این نان محلی مورد استقبال اسکویی ها است و میهمانانی که به اسکو سفر می کنند می توانند این نان بسیار خوشمزه و مقوی را به عنوان سوغات خوردنی خریداری کنند. پخت این نان از زمان‌های قدیم در شهرستان اسکو رایج بوده و اغلب از آرد گندم و جو مرغوب منطقه تهیه و تولید می‌شود با وجود تغییرات روز افزون و صنعتی شدن تولید نان، تهیه نان سنتی اسکو همچنان با شیوه سنتی و بومی صورت می‌گیرد که به آن انحصار ویژه‌ای بخشیده است.
شیوه و مهارت خاص پخت، کارگاهی بودن پخت، کیفیت بالا، اشتهار مطلوب، مقبولیت، ماندگاری، یکدست، یکرنگ و یکنواخت بودن نان سنتی اسکو را محصولی ویژه و مقبول کرده است. تنور نان سنتی اسکو از نوع افقی بوده و کف آن به وسیله آجرهای مربعی شکل مفرش شده است. به دلیل نازکی خمیر پخت نان اسکو سریع صورت گرفته و نانهای پخته شده به کمک دو چوب باریک از تنور بیرون آورده می‌شوند. بافت نان لواش اسکو نسبتا یکنواخت و اندازه آن به طول 70 تا 80 سانتی متر و عرض 40 سانتی‌متر می‌رسد.
روزانه حدود 30 تن نان سنتی در اسکو پخت می شود که از این میزان حدود سه تن به مصرف داخل استان آذربایجان شرقی رسیده و مابقی به سایر استان ها و کشورها عراق و جمهوری آذربایجان صادر می شود.
ارزش های غذایی نان اسکو
نان اسکو نمونه مناسبی برای اصلاح الگوی مصرف است چرا که ذره ای از نان اسکو اسراف نمی شود و به این خاطر افرادی که ضایعات نان را جمع آوری می کنند در شهرستان اسکو فعالیتی ندارند. با توجه به ویژگی های نان اسکو می توان آن را به عنوان الگویی برای استاندارد ملی نان سنتی کشور لحاظ کرد. رئیس سازمان استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران با اشاره به علاقمندی اغلب ایرانیان به مصرف نان های مسطح گفت: نان اسکو جزو نان های سنتی است که با دورریزی صفر، با ذائقه ایرانیان نیز همخوانی دارد.
نان اسکو حالت خشک دارد و به مدت سه ماه و حتی بیشتر قابل نگهداری است که در موقع مصرف با اضافه کردن مقداری آب می‌توان آن را مرطوب و آماده مصرف کرد.ضایعات این نوع نان در حد صفر بوده و طعم خوشایندی دارد.
«نان اسکو» به عنوان یکی از معروفترین نان های سنتی کشور است که تمام استانداردهای لازم را برای تولید، عرضه و مصرف داراست اما در سیاست گذاری های کلان مورد غفلت قرار گرفته است دلیل ترویج نان صنعتی از سوی مسئولان، وجود مواد مضر برای سلامت در نان های سنتی و نیز نبود استاندارد پخت عنوان می شود این درحالی است که برخی از نان های سنتی در کشور بسیار سالم تر، خوشمزه تر و البته اقتصادی تر از نان های صنعتی است.
امروزه بحث ساماندهی تولید، پخت، عرضه و مصرف نان در کشور به یکی از استراتژیکی ترین سیاستگذاری های کلان بدل شده است با این حال اما به نظر می رسد به جای اتخاذ تصمیمات کارشناسی و نیز رعایت سلایق و البته حفظ تاریخ و سنت و پیشینه نان های ایرانی، پخت و عرضه نان صنعتی که اغلب با ذائقه ایرانی ها سازگار نیست تبلیغ می شود به اعتقاد کارشناسان، گرچه مسئولان امر به جای اصلاح و ساماندهی نان های سنتی، صنعتی سازی نان را آن هم بر اساس مدل های خارجی به عنوان راحت ترین راهکار ممکن در پیش گرفته اند اما باید اذعان داشت واقعیت چیز دیگری بوده و ذائقه و سلیقه مصرف کنندگان ایرانی در این بین لحاظ نشده است.
