مواضع بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نسبت به تحولات سوریه

 به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه الاخبار، تکاپوی فراوان منطقه ای برای حل و فصل بحران سوریه درحالی است که اولویت های متفاوت هر یک از این طرف‌ها دستیابی به حل نهایی را به تاخیر می اندازد از همین رو نباید نسبت به نتیجه این تکاپوها خوشبینی اغراق آمیز داشت.

ملاقات‌های مسئولان سوریه و عربستان

دیدارهای سوری- سعودی به دور از نگاهها بار دیگر در حالی آغاز شده است که چند پایتخت منطقه نیز صحنه تکاپوی دیپلماتیک در ارتباط با راه حل ابتکاری روسیه است با این حال این دیدارها و جنب و جوش های دیپلماتیک هنوز نتیجه ای نداشته است.

اما به هر حال طرح ابتکاری روسیه برای حل و فصل بحران سوریه زمینه گسترده ای را برای تماس بین طرفهای مرتبط با این بحران فراهم کرده است.

در همین ارتباط در دو روز گذشته یک دیدار سعودی- سوری در سطح امنیتی در مسکو برگزار شد در حالی که برخی اخبار حاکی از این است که سرلشکر «علی مملوک» رئیس دفتر امنیت ملی سوریه روز گذشته به همراه یک افسر بلندپایه روسی وارد ریاض شد تا در نشست امنیتی سعودی- روسی – سوری شرکت کند.

اگر خبر این دیدار صحت داشته باشد، دومین دیدار مملوک در این سطح است زیرا وی در ماه ژوئیه گذشته نیز با محمد بن سلمان ولی ولیعهد سعودی دیدار کرد.

دیدارهای محرمانه و علنی بین مسئولان سوری و کشورهای خلیج فارس

به موازات دیدارهای محرمانه و مسافران کشورهای حوزه خلیج فارس که به دور از نگاهها وارد فرودگاه دمشق می شوند، تحرکاتی در سطح علنی نیز در جریان است از جمله اینکه عمان روز گذشته میزبان نخستین دیدار رسمی یک هیئت سوری از زمان آغاز ناآرامی ها در این کشور بود. این دیدار به ریاست ولید المعلم وزیر خارجه سوریه صورت گرفت.

در عمان که ورودی تفاهمات منطقه ای و دروازه همه به شمار می آید، مسئولان سوری، سعودی، ایرانی و یمنی از گروههای مختلف روی یک صندلی خواهند نشست.

اما به نظر می رسد که روس ها و آمریکایی ها دست اندرکار ادامه این تماس ها و حامی آن هستند و محور این دیدارها را بر پایبندی همه طرفها به اولویت راه حل سیاسی متمرکز کرده اند، زیرا اختلافات عمیق بین طرفهای مرتبط با بحران سوریه سخن گفتن از حل و فصل را به تاخیر می اندازد.

در این میان منابعی از دمشق، مسقط و تهران تاکید کردند: با وجود فراوانی راه حل هایی که اخیرا مطرح شد، بحران سوریه به زودی حل و فصل نمی شود و اینگونه نیست که روند امور به سرعت به سمت پایانی خوش در حرکت است.

اما منابع آگاه از فضای حاکم بر سفر ولید المعلم به تهران و مسقط در این باره اعلام کردند: تمام راه حل های ابتکاری و تبادل افکار و دیدارهای رفت و برگشت که اکنون در جریان است، چیزی جز بمبارانی نیست که نه مجروحی دارد و نه نتیجه ای زیرا مواضع طرفهای منطقه ای هنوز از یکدیگر بسیار دور است و موازنه قدرت در سطح منطقه برابر و متعادل است به گونه ای که امکان بازنده و برنده بودن را از این طرف ها سلب می کند و علاوه بر این اراده بین المللی که بتواند بدون موافقت بازیگران منطقه ای راه حلی را ارائه  و بر آنان تحمیل کند، وجود ندارد.

