ارزیابی وضعیت زایمان طبیعی و سزارین در طرح تحول سلامت

به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، از سال 1393 طرح تحول نظام سلامت با هدف حمایت مالی از مردم در برابر هزینه‌های سلامت با محوریت اقشار آسیب‌پذیر، از طریق ساماندهی تأمین خدمات بیمارستانی و کاهش پرداخت سهم بیماران در بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت، سرلوحه فعالیت‌ها و برنامه‌های این وزارت‌خانه قرار گرفت.

 

پانزدهم اردیبهشت سال 93 طرح تحول نظام سلامت در هشت بسته خدمت به‌اجرا درآمد که ارتقای کیفیت خدمات ویزیت، کیفیت هتلینگ بیمارستان‌ها و ترویج زایمان طبیعی از محورهای مهم آن بود. 

 

در گام نخست این طرح، هزینه‌های سلامت با کاهش میزان پرداخت‌ از 40 به 8 درصد انجام شد؛ به‌طوری‌که افراد بستری واجد بیمه، بایستی پایه سلامت تنها 6 درصد از مبلغ صورت‌حساب تنظیمی را بر اساس تعرفه و قیمت مصوب پرداخت کنند. همچنین بر اساس این طرح، روستاییان، عشایر، ساکنین شهرهای زیر 20 هزار نفر و افرادی که از طریق نظام ارجاع به بیمارستان‌های مشمول برنامه مراجعه می‌کنند، ملزم به پرداخت 3 درصد از هزینه خدمات خواهند بود. هرچند این طرح دارای نقاط قوت بسیاری است، ولی در برخی نکات نیازمند بازنگری و دقت‌نظر بیشتر است.

 

یکی از مهم‌ترین خدمات در این طرح، ترویج زایمان طبیعی است. طبق قانون برنامه توسعه پنجم بهبود وضعیت سلامت مادران و نوزادان یکی از برنامه‌های اصلی است که با ارزیابی "بهبود سلامت مادران در چارچوب بهداشت باروری" و "کاهش میزان مرگ‌ومیر کودکان" میزان دست‌یابی به این مهم سنجش می‌شود.

 

براساس آمار اداره سلامت مادران وزارت بهداشت در سال 1390 از مجموع 1.3 میلیون زایمان ثبت‌شده در کشور، حدود 53 درصد زایمان‌ها به روش سزارین و 47درصد به روش طبیعی انجام شده است که این رقم بیان‌گر آمار بالا و نگران‌کننده سزارین در کشور است. هم‌چنین بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت در سال 2010 ، ایران با 41.3 درصد میزان سزارین، رتبه دوم جهان را در این روش زایمانی کسب کرده است. 

 

با توجه به وضعیت موجود، ترویج زایمان طبیعی و کاهش زایمان سزارین یکی از اولویت‌های اصلی وزارت بهداشت بوده و به گفته رییس اداره سلامت مادران این وزارت‌خانه، مراقبت‌های مادری با کیفیت و کمیت بالا در دستور کار وزارت بهداشت قرار گرفته است. 

 

دکتر فرحناز ترکستانی، در این خصوص به خبرنگار مهرخانه می‌گوید: آن‌چه برای ما اهمیت دارد، وقوع یک زایمان ایمن برای مادر است. ما نمی‌گوییم سزارین بد است. اتفاقاً این روش باعث کاهش میزان مرگ‌ومیر مادران و نوزادان نیز شده است، ولی متأسفانه بسیاری از سزارین‌های انجام‌گرفته، بی‌مورد است. صرف ترس مادر از زایمان طبیعی و یا ترغیب پزشکان نباید سزارین انجام شود، بلکه باید به دنبال حفظ سلامتی مادر و جنین بود. وقتی آمار سزارین در کشور از استاندارد جهانی بالاتر است، یعنی روند غیراصولی را پیش گرفته‌ایم.

 

در طرح تحول نظام سلامت، ترویج زایمان طبیعی با هدف کلی ارتقای شاخص‌های سلامت مادران و نوزادان از طریق کاهش میزان سزارین دنبال می‌شود. یکی از برنامه‌ها برای نیل به این هدف، انجام زایمان طبیعی در بیمارستان‌های وزارت بهداشت به‌صورت رایگان است. 

 

بر اساس اهداف این طرح قرار بود تا پایان سال 93 میزان عمل‌های سزارین به کمتر از 10 درصد برسد. دکتر محمد آقاجانی؛ معاونت درمان وزارت بهداشت در این خصوص به مهرخانه می‌گوید: میزان زایمان‌های سزارین سال 93 در مراکز دولتی و خصوصی، در مقایسه با سال 92 حدود 5.5 درصد کاهش یافته است و حدود 470 هزار زایمان طبیعی، رایگان انجام شده است.

 

بخش عمده این زایمان‌ها توسط ماماها صورت می‌گیرد. ماماها که برای زایمان طبیعی آموزش می‌بینند، بار اصلی این طرح به‌ویژه در مناطق محرم را به‌عهده دارند. ناهید خداکرمی؛ رییس انجمن علمی مامایی کشور در این خصوص به مهرخانه می‌گوید: سال گذشته 700 هزار زایمان طبیعی انجام شد که 76 درصد آن؛ یعنی حدود 450 هزار زایمان، توسط ماماها انجام گرفت. 

 

وی سزارین را مصیبت نسل آینده می‌داند و خاطرنشان می‌کند: برای آن‌که نسل سالمی داشته باشیم، چاره‌ای جز ترویج زایمان طبیعی نیست. اثرات خوب این طرح سال‌های دیگر خود را نشان می‌دهد. البته جامعه مامایی حدود 10 سال است برنامه‌ای با عنوان زایمان فیزیولوژیک را با همکاری اداره سلامت مادران وزارت بهداشت طراحی کرده است که به این امر بسیار کمک می‌کند.

