قدرت رهبران جنگ در بی‌تاثیر کردن مذاکرات صلح افغانستان
خبرگزاری تسنیم: دور نخست مذاکرات صلح بین نمایندگان طالبان و دولت افغانستان در حالی برگزار شد که اختلاف میان سران طالبان و برخی از مقامات نظامی دولتی و مجاهدین افغان هشداری برای موفقیت این پروسه محسوب می‌شود.
به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم به نقل از مجله «دیپلمات»، «ملا عمر» رهبر طالبان افغانستان در پیام عیدانه خود مذاکرات صلح را با هدف خاتمه جنگ طولانی این کشور «مشروع» اعلام کرد. این حرکت از جانب رهبر طالبان اولین فرمان در مورد این مذاکرات است.
سرانجام مذاکره مستقیم میان نمایندگان دولت و طالبان افغانستان در هفت جولای در پاکستان انجام شد که قدم مهمی پس از سال‌ها تلاش و انتظار محسوب می‌شود. حکومت وحدت ملی این دور از مذاکرات را به عنوان «شروع نخستین دور مذاکرات رسمی صلح» یاد کرد در حالی که «نواز شریف» نخست وزیر پاکستان آن را « پیشرفت مهم» دانست. واکنش‌های بین‌المللی نیز در کل مثبت ارزیابی شد اما تمام افراد این دور از مذاکرات را تنها آغازی برای روند بلندمدت و سخت ارزیابی می‌کنند.
برگزاری نخستین دور مذاکرات صلح می‌تواند در برگیرنده چند نکته مثبت باشد. پس از سال‌ها تلاش بیهوده، سرانجام نخستین دور این مذاکرات شروع شد. در حالی که این دور از مذاکرات «گرم» و «مثبت» ارزیابی می‌شود.
از طرفی هم با رد شدن «محمد معصوم استانکزی» وزیر پیشنهادی دفاع و اوضاع نامناسب امنیتی، پیشرفت در مذاکرات صلح هر چند ناچیز، می‌تواند در این دوره زمانی مورد استقبال قرار گیرد. از همه مهمتر با در نظر گرفتن نقش پاکستان در کشاندن نمایندگان طالبان بر سر میز مذاکره، برگزاری این دور از مذاکرات توجیهی برای سیاست خارجی اشرف‌غنی به شمار می‌رود که مدت‌هاست مورد انتقاد شدید داخلی قرار گرفته است.
نمایندگان شرکت‌کننده در این دور از مذاکرات از جانب دو جناح حکومت وحدت ملی انتخاب شده بودند. این هیئت که توسط «حکمت کرزی» معاون وزیر امور خارجه رهبری می‌شد شامل نمایندگانی نزدیک به اشرف‌غنی، عبدالله عبدالله، عبدالرشید دوستم، محمد محقق و سرور دانش بود که بیانگر حمایت این دو جناح از این مذاکرات بود.
رهبری هیئت طالبان را «ملا عبدالجلیل» وزیر خارجه سابق بر عهده داشت که شامل نمایندگانی از بیشتر جناح‌های اصلی این گروه مانند «ملا یحیی» نماینده شبکه حقانی بود. مهمترین نتیجه این دور از مذاکرات توافق ادامه آن پس از ماه رمضان بود.
این مذاکرات حتی در بهترین حالت مستلزم زمان طولانی برای دستیابی به سازش قابل قبول می‌باشد. هر دو طرف می‌بایست تلاش‌های هماهنگی برای بدست آمدن نتایج مثبت داشته باشند تا اطمینان دهند که دو طرف خواستار برطرف شدن موانع پیش‌رو هستند.
از طرفی هم وجود جناح‌های مختلف نیز می‌تواند تهدیدی برای پیشبرد این مذاکرات محسوب شود. بیانیه‌ای در «صدای جهاد» طالبان منتشر شد که این دور از مذاکرات را رد کرده بود و ضمن «توطئه پاکستانی» دانستن آن، در مورد نتایج فاجعه‌بار هشدار داده بود البته هر چند که این بیانیه سریع و بدون هیچ توضیحی از این سایت حذف شد.
