد نسبت به بلندمدت کاهش داشته‌اند.
وی بیان کرد: با توجه به اینکه طی چند سال گذشته بارش‌ها استان از حالت جامد به مایع تبدیل‌شده بنابراین تأثیر چندانی در افزایش آب‌های زیرزمینی نداشته است.
علیرضا کاکاوند مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی لرستان اظهار داشت: در سطح استان دو هزار و 861 روستا وجود دارد، بیان کرد: هم‌اکنون 104 روستای بالای 20 خانوار با مشکل آب شرب مواجه هستند.
کمبود آب شرب در 104 روستای لرستان
کاکاوند با اشاره به بحث خشکسالی در لرستان، گفت: متأسفانه با وجود خشکسالی و آغاز فصل تابستان برخی از کشاورزان به جهت آبیاری باغات و مزارع اقدام به آبیاری غیرمجاز از آب شرب می‌کنند که این خود به مشکل اساسی تبدیل‌شده است.
شهرستان کوهدشت روزی قطب کشاورزی لرستان محسوب می‌شد به طوری که لقب انبار غله لرستان را به خود گرفت اما امروزه خشکسالی این شهرستان را به جایی رساند که از طرف وزارت نیرو به عنوان دشت و محدوده مطالعاتی ممنوعه اعلام‌شده است با این وجود احداث سد معشوره می‌تواند اقتصاد و کشاورزی مرده این شهرستان زنده کند.
البته سد معشوره اکنون دیگر به رویای مردم این منطقه تبدیل‌شده و پس از چند سال هنوز چشم‌انتظار وعده مسئولان است.
با این اوصاف تبعات خشکسالی در استان مشهود است و از طرفی چون معیشت مردم لرستان متکی بر کشاورزی است باید با مدیریت صحیح منابع آب در جهت رونق کشاورزی و مصرف بهینه آب قدم برداشت.
گزارش از سکینه بیرانوند
انتهای پیام/ج