نقش توافق وین در حل منازعات منطقه‌ای؛ آمریکا حل پرونده سوریه را به مسکو واگذار کرد
خبرگزاری تسنیم: یک روزنامه لبنانی نوشت: توافق هسته‌ای وین موقعیت ایران را در ساختار مذاکرات برای حل و فصل منازعات منطقه‌ای حتی از برخی قدرت‌های اروپایی نیز بهتر کرده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، روزنامه السفیر لبنان در مقاله‌ای به‌قلم "محمد بلوط" نوشت: در قلب توافق هسته‌ای وین یک توافق سیاسی بین ایران و آمریکا وجود داشت. یک منبع نزدیک به حزب دموکرات در آمریکا در این رابطه مدعی شد که دولت باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا به‌همراه تهران فراتر از مذاکرات فنی در زمینه مهار پروژه هسته‌ای ایران گام برداشته است و بین دو طرف توافق سیاسی برای ترسیم مجدد نظام منطقه‌ای در مشرق عربی و کشورهای خلیج فارس به وجود آمده که مبتنی بر به رسمیت شناختن منافع ایران باشد.
توافق سیاسی در قلب توافق هسته‌ای وین
این منبع آمریکایی تأکید دارد که توافق سیاسی مذکور احتمالاً یکی از بهترین برگه‌هایی است که دولت باراک اوباما در راستای به تصویب رساندن توافق هسته‌ای و تبلیغ آن در کنگره به آن دست پیدا کرده است، چرا که توافق فنی به‌خودی خود نمی‌تواند تضمینی برای منافع آمریکا در مشرق‌زمین باشد یا چارچوبی مستحکم برای به رسمیت شناختن متقابل بین ایران و آمریکا شکل دهد، بلکه به‌ناگزیر باید ایران به‌عنوان یک بازیگر مشروع منطقه‌ای با تمامی حقوق و مسئولیت‌های خود به رسمیت شناخته شود.
این منبع تأکید دارد که بخش سیاسی و منطقه‌ای توافق از منظر برخی ارکان حزب دموکرات مهمترین محور است که آنها را به‌سمت رأی دادن به توافق سوق می‌دهد و باعث می‌شود توافق مذکور 34 رأی دموکرات‌ها را در کنگره به دست آورد تا بتواند از وتوی رئیس جمهور آمریکا در رد احتمالی امضای توافق از سوی جمهوری خواهان حمایت نماید. بنا بر اظهارات این منبع برخی از مسئولان کنگره آمریکا بخش سیاسی توافق مذکور را بهتر از بخش فنی آن برمی‌شمرند، به‌ویژه اینکه چاک شومر رئیس آینده فراکسیون دموکرات‌ها (از آغاز سال 2017 به بعد) و سناتور ایالت نیویورک آن را یک آزمون حقیقی به شمار می‌آورد.
مذاکرات فنی بین دو طرف از مارس گذشته و هنگام به امضا رسیدن توافق لوزان به پایان رسیده است، توافقی که چارچوب واقعی توافق نهایی است که در روز 14 جولای در وین قرائت شد. از دو سال پیش و زمان دیدارهای محرمانه انجام شده در مسقط که زمینه را برای توافق مرحله اول ژنو در اکتبر سال 2013 مهیا کرد، ایرانی‌ها و آمریکایی‌ها سرفصل‌های توافق وین را به‌ویژه در زمینه محدودیت‌های اعمال شده در برنامه هسته‌ای ایران و کاهش امکانات آن و اصلاح برخی تأسیسات هسته‌ای به‌ویژه اراک و فردو در مقابل لغو تحریم‌ها و به رسمیت شناختن حق ایران در غنی سازی اورانیوم، ترسیم کرده بودند.
یک کارشناس غربی در پرونده هسته‌ای ایران ادعا کرد که ایرانی‌ها همواره در آستانه تولید بمب اتمی هستند، آمریکایی‌ها می‌دانند که ایرانی‌ها از سه سال پیش به تمامی تکنولوژی‌های ابتدایی که آمریکایی‌ها در دهه چهارم قرن گذشته میلادی برای تولید اولین بمب اتم استفاده کرده بودند، دست پیدا کرده است. اما آنها این برگه را تا روز پایانی یعنی صبح 14 جولای زیر میز خود نگه داشته بودند، اما ورود در بازسازی مجدد منطقه و حل و فصل منازعات موجود و مناقشه در مورد آنها باعث شد رسیدن به توافق به تأخیر بیفتد تا شاید شرایط پیوست سیاسی توافق بین ایران و آمریکا تکمیل شود.