پیام عیدانه ملاعمر بیانگر این بود که وی به دنبال برطرف کردن اختلافات میان جناح‌های مختلف است. این حرکت رهبر طالبان نشان می‌دهد که این جناح‌ها نفوذ قابل توجهی دارند. رهبران مهم طالبان تحت فشار پاکستان قرار دارند تا در مذاکرات صلح شرکت کنند اما با این وجود هنوز هم تعدادی از جنگجویان طالبان با برگزاری هر نوع مذاکره‌ای با دولت افغانستان مخالفت می‌کنند.
«عبدالقیوم ذاکر» رئیس کمیسیون نظامی سابق طالبان از جمله افراد مخالف است که برای دومین بار از این کمیسیون نظامی اخراج شد. ذاکر با وجود مقام سطح پایین هنوز هم می‌تواند تاثیرپذیری قابل‌توجهی در میان رده‌های این گروه داشته باشد که این حالت از وی به عنوان «برهم‌زننده» یاد می‌شود.
علاوه‌برآن، با نفوذ گروه تروریستی داعش در افغانستان گزینه بعدی این دسته از رهبران و جناح‌های مخالف مذاکرات صلح پیوستن به این گروه است.
با کنار گذاشتن اختلافات داخلی، تغییر نکردن مواضع طالبان در مذاکرات صلح نیز از موانع دیگر است.
طالبان همچنان به حملات نظامی خود برای تقویت مواضع خود در این مذاکرات ادامه می‌دهد. از طرفی هم دولت افغانستان موفق به برقراری آتش‌بس با طالبان در طول تعطیلات عید نشد. طالبان همچنان بر تقاضاهای خود مبنی بر خروج نیروهای نظامی خارجی، لغو تحریم‌های سازمان ملل، آزادی زندانیان این گروه و اصلاح قانون اساسی افغانستان پافشاری می‌کنند.
این در حالی است که به گفته حکمت کرزی، هیچ پیش‌شرطی برای مذاکرات وجود نداشت، اشرف‌غنی و رهبران حکومت وحدت ملی طی بیانیه‌هایی متذکر شدند که بیشتر این تقاضاها هنوز هم غیر قابل قبول هستند.
ناهماهنگی میان دولت و طالبان تاکیدی بر وجود چالش‌هایی مبهم و گسترده‌ای است که باعث دور شدن دو طرف می‌شود. در این صورت می‌توان گفت که خطر شکست زودهنگام این مذاکرات را تهدید می‌کند.
مخالفت و شکاف میان جناح‌های طالبان انعکاسی به برخی از طرف‌های دولت افغانستان نیز داشته است که تعدادی از اعضای مهم حکومت وحدت ملی و فرماندهان سابق جهادی با مذاکره طالبان مخالفت کرده و در مورد این اقدام پاکستان مشکوک هستند. در حالی که هیئت افغانستان به نمایندگی حکومت وحدت ملی حضور یافته بود، هنوز مشخص نیست که در صورت آغاز مذاکرات، چه اهدافی را پیش خواهند برد.
نقش مجاهدین سابق در رد کردن تاییدیه استانکزی به عنوان وزیر دفاع نشان می‌دهد که آنها توانایی برهم زدن هر پروسه‌ای را دارند و در صورتی که طالبان در حکومت ادغام شدند، موضع خاصی را در برابر آن اتخاذ می‌کنند.
به نظر می‌رسد که این مذاکرات تاثیری بر اوضاع امنیتی در کوتاه مدت نداشته و خیلی زود است که بگوییم پیشرفت قابل ملاحظه و یا مهمی داشته است. این مذاکرات با در نظر گرفتن اختلافات میان جنگجویان طالبان طولانی خواهد شد.
اما با وجود این در صورت ادامه این مذاکرات، از لحاظ سیاسی شاید موفقیتی برای اشرف‌غنی به شمار آید که بیشتر شهروندان و منتقدان وی را متقاعد کند که پاکستان سیاست‌هایش را تغییر داده است.
در حالی که شروع این مذاکرات پیشرفتی مهم در مسیری درست را نشان می‌دهد، موانعی مانند ذاکر یا افراد زورمند افغان، ظهور داعش، افزایش خشونت و غیرقابل پیش‌بینی بودن پاکستان می‌تواند باعث بی‌نتیجه شدن این مذاکرات و حتی شکست شود.
انتهای پیام/.