توانایی‌ها، محدودیت‌ها و برنامه‌های آینده سازمان انرژی اتمی

به گزارش گروه "رسانه‌ها" خبرگزاری تسنیم،  بهروز کمالوندی سخنگو و معاون سازمان انرژی اتمی یکی از کسانی است که در جریان مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 در کنار علی اکبر صالحی رئیس این سازمان نقش مهمی در شفاف‌سازی ابعاد فنی مذاکرات از ابتدای دولت یادهم و اکنون توافق هسته‌‌ای داشته است. در حالی که اکنون ایران و 1+5 در حال آماده‌سازی مقدمات اجرای توافق وین هستند فرصتی ایجاد شد تا در گفتگوی تفصیلی با سخنگوی سازمان انرژی اتمی برخی از ابعاد فنی توافق هسته‌ای مورد بررسی قرار گیرد که متن این گفتگو بدین شرح ارائه می‌شود:

*چه تعداد سانتریفیوژ برای تامین 190 هزار سوء نیاز است؟

کمالوندی: اگر ملاک شما IR8 باشد باید 190 را تقسیم بر 24 کنید که اگر به شکل رُند هم حساب کنید با حساب 20سو برای هر سانتریفیوژ تقریباً 10 هزارتا یا 9 هزار و خرده‌ای سانتریفیوژ می‌شود البته ممکن است شما مثلاً به فرض تعداد 7، 8 یا 10 هزارتا از ماشین‌های دیگر مانند IR4 یا IR2M که ما آنها را هم داریم را استفاده کنید.

ما در حال حاضر مقداری ظرفیت داریم و مقداری ظرفیت دیگر را نیز ایجاد خواهیم کرد تا در مجموع به هدفمان دست یابیم؛ البته هدف ما فقط 190 هزار سوء نیست بلکه هدف ما این است که به 1 میلیون سو برسیم؛ اگر بپرسید کی به این یک میلیون سو خواهید رسید می‌گوییم اولاً این اتفاق در 10 سال آینده نمی‌افتد چون محدودیت‌هایی داریم ولی از 10 سال آینده شروع به افزایش ظرفیت می‌کنیم و امیدواریم در زمانی که البته باید دقیقاً محاسبه شود ان‌شاء الله به 190 هزار سو و حتی پنج برابر آن نیز برسیم.

* ‌اینکه آقای صالحی گفتند بعد از سال سیزدهم تا سال پانزدهم بعد از روز اجرا تلاش می‌کنیم که به 190 هزار سو برسیم و با توجه به اینکه تاکید کردند ما در سال سیزدهم فقط تعداد 80 تا IR8 خواهیم داشت آیا امکان دارد ظرفیت را از سال سیزدهم یک دفعه به 9500 سانتریفیوژ برسانیم؟

کمالوندی: ما از سال هشتم شروع به تولید ماشین می‌کنیم منتهی تا سال دهم یعنی در دو سالی پیش رو هر سال 200 سانتریفیوژ تولید می‌شود که بدون روتور هستند و روتور آنها را در سال دهم تولید می‌کنیم.

ما ظرفیت تولید را به نحوی تنظیم می‌کنیم که فرض کنید تولید سالانه 200 سانتریفیوژ را که از سال هشتم شروع می‌شود گسترش دهیم و فرض کنید 200 تا در سال یازدهم تبدیل به 400 و 600 تا شود و همینطور افزایش پیدا کند؛ ضمن اینکه ممکن است همزمان ماشین‌های دیگر را استفاده کنیم اما به هر حال این موضوع نیاز به محاسبه دقیق دارد و ما اکنون در حال بازنگری برنامه 15 ساله سازمان هستیم تا با توجه به توافقاتی که وجود دارد برنامه جدیدی را تنظیم کنیم، البته با توجه به اینکه هنوز این توافق کاملاً نهایی نشده  نمی‌توانیم برنامه دقیقمان را مشخصا اعلام کنیم و  مسائلی که گفته شده صرفاً مطالبی در حد یک بررسی اولیه است اما آن چیزی که دقیق خواهد بود تقریباً چند ماه بعد از نهایی شدن این توافق ان‌شاء الله برای یک برنامه 15 تا 20 ساله با توجه به بازنگری برنامه‌هایمان تنظیم و اعلام می‌شود.