ترویج نان اسکو گامی برای نهادینه شدن اصلاح الگوی مصرف
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر، کیفیت و اشتهار مطلوب، مقبولیت، ماندگاری و ضایعات اندک را جزو مزیت ها و ویژگی های نان اسکو برشمرد و خاطرنشان کرد: اسراف نان در کشور برخلاف دستورات دین ما بی حد و حصر است و با توجه به نبود ضایعات نان اسکو، ترویج مصرف این نان علاوه بر مغذی بودن، جلوی اسراف که چیزی مضموم در دین است را خواهد گرفت.
رضا رحمانی با بیان اینکه نان اسکو یکدست، یکرنگ و یکنواخت بوده و برای انواع غذاها و ذائقه ها و فرهنگ مصرف ایرانی مناسب است، گفت: با استانداردسازی و تولید صنعتی، این نان را می توان علاوه بر پوشش کامل مصرف داخلی به کشورهای دیگر نیز صادر کرد که این امر مستلزم برنامه ریزی و برند سازی است.
وی وجود قریب به یکصد واحد نان سنتی در بخش مرکزی شهرستان اسکو را حاکی از پتانسیل خوب منطقه اعلام کرد و گفت: توسعه این واحدها نیازمند برنامه ریزی و حمایت دولت است که با فعالیت های شروع شده دورنمای این صنعت پرتلالو خواهد بود.
رحمانی با اشاره به سیاستهای دولت در توسعه نانوایی های صنعتی گفت: ضروری است نانوایی های فعلی نیز در این گونه کارخانه جات سهامدار شوند.
برخی نانوایان اسکو در گفتگو با مهر می‌گویند: دولت اجباری برای آزادپز شدن آنها ندارد اما پخت نان آزادپز صرفه اقتصادی بیشتری برایشان دارد. از سوی دیگر، چون نان کیفیت بالاتری می‌یابد، مشتریانش هم بیشتر می‌شود. به گفته آنها، البته از تعداد مشتریان خرید نان برخی از آنها، از زمانی که آزادپز شده‌اند کمتر شده است، چراکه واقعا برخی از مردم قدرت خرید سابق را ندارند که حتی گرانی چند صد تومانی نان برایشان مهم نباشد.
تبلیغ حلفه گمشده در ترویج نان های سنتی، سالم و مقرون به صرفه
قائم مقام سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی، هفته گذشته در جلسه هماهنگی اولین همایش نان، نانوا و نانوایی گفت: کارخانجات آرد آذربایجان شرقی متحول شده و پخت نان نیز با گذشته تفاوت بسیاری دارد اما مردم باید با حقوق خود در زمینه دریافت نان سالم آشنا شوند.
غلامعلی راستی ادامه داد: کیفیت آرد تولیدی در استان قابل مقایسه با گذشته نیست و در همایش نان از سفره تا مزرعه می توان از دستگاه های قدیمی کارخانه جات تولیدی آرد به عنوان موزه ای استفاده کرد و در اختیارمردم گذاشت.
وی همچنین گفت: با هماهنگی های صورت گرفته با انجمن صنفی تولید کنندگان آرد، نان رایگان در همایش نان از سفره تا مزرعه پخت و عرضه می شود و در راستای مباحث تبلیغی توزیع رایگان نان صورت می گیرد و تبلیغ در زمینه محصولات نانی امری ضروری است تا مردم با کیفیت نانهای مختلف آشنا شوند.