با وجود اینکه دو طرف سازش سیاسی را رد می‌کنند، به نظر می‌رسد، این موضوع به‌علت تعارض ائتلاف‌هایی که این دو دارند، طبیعی است؛ اما شاخص‌های زیادی نشان از وجود این معامله سیاسی دارند. این در حالی است که نشانه‌های این معامله همزمان با رسیدن توافق مذکور به کنگره آمریکا به‌عنوان بخشی از روند اعتمادسازی آمریکا و ایران در تسهیل برون‌رفت پرونده‌های متعدد منطقه نظیر عراق ، سوریه ، لبنان و یمن خود را نشان می‌دهد.
در این حد فاصل زمانی، ترک ها سعی کردند با تلاش برای دستیابی به نقش بیشتر منطقه ای و تفاهم ایران و آمریکا پیشی بگیرند، این موضوع به ویژه در سوریه قابل توجه است. از دیدگاه ترکیه شاخص مهمی از روند روزافزون نقش ایران در مرحله سازش های احتمالی در منطقه است.
در این راستا آنکارا بعد از سرسختی طولانی در قبال ائتلاف با آمریکا بر ضد داعش، در قبال این ائتلاف از خود نرمش نشان داد و برای اولین بار از سال 2013 تاکنون پایگاه اینجرلیک را در اختیار آمریکا قرار داد تا برای اولین بار نمایش مشترک دو کشور در حمله به داعش خود را نشان دهد. البته این اقدام با شور و شوق زیاد دنبال نشد و حملات گسترده بر ضد مراکز داعش به ویژه در گذرگاه جرابلس منبج الباب را به دنبال نداشت. این در حالی بود که اردوغان با شور و شوق زایدالوصفی شروع به سرکوب کردها و حزب کارگران کردستان عراق و انجام جنایت های مختلف در روستاهای جبال قندیل کرد.
از آنجا که سیاست بین الملل هنر مدیریت تناقض ها است، آمریکا به صورت هم زمان از پایگاه اینجرلیک به بهانه حمایت از شاخه کارگران کردستان و سوریه و ارائه پوشش هوایی برای آن ها بر ضد داعش وارد عمل شد. این موضوع تا حدی در تناقض با منافع ترکیه قرار دارد، در این راستا اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا و مایکل هیدن وزیر سابق اطلاعات این کشور مدعی شدند که آمریکا به دنبال تجزیه سوریه نیست.
مشخص است که چارچوب این ائتلاف فراتر از آن چیزی نیست که آمریکا در استفاده از عناصر مبارز حزب اتحادیه دموکرات به عنوان نوک پیکان مبارزه با داعش به دنبال آن است، واشنگتن تلاش دارد بدون ریسک با این گروه تا رسیدن به پروژه ای سیاسی همراهی کند، اما این رویکرد ترک ها را خشمگین کرده است. این استراتژی همچنین از پیش بینی های کردهای سوریه نیز فراتر رفته است، کسانی که با افزایش قدرت خود خواب آنکارا را آشفته کردند.
دیروز محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران در مقاله خود در روزنامه السفیر لبنان اولین دیدگاه ایرانی ها بعد از توافق وین در مورد نقشی که تهران می تواند در تسریع راه حل موجود در سوریه و یمن دنبال کند، را ارائه کرد. این موضوع نشان می دهد که روند انتقال مرکز ثقل منازعات به بخش شرقی خلیج فارس آغاز شده و ایران آمادگی بازی در این نقش را دارد، به شرطی که عرصه یمن اولین عرصه آزمایشی برای مرحله بعد از توافق هسته ای باشد.