*  با توجه به اینکه ما برای رسیدن به حداقل 190هزار سوء حدوداً نیاز به 9500 سانتریفیوژ IR8 داریم آیا امکان رسیدن به آن در دو سالی که از سال سیزدهم   تا پانزدهم تعیین شده وجود دارد؟ تصور می‌کنید در این 2 سال می‌توانیم چنین ظرفیتی را تولید کنیم؟

کمالوندی: اگر بنا بر این باشد که همین امروز و با ظرفیت فعلی سانتریفیوژ تولید کنیم، می‌توانیم روزانه 30 ماشین تولید کنیم و اگر این را در روز های  سال ضرب کنیم بیش از 9 هزار سانتریفیوژ می‌شود؛ پس بنابراین حتی با ظرفیت امروز هم در طول یک سال اگر محدودیتی نداشته باشیم این امر قابل تحقق است و تنها مهم این است که فضا و دوره محدودیت را پشت سر بگذاریم.

*  باتوجه به اینکه این ظرفیت فعلی ما براساس سانتریفیوژهای IR1 است آیا ظریف در خصوص 8IR تفاوتی نمی‌کند؟

کمالوندی: فرق زیادی ندارد، این ظرفیتی که عرض کردم حداقلی است اما وقتی شما زیرساخت‌ها و مهندسین را دارید و بخش مهمی از امکانات و قطعات را هم می‌توانید برون سپاری کنید تا بیرون انجام دهند  و با در نظر گرفتن پیشرفتهای حتمی ما در سالهای آتی در ظرفیت تولید برای ما مشکلی وجودنخواهد داشت مطمئن باشید با پیشرفت‌هایی که در طول 12 سال آینده خواهیم داشت قطعاً و به طور قاطع اعلام میکنم در آن موقع اصلاً مشکلی نخواهیم داشت.

*  آیا این موضوع که می‌فرمائید برنامه‌هایمان را 15 یا 20 ساله  ارائه خواهید نمود به دلیل محدودیت‌های است که بر برنامه هسته‌ای ما وضع شده یا براساس برنامه‌ریزی سازمان است؟

کمالوندی: بطور کلی نه ما بلکه همه  آنهائی که در کار هسته‌ای وارد میشوند، برنامه‌ریزی‌های دو روزه یا یک ساله انجام نمی‌دهند؛ متأسفانه بعضی از دوستان می‌گویند کاری را که می‌شود در یک سال و نیم انجام داد سازمان می‌خواهد در هشت سال انجام دهد.

شما وقتی می‌خواهید یک نیروگاه بسازید این نیروگاه از طراحی اولیه تا طراحی تفصیلی، اجرا و ساخت بعضاً تا ده سال طول می‌کشد و این موضوع تنها مربوط به ما نیست.

اینگونه نیست که الآن تصمیم بگیریم و دو سال دیگر نیروگاه بسازیم یعنی حتی اگر هم بخواهیم این کار را انجام دهیم نمی‌توانیم  در بحث هسته‌ای اینگونه عمل نمی کنند.

شما وقتی می‌خواهید سوخت تولید کنید باید برای تولید سوخت برنامه‌ریزی کنید و مصرف آن را داشته باشید، به طور مثال فرض کنید اگر امروز ما بتوانیم 190 هزار سو تولید کنیم این موضوع با توجه به تعهدی که برای خرید سوخت داریم برای مدتی از لحاظ اقتصادی به صرف نیست.