معاون خبر صدا و سیمای مرکز آذربایجان شرقی نیز در این نشست هماهنگی با اشاره به تولید گزارشهای خبری و پیش خبری بیان کرد: علاوه بر برنامه های خبری معاونتهای دیگر صدا و سیما نیز برنامه های تولیدی را در دستور کار خود دارند
و بایستی برندهای برتر نان استان مانند نان اسکو، فطیر بستان آباد و نان های دیگر نیز به مردم معرفی شده و زمینه تولید نان های برتر در دیگر شهرها فراهم شود.
صادقی با اشاره به اهمیت انعکاس طرح های تحقیقاتی دانشگاهی درزمینه نان عنوان کرد: در حال حاضر برخی طرح های دانشگاهی درتبریز در زمینه نان انجام می شود که انعکاس این طرح ها به جامعه موثر و مفید خواهد بود.
حمید شکوهی مدیر کل دفتر هماهنگی امور اقتصادی و بین‌المللی استانداری با بیان اینکه در زمینه تبلیغاتی باید کارهای بیشتری انجام شود، اظهار کرد: در زمینه آماده سازی تبلیغاتی نیز باید همراهی رسانه ها را داشته باشیم و در راستای ترویج فرهنگ نان باید این موضوع از نگاه مذهبی و فرهنگی نیز تبیین شود و تلاش می کنیم تا با برگزاری مستمر همایش نان از سال آینده در محل نمایشگاه بین المللی تبریز و در قالب نمایشگاه ارایه توانمندی های ارگان های مختلف در زمینه نان و تولید آرد و مسائل جانبی گامی جهت انجام فعالیت های تبلیغی در این خصوص برداریم.
ضایعات مربوط به پائین بودن قیمت نان
نان در کشورمان در مقایسه با سایر مواد غذایی ارزان ترین ماده غذایی به شمار می رود. علت ارزان بودن قیمت نان، یارانه ای است که از طرف دولت پرداخت می شود. اکثر خریداران نان بیش از مقدار مورد نیاز خریداری کرده و چون به طور معمولی نگهداری می شود اکثراً در ظرف چند ساعت به علت پدید بیات، طعم و مزه خوشایند و حالت تازگی را از دست داده و از نقطه نظر اغلب افراد غیرقابل تصور می شود اما مازاد نان دور ریخته می شود یا سر از گاوداری ها در می آورد.
هم اکنون بیش ازیکصد واحد پخت نان اسکو با اشتغالزایی 350 نفر در این منطقه فعالیت دارند. شهرستان اسکو با 85 هزار نفر جمعیت در 20 کیلومتری جنوب غرب تبریز قرار دارد.
نتایج کنترل تولید ضایعات نان
اگر ضایعات نان از 30 درصد فعلی به پنج درصد برسد صرفه جویی حاصل، نه تنها ایران را به خودکفایی اقتصادی در زمینه گندم می رساند بلکه در سال بیش از یک میلیون تن گندم مازاد بر مصرف داخلی باقی می ماند که می توان آن را به کشورهای همجوار صادر کرد.
این موارد بخشی از سخنان مهدی غضنفری، وزیر بازرگانی است که با ابراز نگرانی از بی ثباتی تولید گندم در کشور، کنترل تولید ضایعات نان را یکی از راه های ایجاد ثبات در زمینه تولید و نیز خودکفایی گندم می داند.
وی با بیان اینکه جلوگیری از دور ریز نان نقش مهمی در اقتصاد خانواده ها به خصوص اقشار آسیب پذیر خواهد داشت، پیشنهاد تعیین روزی ویژه از سوی دولت به عنوان "روز ملی نان" می کند تا از این طریق برنامه های فرهنگی با محوریت تکریم نان اجرا شود.
البته از این موضوع نیز نباید گذشت که ضایعات نان فقط نان خشک هایی نیست که هر روز در خانه خود یا در برخی رستوران ها و مغازها و نیز حین تردد در معابر مشاهده می کنیم بلکه ضایعات نان از مرحله کشت گندم تا خوردن نان را شامل می شود.
