آسیب مراکز غیرمجاز به درمان اعتیاد

به گزارش گروه "رسانه‌ها" خبرگزاری تسنیم، از امروز روزها را می‌شماریم تا شش ماه دیگر که تقویم می‌رسد به زمستان و ماه دی، نزدیک به 200 روز دیگر که پایان یک ضرب‌الاجل شش ماهه برای 200 مرکز درمان سرپایی و اقامتی غیرمجاز اعتیاد است که با وجود تکرار چندین ضرب‌الاجل، تاکنون به بقا ادامه داده‌اند.

روایت های هولناک از این که برخی از این مراکز با معتادان چه کرده اند هنوز در ذهن ها پاک نشده؛ از کتک زدن معتادان گرفته که به جراحت های شدید و حتی مرگشان منجر شده تا قرار دادن آنها در قفس سگ و عریان کردنشان در فضای باز و خیس کردن آنها با آب یخ. اذیت و آزار برای ترک اعتیاد نیز فاجعه ای است که خبرش چند سال قبل، از این مراکز درز کرد.

آن زمان ستاد مبارزه با موادمخدر موضع گرفت که وزارت بهداشت و بهزیستی به عنوان دو مرجع صادرکننده مجوز به مراکز درمان اعتیاد، مسئول این وقایع تلخ هستند؛ ولی حتی این جمله کوبنده نیز نوار فعالیت مراکز غیرمجاز را قطع نکرد.ابتدای فصل زمستان مهلت شش ماهه ای که دیروز پرویز افشار، معاون کاهش تقاضای ستاد مبارزه با موادمخدر در گفت وگو با ایسنا به آن اشاره کرد، تمام خواهد شد که به گفته او آخرین مهلت نیز هست. در دو سال اخیر این ضرب الاجل چند بار تمدید و به پلمب یا کسب مجوز برخی از مراکز منتهی شده است؛ ضرب الاجل هایی که به گفته افشار باعث شناسایی هزار مرکز غیرمجاز شده که هنوز پای 200 تای آنها برای دریافت مجوز می لنگد.

مراکز درمان اعتیاد چه سرپایی و چه اقامتی (کمپ) باید تابع استانداردهای ویژه باشد؛ از ظاهر و متراژ و تجهیزات ساختمان گرفته تا کادر درمانی و خدمات بهداشتی و رفاهی که به معتادان ارائه می کنند. اما غیرمجازها اغلب با استانداردها فاصله فراوانی دارند و حتی بسیاری از مجازها نیز با اغماض به استانداردها نزدیک هستند حتی سعید صفاتیان، عضو کمیته موادمخدر تشخیص مصلحت نظام با اطمینان به ما اعلام می کند اگر مراکز مجاز درمان اعتیاد قرار باشد همه موارد ذکر شده در پروتکل درمان را اجرا کنند، بیشتر از سه ماه دوام نمی آورند و ورشکست خواهند شد.

پس اگر حال و روز مجازها این است، حساب غیرمجازها پاک است و آن وقت باید تاملی کرد بر گزارش مسئول فنی چند کمپ و مرکز ترک اعتیاد که به شرط محفوظ ماندن نامش درگفت وگو با ما از مراکزی گفت که در انبار مواد غذایی شان سبزیجات فاسد دارند و به خورد معتادان می دهند یا از بدترین و بی کیفیت ترین مواد برای تهیه غذای معتادان در حال ترک استفاده می کنند و در غیرانسانی ترین شیوه، چیزی بجز آب در اختیار بیمار قرار نمی دهند.

کسانی که الفبای درمان اعتیاد را می شناسند، می دانند یک معتاد کهنه کار در اولین روزهای شروع ترک، دچار اسهال شدید و افت فشار می شود و برای جبران املاح از دست رفته اش نیاز به غذای مقوی دارد. اما در مراکز بی کیفیت درمان (چه مجاز و چه غیرمجاز) پذیرایی با آب یا در شاهانه ترین حالت، با چای انجام می شود.

سعید صفاتیان، عضو کمیته موادمخدرتشخیص مصلحت نظام این موضوع را تائید می کند، وقایعی که آن را محصول رشد بی رویه مراکز درمانی و به تبع آن، پایین آمدن درآمد مراکز می داند و دست آخر دودش به چشم معتادان در حال ترک می رود؛ یک روز به شکل دریافت هزینه های اضافه از آنها، یک روز در قالب کم گذاشتن از سهمیه متادون شان و روزی دیگر توسل مراکز به روش های درمانی غیراستاندارد.

طبق اعلام ستاد مبارزه با موادمخدر، هم اکنون در کشور حدود 7000 مرکز درمان اعتیاد وجود دارد که 5700 مورد آن مراکز درمان سرپایی و حدود 1300 مورد آن کمپ اقامتی است؛ مراکزی که لابه لای آنها حتما رگه هایی از تخلف وجود دارد و تشدید نظارت ها را طلب می کند.