برهمین اساس نه در کشور ما بلکه برای برنامه‌ریزی در صنایع هسته‌ای در سطح دنیا برنامه‌ریزی را برای مدت 10 سال یا 20 سال و حتی 50 سال می‌بندند و مثلا آمریکا برنامه‌‌ریزی 50 ساله برای فعالیت‌های هسته‌ای خود انجام می‌دهد و لذا اینگونه نیست که شما بگوئید چرا برنامه‌هایتان را 10 ساله یا 5 ساله می‌بندید، قطعاً برنامه در حوزه هسته‌ای باید بلند مدت باشد.

*  محدودیت‌های ما از چه زمانی برطرف می‌شود؟

کمالوندی: زمان‌بندی هر کدام از محدودیت‌ها مشخص و اعلام شده است. در مورد غنی‌سازی محدودیت‌ها 10 ساله و در مورد ذخایر 15 سال است؛ در مورد سانتریفیوژ نیز از سال هشتم تولید آنها را با یک روند کُند شروع می‌کنیم که این روند بعد از سال دهم تغییر پیدا می‌کند؛ یعنی در سال هشتم، نهم و دهم در یک روند سالی 200 سانتریفیوژ تولید می‌شود البته چون آنها می‌گویند اگر سالی 200 ماشین تولید شود، 400 یا 500 سانتریفیوژ به ظرفیت ایران اضافه می‌شود که هر کدام از آنها نیز قدرتی 24 سوئی دارند که چیزی حدود 24 سانترفیوژ IR1 فعلی خواهد بود.

برهمین اساس نگران این موضوع ‌هستند که ظرفیت غنی‌سازی ما زیاد می‌شود و در ذهنشان چنین تصور می کنند که ایران می‌تواند مواد بمب اتمی را داشته باشد اتفاق می‌افتد، لذا ما در توافق پذیرفتیم که تا سال دهم ماشین جدیدی را به صورت کامل تولید نکنیم؛ یعنی همانگونه که دکتر صالحی گفتند 99 قطعه‌ آن را تولید کنیم و روتور را که قطعه‌ای در وسط آن هست و می‌چرخد تولید نمی‌شود، البته ظرفیت تولید روتور ما خوب است و هیچ مشکلی در تولید روتور آن نداریم و اگر تمام این ماشین‌ها تا سال دهم ساخته شده باشد، می‌توانیم از آن سال به سرعت برای ماشین‌های که قبلا ایجاد شده شروع به تولید روتور کنیم و همچنین می‌توانیم برای ماشین‌هایی که در آینده‌ تولید می‌شود روتور بسازیم.

*  چه زمانی‌ می‌توانیم هرمقدار که خواستیم آزادانه روتور تولید کنیم؟

کمالوندی: از پایان سال دهم و زمانی که سال دهم پایان یابد محدودیتی در این زمینه (تولید روتور) نداریم و محدودیتی که داریم در مورد میزان ذخایر است که تا 15 سال ادامه خواهد داشت و علت آن نیز نگرانی طرف مقابل از انباشت ذخایر است که البته در مورد آن ذخایر به دو شکل می‌توان رفتار کرد تا مشکل این ذخایر را حل کرد؛ یکی این است که مازاد خود را به سوخت تبدیل کنیم که این کار در برنامه ما وجود دارد و بنابراین سوختی که داریم جزء ذخایر ما محسوب نمی‌شود. روش دیگر این است که یا مازاد ذخایر خود را صادر کنیم و یا آن رقیق کنیم که قطعاً رقیق کردن در برنامه ما نیست پس اینها را در آن موقع تبدیل به سوخت خواهیم کرد که ان‌شاء الله به راحتی تبدیل به سوخت خواهد شد و اگر به هر دلیلی ضرورتی وجود داشته باشد ممکن است  آنها را صادر کنیم که البته صادرات آن باید بر مبنای اقتصادی باشد تا هم بتوانیم مواد اولیه آن را بگیریم و هم ارزش افزوده کاری که روی آن انجام شده را داشته باشد.