بنابر اعلام این منابع واشنگتن اکنون تا حدودی دست مسکو را برای آغاز تکاپوی سیاسی باز گذاشته است که در اصل مبتنی بر اصول متعددی است که مهم ترین آن به شرح زیر است:

اول: اولویت با مبارزه با تروریسم است

دوم: حتمی بودن راه حل سیاسی

سوم: طرفهای منطقه ای و به عبارت بهتر ایران و عربستان و ترکیه از این راه حل دستاوردی داشته باشند.

البته این موارد اهداف و اصول کلی است اما این جزئیات است که مشکل ساز می شود.

خوشبینی غیرقابل توجیه

درست است که مختار کردن روسیه در این خصوص موجب آغاز تکاپوی قابل ملاحظه آن شده و نخستین سفر مملوک به ریاض را به دنبال داشت و پس از آن دیدارهای روسی- ایرانی و سوری را در تهران رقم زد و سپس دیدار آمریکایی- روسی – سعودی در دوحه صورت گرفت و تا طرح ابتکاری ایران و سفر محمد جواد ظریف به چند کشور عربی پیش رفت و سپس ولید المعلم عازم تهران و مسقط شد، اما این هم درست است که مواضع هر یک از طرفهای مرتبط با بحران سوریه هنوز با یکدیگر فاصله زیادی دارد به گونه ای که توجیهی برای این همه خوشبینی کنونی وجود ندارد.

مواضع طرف‌های مرتبط با بحرانسوریه

منابع آگاه از فضای حاکم بر سفر ولید المعلم به تهران و مسقط مواضع طرف‌های مرتبط با این بحران را اینگونه اعلام کردند:

-واشنگتن طرفدار حل و فصل سیاسی بحران سوریه بدون بقای بشار اسد است اما با مشارکت او در مبارزه با تروریسم مخالفتی ندارد.

-روسیه تاکید دارد که دست کم تا پایان دوره ریاست جمهوری بشار اسد هیچ راه حلی بدون حضور و بقای او قابل قبول نیست.

-ریاض به ویژه پس از توافق هسته ای ایران اصرار دارد که راه حل بحران سوریه و یمن همزمان با هم بوده و برکناری بشار اسد از بازی سیاسی را به دنبال داشته و دستاوردهایی را برای عربستان محقق سازد که بر اساس آن نفوذ ریاض در یمن، سوریه و لبنان با نفوذی که تهران بعد از توافق هسته ای در منطقه به دست می آورد، برابری داشته باشد.

-آنکارا طرفدار راه حلی است که مبتنی بر سرنگونی بشار اسد بوده و دستاوردهایی را نیز برای ترکیه محقق سازد به گونه ای که بتواند منطقه حائل را در شمال سوریه ایجاد کرده و زمینه مبارزه با کُردها را نیز برای آن فراهم آورد.

-تهران خواستار راه حلی است که اصل آن مبتنی بر اظهارات آیت الله علی خامنه ای در خطبه نماز عید فطر است، مبنی بر تاکید بر اینکه ایران نه پیش از توافق هسته ای و نه پس از آن از متحدان خود دست برنخواهد داشت. مفهوم این اظهارات این است: اصرار بر بقای بشار اسد و باقی ماندن ارتباط زمینی از تهران به بیروت با استفاده از خاک عراق و سوریه.

این منابع تاکید دارند که هر یک از طرف‌های مزبور آنقدر ضعیف نیستند که مجبور شوند از مواضع و خواسته‌های خود کوتاه بیایند، از همین رو نباید در خوشبینی برای حل و فصل بحران سوریه اغراق کرد.

این منابع در این خصوص یادآور شدند که شدت یافتن حملات عربستان به یمن و افزایش درگیری ها در سوریه موجب می شود اولویت حل و فصل بحران سوریه همچنان در گروی روند رخدادها در صحنه عملی منطقه باشد.

انتهای پیام/ر