سعید صفاتیان البته چندان به تقویت نظارت ها خوشبین نیست، بویژه این که دانشگاه شهید بهشتی را که مسئول نظارت بر هزار مرکز درمانی است، مثال می زند و می گوید فقط سه نیرو برای نظارت بر مراکز درمان اعتیاد در اختیار دارد و در طول سال حتی موفق به یک بار بازدید از همه این مراکز نمی شود.

این حال و روز مراکز مجاز و شناخته شده است که ما را می رساند به حال و روز وخیم نظارت ها بر مراکز غیرمجاز که معمولا در مناطقی پرت فعالیت می کنند و اگر شناسایی شوند، بعد از مدتی همچون قارچ از نقطه ای دیگر سر درمی آورند.

تیر خلاص غیرمجازها به درمان

کسانی که تاکنون راه را اشتباهی رفته و از مراکزغیرمجاز درمان اعتیاد سردرآورده اند، سرنوشت همه شان به مرگ ختم نشده؛ اما بسیاری از آنها طعم کتک، ضربات شیلنگ و زنجیر، توهین، تحقیر و ترک یابویی را چشیده اند.

ترک یابویی یا ترک خشک یا ترک یکباره، شگرد این مراکز است که اساسش بر سختگیری های شدید به معتاد در حال ترک است تا در مدتی کوتاه سم از بدنش خارج و پاک شود اما این شیوه نه تنها مورد تائید نیست که بر اساس مطالعات محققان دانشکده پزشکی جورج تاون در سال 2013 که در نشریه مغز منتشر شد، ترک یابویی موجب کاهش قدرت ذهن و زوال آن می شود.

پرویز افشار، معاون کاهش تقاضای ستاد مبارزه با موادمخدر، این روش ترک غیراستاندارد را ربط می دهد به مراکز غیرمجاز درمان که به گفته او برای به حداقل رساندشان تلاش شده، ولی هنوز ده ها و صدها مرکز به تور نیفتاده، به حیاتشان ادامه می دهند.

بقای این مراکز از این بابت خطرناک است که آنها به فرآیند درمان اعتیاد درکشور لطمه می زنند و افرادی معتادتر از قبل روانه جامعه می کنند، کسانی که آذرخش مکری، رئیس مرکز ملی مطالعات اعتیاد نگران آسیب های روانی آنها و گریزان شدنشان از درمان است.

او به ما توضیح می دهد که وقتی در مرکزی غیرمجاز از روش های غلط درمانی استفاده می شود، معتاد در حال ترک، آسیب های مکرر روانی می بیند و چون باور می کند درمان اعتیاد همین است و بس، از هرچه درمان است رویگردان می شود و عمیق تر از قبل در اعتیاد می خزد.

سعید صفاتیان، عضو کمیته موادمخدر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز می گوید این مراکز سیستم درمان اعتیاد کشور را ضعیف می کنند؛ به این علت که وقتی افراد از مراجعه به مراکز غیرمجاز، نتیجه نمی گیرند، به کل سیستم بدبین می شوند و به سبب سرخوردگی از آن، دیگر دنباله درمان را نمی گیرند.

این کارشناس، تغییر الگوی مصرف پس از این سرخوردگی را نیز قابل تامل می داند، طوری که مشاهدات وی نشان داده معمولا پس از هر بار مراجعه به مراکز درمانی و به دست نیامدن نتیجه مطلوب، معتادان مواد پرخطرتر و سنگین تری را مصرف می کنند.

اینها را باید اضافه کنیم به درصد پایین ماندگاری معتادان در سیستم درمان که آمارهای رسمی آن را در بهترین حالت، 25 درصد نشان می دهد؛ یعنی از هر صد نفر مراجعه کننده به مراکز فقط 25 نفر در چرخه درمان می مانند و 75 نفر باقی مانده به درمان پشت می کنند. صفاتیان یکی ازعلل این ماندگاری ضعیف را فعالیت مراکز غیرمجاز که دافعه ای شدید دارند می داند، نکته ای که قابل تامل است و ظرایفی در دل خویش دارد.

دولت هر سال برای درمان اعتیاد پول های میلیاردی هزینه می کند و نزدیک به 7000 مرکز درمانی اعتیاد نیز از معتادان برای درمان پول می گیرند و برای درمان وقت و انرژی می گذارند، اما نظارت ضعیف بر عملکرد مراکز درمانی، بخش بزرگی از این سرمایه های مادی و انسانی را بر باد می دهد و در این میان مراکز غیرمجاز ساز ناکوک خویش را می نوازند.

چرخه درمان اعتیاد نیاز به آرامش، علم و اعتماد دارد که فعلا در کشور ما این سه بخش مخدوش است. اما شاید سروسامان دادن به مراکز غیرمجاز و کوتاه کردن دست افراد غیرمتخصص از این حوزه، آرامش و اعتماد را به آن برگرداند.

منبع: جام جم

انتهای پیام/