جایگاه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در فعالیت‌های سازمان بهزیستی

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، سازمان بهزیستی کشور پس از بررسی و مطالعات انجام شده توسط محمدعلی فیاض‌بخش و به موجب لایحه قانونی مورخ 1359/4/24 از ادغام 16 سازمان، نهاد، موسسه و انجمن تشکیل شد تا با اتخاذ تدابیر و ارائه خدمات و حمایت‌های غیربیمه‌ای، در جهت گسترش خدمات توانبخشی، حمایتی، بازپروری و پیشگیری از معلولیت‌ها و آسیب‌های اجتماعی و کمک به تأمین حداقل نیازهای اساسی گروه‌های کم درآمد، اقدام کند.

وظایف این سازمان به اختصار شامل نگهداری از سالمندان نیازمند حمایت، ارائه مشاوره‌های ژنتیک، امور فرزند خواندگی و توانبخشی مبتنی بر جامعه (CBR) است اما همانطور که ذکر شد یکی از مسئولیت‌های سازمان بهزیستی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است اما فعالیت‌های این سازمان در دید عموم به گونه‌ای جلوه کرده که گویی سازمان بهزیستی فقط متولی حوزه توانبخشی معلولان است و حضور آن در حوزه فعالیت‌های پیشگیرانه به ویژه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی کمرنگ بوده است. این موضوع را با چند تن از مسئولان این سازمان مطرح کردیم.

خدمات در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی مانند سایر خدمات به چشم نمی‌آید

احمد دلبری در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، در پاسخ به این سوال که عموم مردم  با شنیدن نام سازمان بهزیستی بیشتر توانبخشی معلولان  را به یاد می‌آورند در صورتی که یکی از مسئولیت‌های سازمان بهزیستی پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی است، اظهار کرد: یکی از

خدماتی که سازمان بهزیستی ارائه می‌دهد در حوزه معلولان است.

وی ادامه داد: ما در حوزه‌های تخصصی دیگر از جمله امور اجتماعی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی فعالیت‌هایی داریم، در این حوزه افرادی که نیاز به خدمات اجتماعی دارند به طور مثال دختران و زنان آسیب‌دیده یا در معرض آسیب و یا زنانی که به هر دلیلی سرپرست خود را از دست داده‌اند خدمات دریافت می‌کنند و در حال حاضر 11 هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی هستند.

رئیس بهزیستی استان تهران همچنین گفت: در بحث پیشگیری از آسیب‌ها رویکرد ما در بهزیستی استان تهران پیشگیری سطح یک و دو است. سطح یک یعنی در مناطق آسیب‌زا به دنبال افراد در معرض آسیب‌باشیم یا برای افراد آسیب‌دیده به دنبال این باشیم که از بروز آسیب‌ بیشتر پیشگیری شود.

وی افزود: اینکه عموم مردم تصور می‌کنند خدمات سازمان بهزیستی بیشتر در حوزه توانبخشی افراد معلول است، به این دلیل است که معلولیت‌ها بیشتر به چشم می‌آیند و برای مردم ملموس هستند اما فعالیت‌ و مداخلات در حوزه مسائل اجتماعی  یا مداخلات در حوزه طلاق به چشم نمی‌آید چه بسا در این زمینه‌ها خدمات گسترده‌تر از خدمات توانبخشی باشد.

دستگاه‌های مرتبط با موضوع آسیب‌های اجتماعی تفکر همسو ندارند

مصطفی سراج، رئیس بهزیستی شهر تهران، نیز در این‌باره گفت: سازمان بهزیستی با توجه به وظایف متعددی که به آن محول شده و اعتبارات لازم را در اختیار ندارد جلوتر از وظایف خود قرار دارد.

وی ادامه داد: در بحث آسیب‌های اجتماعی باید به صورت کلان به موضوع نگاه کنیم بزرگترین مشکل در این زمینه این است که ما به مدیریت جامع نرسیدیم و بسیاری از دستگاه‌های مرتبط تفکر همسو ندارند لذا انرژی‌ها به هدر می‌رود مثلا همین طرح مرکز فوریت‌های اجتماعی که از سوی شهرداری مطرح شده خود یک نگاه تک‌بعدی است و در اجرا به مشکل برمی‌خورد.

رئیس بهزیستی شهر تهران همچنین گفت: ما برای رسیدن به نتیجه در درجه نخست باید به مفاهیم مشترک برسیم به طور مثال اگر بحث توانمندسازی را در آسیب‌های اجتماعی دنبال می‌کنیم باید این مقوله در کمیته امداد، بهزیستی و شهرداری یک تعریف داشته باشد، به ما می‌گویند کارتن‌خواب‌ها یا زنان آسیب‌دیده را از سطح شهر جمع‌آوری کنید، فرض کنیم که این اتفاق افتاد و بعد از آن حتی معتادان آنها را نیز در مراکز ترک اعتیاد درمان کردیم اما بعد از آن چکار باید کرد یعنی این افراد باید به کجا بروند آیا خانواده آنها را می پذیرد یا جامعه این فرد را دوباره قبول می‌کند.

وی افزود: رویکردهای ما در حال حاضر مبتنی بر خانواده است چون تا خانواده و تفکر و نگرش جامعه اصلاح نشود نمی‌توان افراد را تحت حمایت و درمان قرار داد. ما در بخش معلولیت‌ها سازمان‌های غیردولتی را راه‌انداخته و فرآیند کار را به آنها توضیح داده و واگذار کردیم در حوزه آسیب‌ها نیز می‌توان در این مسیر حرکت کرد.

