شعر نوجوان امروز؛ سردرگم میان مرزهای نامعلوم و بلاتکلیف در متن و حاشیه

رودابه حمزه‌ای، شاعر کودک و نوجوان، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، با اشاره به این موضوع که چرا شعر نوجوان کمتر گفته می‌شود، گفت: ما شعر نوجوان را به نوعی حذف شده در ترکیب گروه‌های سنی می‌بینیم. دلیل این است که نوجوان دیروز با نوجوان امروز ما زمین تا آسمان متفاوت است، ولی ما شاعران خودمان را با این تغییرات عوض نکردیم. نوجوان دیروز ما می‌توانست با سن 12 تا 17 سال، کار بیرون را انجام دهد و به پدر و مادرش کمک مالی می‌کرد و امکان داشت در صورت نبود پدر، یک‌خانواده را اداره کند. بعد هم انقلاب کرد و جنگ شد، نوجوان 13 ساله ما سلاح به دست گرفت و جنگید.

وی ادامه داد: حالا نوجوان دیروز را با این ویژگی‌ها کنار نوجوان امروز که قدرت انتخاب لباس و انجام امور شخصی‌اش را ندارد، بگذارید. ما زمانی که می‌دانستیم نوجوان کیست، برایش شعر می‌گفتیم، الآن دوران گذاری داریم که هنوز نوجوان ذهن ما شکل نگرفته است. نمی‌دانیم و نمی‌شناسیمش. اول می‌گوییم بیاییم برایش شعر کودکانه بگوییم، چون روحیه‌اش به کودک نزدیک است، اما بعد می‌گوییم، نه او روابط عمومی‌اش زیاد است و از کامپیوتر و ... اطلاعات بسیاری دارد. از سوی دیگر نمی‌توانیم مثل یک‌بزرگسال با او رفتار کنیم، چون می‌بینیم که او زیر بار کارهای شخصی‌اش هم نمی‌رود.

این شاعر نوجوان افزود: نوجوان کتابخوان و اهل مطالعه ما ترجیح می‌دهد برود شعر سهراب سپهری، حافظ و سعدی بخواند و نوجوانی که کتاب نمی‌خواند و گاهی کتاب به دستش می‌رسد، از شعر کودک لذت می‌برد. ما الآن راجع به سن نوجوان دچار گم‌گشتگی شده‌ایم.

حمزه‌ای در پاسخ به این پرسش که چرا در شعر نوجوان امروز بسیاری از موضوعات مبتلی به سن نوجوانی در شعر گم شده و به آن پرداخته نمی‌شود، گفت: ما مدت‌های مدیدی احساس نوجوان را نادیده گرفتیم، به همین دلیل دیگر مسائل را پررنگ‌تر کردیم. به سراغ موضوعات حاشیه‌ای و کارهای پنهانی هم رفتیم، مثلاً اگر آسیبی بر سر راه نوجوان وجود دارد، آن را پنهان می‌کردیم. اولین نکته‌ای که از کتاب نوجوان حذف کردیم، عشق بود و بعد آسیب‌های اجتماعی‌ای بود که بر سر راه نوجوان امروز قرار می‌گیرد و خطراتی که در کمین او بود. نتیجه این شد: چاهی با دهانه گشاد در میان راه هست و یک‌عده ناآگاه به داخل چاه افتاده‌اند.

وی با بیان اینکه الآن زمان آن فرارسیده است که باید واقع‌بینانه‌تر و تخصصی‌تر درباره نوجوان شعر و سخن بگوییم، یادآور شد: راجع به موضوع عشق در دوره نوجوانی، راجع به درونیات و انقلاب‌های درونی نوجوان در این سن و شناخت شخصیتی او، اعتماد به نفس و ... تماماً مقوله‌هایی است که می‌توان با استفاده از زبان ادبی و عناصر آن، در شعر و قصه مطرح کرد؛ یعنی نوجوان امروز را با سلاح ادبیات به ادب و اخلاق و همه خوبی‌ها هدایت کرد.

حمزه‌ای با بیان اینکه آیا وقفه ایجاد شده، آسیب‌هایی هم در پی داشته یا خیر، گفت: قرار نیست ما مستقیم کار کنیم، فقط کافی است که شاعر یا نویسنده به موضوع در قالب اثر ادبی اشاره کند. مثلاً «نه» به موقع گفتن را آموزش دهیم. این مهارت را آموزش دهیم، به مقوله اعتیاد اشاره کرده و بچه را برای ورود به این مقوله آماده کرده‌اید. برای کودک به صورت مستقیم با داستان سخن می‌گوییم، در نوجوان هم مستقیماً مفاهیم را مطرح می‌کنیم، نه موضوع را.

وی در پایان تأکید کرد: وقتی می‌گوییم دوره گذار را طی می‌کند، همین است. اگر قرار بود که به همان سیاق شعر نوجوان را طی کند، تکرار مکررات بود. ولی وقتی این وقفه باعث می‌شود که به دنبال راهکار باشیم. در این زمینه باید دست شاعر و نویسنده را هم کمی باز بگذاریم. اگر این مسیر را طی نمی‌کردیم، باعث نمی‌شد به این کمبودها پی ببریم.

انتهای پیام/