 

علاوه بر رایگان‌شدن زایمان طبیعی برنامه‌هایی برای آماده‌سازی روحی و جسمی مادر نیز اجرا شده است. دکتر آقاجانی؛ دبیر اجرایی ستاد کشور طرح تحول سلامت، این‌طور ادامه می‌دهد: به‌منظور کاهش ترس و اضطراب مادر باردار، کلاس‌های آماده‌سازی مادران در هشت جلسه و آموزش ورزش‌‌های دوران بارداری و پس از زایمان نیز به‌صورت رایگان برگزار می‌شود. از دیگر برنامه‌ها برای ترویج زایمان طبیعی، انجام زایمان بی‌درد و زایمان در آب به‌صورت رایگان است که در برخی از بیمارستان‌های وابسته به وزارت بهداشت اجرا می‌شود، ولی متأسفانه اکثر مردم در این خصوص بی‌اطلاع هستند. 

 

وی برنامه‌های اجرایی به منظور افزایش زایمان طبیعی و تشویق مادران به این نوع زایمان را مثبت ارزیابی کرده و می‌گوید: در کل می‌توان گفت با توجه به شرکت در کلاس‌های آموزشی، اطلاع‌رسانی و دسترسی به اینترنت، میزان گرایش به زایمان طبیعی نسبت به سه ‌سال اخیر بیشتر شده است، ولی این مسئله هم‌چنان نیازمند اطلاع‌رسانی دقیق‌تر و همکاری رسانه‌ها است.

 

در بخش دیگر ترویج زایمان طبیعی، افزایش رضایت‌مندی مادران باردار از طریق حفظ حریم خصوصی با بهینه‌سازی فضای فیزیکی اتاق‌های زایمان مطرح شده است. معاونت درمان وزارت بهداشت، از راه‌اندازی 366 بلوک زایمانی به مهرخانه خبر داده و عنوان می‌دارد: برای حفظ حریم خصوصی مادر و تجهیزات کامل‌تر برای حضور پدر و یا همراه دیگری در کنار مادر باردار، یک هزار و 130 اتاق تک‌نفره زایمان در بیمارستان‌های دانشگاه‌های علوم‌پزشکی کشور در حال احداث است و ساخت این بلوک‌های زایمانی تا پایان سال 94 به اتمام خواهد رسید. در حال حاضر بیمارستان شهید اکبرآبادی تهران و بیمارستان بعثت کردستان به این اتاق‌های زایمانی تجهیز است. 

 

در بسیاری از محافل صحبت از طرح یکسان‌سازی تعرفه‌های زایمان طبیعی و سزارین است، ولی آقاجانی می‌گوید: طرحی با نام یکسان‌سازی تعرفه‌ها وجود ندارد، بلکه ما برای متخصصان زنان و زایمانی که در بیمارستان‌های وزارت بهداشت، زایمان طبیعی دارند، تعرفه‌های تشویقی در نظر گرفته‌ایم؛ به‌گونه‌ای که برای انجام زایمان طبیعی دستمزدی بالاتر از تعرفه عمل سزارین به آن‌ها پرداخت شود.

 

اما نظارت بر کار پزشکانی که در مطب برای بیماران خود سزارین را تجویز می‌کنند، چگونه است؟ آن‌چه مسلم است بسیاری از سزارین‌ها توسط پزشکان زنان و زایمان توصیه می‌شود و اکثر این پزشکان با گرفتن مبالغ‌ بالا به عنوان حق‌الزحمه در یکی از بیمارستان‌های طرف قرارداد، کودک را از طریق عمل سزارین به‌دنیا می‌آورند، ترکستانی، رییس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت در این‌باره می‌گوید: این وزارت‌خانه در طرح تحول سلامت، کلیه بیمارستان‌های دولتی و خصوصی را موظف کرده است تا میزان سزارین خود را کاهش دهند. در غیر این‌صورت در ارزشیابی آن‌ها دخالت خواهد کرد. 

 

معاونت درمان وزارت بهداشت نیز در این خصوص به مهرخانه چنین می‌گوید: اگر شاخص سزارین در بیمارستانی نسبت به سال گذشته خود کاهش نیابد و یا بیشتر شود، اخطارهای لازم داده خواهد شد و در صورت عدم اصلاح رویه، از اعتباربخشی آن بیمارستان کاسته می‌شود.

 

طرح تحول نظام سلامت، در کنار تمامی مزایا نقاط ضعفی نیز دارد. آن‌چه در این مبحث مهم است، پرداخت هزینه زایمان سزارین اورژانسی است. مادری که برای زایمان طبیعی به مراکز مراجعه می‌کند، در صورت لزوم و تهدید خطر سلامتی برای خود و یا کودکش، باید تحت عمل سزارین اورژانسی قرار گیرد، ولی این زایمان دیگر برای او رایگان نخواهد بود و او باید مبلغ عمل سزارین را بپردازد. 

 

البته با توجه به اهمیت ترویج زایمان طبیعی و دغدغه‌مند بودن متولیان سلامت، امید است که برای این مسئله نیز فکری شود. اهمیت زایمان طبیعی برای سلامت مادر و نوزاد بارها عنوان شده است و امیدواریم با اجرای بهتر و مستمر طرح تحول نظام سلامت هر روز شاهد کاهش میزان سزارین و رضایتمندی مردم از زایمان‌های طبیعی باشیم.

منبع:مهر خانه

 

انتهای پیام/