*  فرمودید از سال دهم روتور آزادانه تولید می‌شود، نسل هشت سانتریفیوژها چه زمانی آزاد می‌شود؟

کمالوندی: (تولید نسل هشتم سانتریفیوژها) از سال دهم (آزاد می‌شود)، یعنی زمانی که سال دهم تمام شد که ابتدای سال یازدهم می‌شود.

*  یعنی از پایان سال دهم ما می‌توانیم آزادانه هم نصب روتور داشته باشیم و هم سانتریفیوژ تولید کنیم؟

کمالوندی: بله هم ماشین‌های جدید تولید می‌شود و هم تولید روتور و دیگر اجزا آزاد خواهد بود.

* با توجه به اینکه دکتر صالحی اعلام کردند قرار است سالن B نطنز را برای سانتریفیوژهای نسل هشتم و ششم‌ آماده سازی کنیم آیا آنجا ظرفیت این نسل از سانتریفیوژها را با توجه به محدودیت سقف سایت و دیگر موراد دارد؟

کمالوندی: سالن‌های نطنز به نحوی هست که اگر ما در آینده بخواهیم فرض کنید همه‌ آن را به شکل کامل با ماشین‌های نسل هشتم پُر کنیم، می‌توانیم در حدود 40 و خرده‌ای هزار ماشین در آنجا داشته باشیم که برای تولید نزدیک یک میلیون سو کافی است.

* پیش‌بینی می‌کنید محدودیت‌هایی که قرار است براساس توافق وین بر برنامه هسته‌ای ما اعمال شود، چه تاثیری بر آن داشته باشد؟

کمالوندی: ما دیروز نیز در مجلس بودیم و گفتم، اینگونه نبوده است که ما تعهدی را بدون آنکه که از عواقب آن خبر داشته باشیم بپذیریم.

دقت شده محدودیت‌ها به هیچ وجه مشکل برای کشور درست نکند البته این موضوع را به لحاظ فنی می‌گویم و به حوزه‌های دیگر کاری ندارم چون آنها مربوط به وزارت خارجه است ولی در حوزه فنی از توسعه مناسب و پیشرفت خوب توأم با نشاط صنعت هسته‌ای مطمئن هستیم و این موضوعی است که بنده در ده‌ها جلسه با اهل فن و با حضور دکتر صالحی موضوعات آنرا را شنیده‌ام و بررسی شده و هیچ‌گونه نگرانی از اینکه صنعت هسته‌ای ما در آینده با مشکل مواجه شود نداریم.

فرصت خوبی هم وجود دارد تا بتوانیم زیرساخت‌های مناسبی برای یک صنعت کاملاً منطقی، اقتصادی و قابل رقابت با صنایع شبیه خود در دنیا ان‌شاءالله داشته باشیم و بتوانیم به لحاظ تجاری هم بگوییم که می‌توانیم با کشورهای رقیب که البته تعدادشان در دنیا زیاد هم نیست به خصوص در تولید سوخت مقابله کنیم و ان‌شاء الله در تولید به لحاظ کیفی ایران یکی از بهترین و باکیفیت‌ترین دارندگان سوخت‌ها خواهد بود که خوشبختانه  این توافق  مسیر را برای ما باز کرده است به عبارت دیگر ضمیمه همکاری‌های بین‌المللی در این راستا است.

اگر به متن توافق مراجعه کنید در چند جای آن سوخت رآکتور بازطراحی شده  درج شده که توسط خود ما تولید خواهد شد و در رابطه سوخت نیروگاهی ما نیز مشخصاً با اسم هم آمده که قرار است ان‌شاء الله بتوانیم با لایسنس و هماهنگی روسیه سوخت نیروگاه‌های بزرگ را تولید کنیم که اینها به نظر من خبرهای خیلی خوبی هستند.