به احتمال فراوان راه حل مشکل یمن مبتنی بر تفاهم ایران و آمریکا از ماه ها پیش در زمینه حفظ موازنه ها و بعید دانستن راه حل نظامی بوده است، البته در همین راستا فرصت بیشتری به نیروهای خلیج فارس شامل سعودی و اماراتی که به صورت علنی در خیابان های عدن مشغول مبارزه هستند، داده شده است تا شاید موازنه جدید را رقم بزنند و این روند هم برای دادن برخی امتیازات برای فرود آوردن سعودی ها از درخت [تجاوز به یمن ] کمک کند. این روند می تواند همه گروه ها را اولاً به پای میز مذاکرات در ریاض و نه ژنو یا مسقط بکشاند. این برگی است که ممکن است ایران و متحدان آن ارائه دهند.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران واضح ترین رویکردها در شفاف سازی نقش کشورش بعد از توافق وین و قبل از تأیید این توافق از سوی کنگره آمریکا داشت. وی تصریح کرد که توافق هسته ای با قدرت های بزرگ فضای جدیدی برای حل و فصل بحران های منطقه ای نظیر یمن و سوریه فراهم خواهد کرد. این توافق فضای جدیدی برای حل و فصل های سیاسی با سرعت بیشتر جهت حل بحران های منطقه رقم خواهد زد. وی تأکید کرد که راه حل نهایی در یمن راه حل سیاسی خواهد بود و در سوریه نیز راه حل سیاسی به بحران این کشور پایان خواهد داد. وی گفت: فضا در آینده اندکی برای تحرکاتی که ما انجام می دهیم بهتر خواهد بود، البته ما مبانی خود را در این راستا حفظ خواهیم کرد.
ابتکار عمل ایران در حل بحران سوریه
در ساعات گذشته ایرانی ها سیگنال های دیگری در زمینه در اختیار داشتن ابتکار عمل برای فعال سازی روند سیاسی در سوریه نشان داده اند، این در حالی است که نقش روسیه نیز در این راستا پیشرفت داشته است. حسین امیرعبداللهیان معاون وزیر خارجه ایران در این راستا از پیشنهاد اصلاح شده[به روز شده] ایران برای حل و فصل منازعه سوریه و دعوت ولید معلم وزیر خارجه این کشور و میخائیل بوگدانوف معاون وزیر خارجه روسیه به تهران و دیدار آنها با محمد جواد ظریف در پایان هفته جاری در زمینه بررسی این راه حل خبر داد.
به این ترتیب طرح تهران برای حل بحران سوریه بعد از سه سال انتظار بار دیگر در بهترین شرایط با برخی اصلاحات مطرح شد. این طرح اولویت اصلی مبارزه با تروریسم که در حال حاضر به اولویت غیرقابل مجادله آمریکایی ها و سعودی ها نیز تبدیل شده، مطرح گشته است و همچنین جایگاه و موقعیت بشار اسد رئیس جمهور سوریه را نیز بهتر از قبل تشریح می کند و او را در حاکمیت سوریه نگه می دارد.
آمریکا حل و فصل بحران سوریه را به مسکو واگذار کرد
این در حالی است که یک دیپلمات آمریکایی اعلام کرده که واشنگتن حل و فصل بحران سوریه را به مسکو واگذار کرده است ، آنهم در شرایطی که تماس ها بین سوریه و عربستان سعودی از طریق کانال روسیه ادامه پیدا کرده و حتی آمریکایی ها نیز اولویت کنونی خود را مبارزه با تروریسم و مهار داعش اعلام کردند.
این در حالی است که فرانسوی ها نیز کناره گیری از پرونده ریاست جمهوری لبنان را آغاز کرده اند، این موضوع نشان دهنده ضعف موقعیت دیپلماتیک فرانسه در مقایسه با موقعیت ایران بعد از توافق است. ایرانی ها در این رابطه به لوران فابیوس وزیر خارجه فرانسه اعلام کردند که تصمیم گیری در این زمینه به مسیحیان لبنان مربوط می شود، این در حالی که یک منبع لبنانی که یک هفته قبل با فابیوس دیدار کرد ، به نقل از وی گفت که تصمیم گیری نهایی در لبنان قبل از هر چیز در گرو تفاهم ایران و عربستان است.
در نتیجه به نظر نمی رسد دیدارهای دوحه که جان کری وزیر خارجه آمریکا دیروز با وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس برگزار کرد فرصتی برای پرسش در زمینه تضمین های امنیتی باشد که آمریکا بعد از توافق وین به دولت های منطقه داده است. همچنین فرصت برای سؤال در زمینه وجود یا عدم وجود تفاهم سیاسی بین ایران و آمریکا و موقعیت تهران در رژیم منطقه ای جدید مطرح نیست، بلکه سؤال موجود از حجم این تفاهم‌ها است که اولین عامل نگرانی در نزد کشورهای حاشیه خلیج فارس است.
انتهای پیام/ر