* دکتر صالحی دیروز اعلام کردند توانسته‌ایم 60 درصد ایران را ژئو فیزیک هوایی انجام دهیم، آیا با این بررسی‌ها توانسته‌ایم به معادنی دست پیدا کنیم که اگر نیاز به 190 هزار سو داشتیم معادن آن در دسترس باشد؟

کمالوندی: به طور کلی کشور ما در کمربندی واقع شده که به لحاظ منابع اورانیوم خیلی غنی نیست.

زمانی که اکتشاف انجام می‌دهید اگر بتوانید از حداکثر امکانات استفاده کنید می‌توانید اکتشاف درستی و دقیقی داشته باشید، این کاری است که در گذشته  انجام نشده اما اکنون چند سالی است که با جدیت در حال انجام کارهای اکتشافی هستیم و با وجود اینکه تا به حال اکتشاف هوایی نداشتیم الآن دو سه سال است که اکتشاف هوایی انجام می‌دهیم و این خیلی به کار سرعت می‌دهد.

همانطور که آقای دکتر صالحی گفتند حدود 60 درصد کشور اسکن شده که امیدبخش است و می‌توانیم بگوییم منابع خوبی داریم البته ما از آن دسته کشورها نیستیم که به لحاظ اورانیوم غنی باشیم ولی منابعی داریم که می‌توانیم روی آنها حساب کنیم ضمن اینکه پیش‌بینی می‌کنیم اگر در باقیمانده کشور هم کار اکتشاف و اسکن هوایی انجام شود ،که البته چند سالی طول می‌کشد  منابع خوبی به دست می‌آید و کشور ما می‌تواند به حدی از خودکفایی نسبی برسد.  البته به هر حال ما به این مقدار از ذخایر برای تضمین امنیت استمرار انرژی نیاز داریم و نمی‌توانیم با آن کشور صادر کننده منابع اورانیوم باشیم بلکه این منابع برای ما کالای استراتژیک است و فکر می‌کنم به اندازه‌ای که کشور یک تکیه گاه استراتژیک داشته باشد بتوانیم روی آن حساب کنیم.

* آیا قرار است در 10 سال محدودیت دوربین آنلاین از طرف آژانس نصب شود؟

کمالوندی: فعلاً هیچ برنامه‌ای در رابطه با دوربین آنلاین نداریم و حتی در پروتکل الحاقی هم چنین چیزی پیش‌بینی نشده است، البته هرچند آژانس در بعضی از نظارت‌های خود برای اینکه هزینه‌های خود را کم کند در حال حرکت به این سمت است ولی این مستلزم قبول کشورهاست که اگر با ما در این رابطه صحبت هم می‌شد آمادگی لازم برای این کار را نداشتیم.

* به عنوان آخرین سوال خبری مبنی بر درخواست استقرار 170 نفر از بازرسان آژانس در ایران را داشتیم آیا قرار است آژانس در ایران مقر داشته باشد و آیا این 170 نفر در کشور ما مستقر می‌شوند؟

کمالوندی: اینگونه نیست که 170 نفر در اینجا مستقر باشند بلکه POOL یا منبع بازرس‌های آژانس می‌تواند تا این تعداد افزایش یابد تا پس از آن مثلاً هر روز یا هر چند روز یکبار یک بازرس یا یک گروه بازرسی را  اعزام کند. برای اینکه بتواند این کار را انجام دهد ما باید با تعدادی از آنها موافقت کنیم. زمانی که این افراد از طرف آژانس designate یا پیشنهاد شده و پس از اینکه مورد قبول ما واقع شوند آنگاه برای آنها روادید یک ساله صادر می‌شود تا هر وقت آژانس بخواهد از آنها به عنوان بازرس استفاده کند اما اینگونه نیست که صد و خورده‌ای بازرس بخواهند با هم و یکجا وارد کشور شده و باهمدیگر و همزمان در ایران مستقر شوند.

منبع:نسیم

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه ها