سراج تصریح کرد: ما به همکاری نهادها و سازمان‌های دیگر نیاز داریم از سوی دیگر در بسیاری از وظایفی که بر عهده وزارت بهداشت است بهزیستی انجام می‌دهد و در این راه هزینه‌های بسیاری به بهزیستی تحمیل می‌شود. متولی بهداشت و درمان باید در مقوله آسیب‌ نیز ورود کند.

فعالیت بهزیستی در زمینه آسیب‌های اجتماعی آمارهای این حوزه را کاهش داده است

نورالدین فائقی نیز در پاسخ به سوال مذکور به خبرنگار تسنیم، گفت: سال‌های متمادی است که سازمان بهزیستی متولی آسیب‌های اجتماعی و تنها متولی آن است.

وی ادامه داد: همین فعالیت‌ها باعث شده از بروز بسیاری از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری شده و آمارهای این حوزه نیز کاهش یابد، در واقع یکی از سازمان‌های پیشرو در زمینه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بهزیستی است و این از اقدامات آموزشی و انعقاد تفاهم‌نامه با سازمان‌های مختلف از جمله آموزش و پرورش، ستاد نماز جمعه و سایر نهادها و دستگاه‌هایی که در ارتباط مستقیم با مسائل آموزشی است مشخص می‌شود.

معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بهزیستی همچنین گفت: ما در حوزه مداخلات طلاق فعالیت‌هایی انجام دادیم و 50 هزار عضو داوطلب همیار ما را در این اقدامات یاری می‌کنند، اما نیازمند همکاری سازمان‌هایی هستیم که به هر نحو در مسئله آسیب‌های اجتماعی دخیل هستند.

وی افزود: از آسیب‌های نوپدید که در سال‌های اخیر مسائلی را به وجود آورده و با توجه به پیشرفت آن در سال‌های آتی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد، فضای مجازی است لذا لازم است برای این حوزه نیز اقدامات پیشگیرانه صورت بگیرد.

لزوم استفاده از ظرفیت رسانه‌ برای آگاهی‌بخشی در حوزه آسیب‌های اجتماعی

حبیب‌الله مسعودی‌فرید نیز در این باره به خبرنگار اجتماعی تسنیم، گفت: در حوزه توانبخشی هیچ سازمانی وارد نمی‌شود و سازمان بهزیستی یکه‌تاز میدان است اما در حوزه امور اجتماعی  و پیشگیری از آن، با توجه به  اینکه موضوعی چند عاملی است سازمان‌ها و نهادهای مختلفی دخیل بوده و باید پای کار بیایند.

وی ادامه داد: تقریبا در هیچ سازمانی دفتر مربوط به خدمات توانبخشی به شدت و حدت بهزیستی وجود ندارد اما در حوزه آسیب‌های اجتماعی در شهرداری، وزارت رفاه، وزارت بهداشت و... یک دفتر مستقل وجود دارد و نهادهای دیگر از جمله آموزش و پرورش نیز که دفتر مستقل ندارند به واسطه ماهیت کار باید با قوت در میدان باشند؛ چراکه آموزش در دوران تحصیل کودکان و نوجوانان در این زمینه بسیار بااهمیت است.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی همچنین گفت: در حوزه آسیب‌های اجتماعی به نظر می‌رسد باید اقدامات رسانه‌ای بیشتر شود تا ضمن آگاهی‌دهی به عموم مردم فعالیت‌های این حوزه مناسبتی جلوه نکند.

وی افزود: سازمان بهزیستی در حوزه پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی با ارائه خدمات در حوزه آموزش مهارت‌های زندگی، پیشگیری از اعتیاد، پیشگیری از وقوع طلاق و آموزش های قبل، حین و بعد از ازدواج چند سالی است که برنامه های مختلفی را اجرا می کند، همچنین آموزش و تدوین محتوا برای مهدهای کودک، مشاوره ژنتیک، مراقبت‌های پس از طلاق در مورد فرزندان همه و همه مواردی است که در پیشگیری از آسیب های اجتماعی موثر است اما همانطور که ذکر شد این موضوعات چندعاملی است و تمام دستگاه‌هایی که به نوعی در این موضوعات دخیل هستند، باید حضور داشته باشند.

مسعودی‌فرید با اشاره به تدوین برنامه ششم و مواردی که از سوی مقام معظم رهبری در تدوین این برنامه تاکید شده است، تصریح کرد: حاشیه نشینی و ناهنجاری‌های به وجود آمده به این دلیل خود از عوامل آسیب زا در بسیاری از شهرهای کشورمان است، ما امیدواریم در برنامه ششم توجه ویژه ای بر کودکان زیر 8 سال و سرمایه‌گذاری برای آنها باشد؛ چراکه بسیاری از مواردی که به عوامل آسیب زا در بزرگ‌سالی تبدیل می شود، در کودکی ریشه دارد.

فعالیت‌های پیشیگری از آسیب‌های اجتماعی به موازات توانبخشی معلولان جریان دارد

فرهاد اقطار در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، گفت: بر اساس ماده واحده تاسیس سازمان بهزیستی در سال 59 توانبخشی معلولان و حمایت از آسیب‌دیدگان اجتماعی به عنوان دو وظیفه اصلی سازمان بهزیستی مطرح شده اما بر مشارکت‌های مردمی نیز تاکید شده است.

وی ادامه داد: از همان زمان نیز بهزیستی بر توانبخشی معلولیت‌های جسمی و ذهنی متمرکز شد اما در سال‌های اخیر به دلیل تغییر نوع نیاز جامعه، فعالیت‌‌های ما نیز به سمت پیشگیری و درمان اعتیاد، زنان سرپرست خانوار، متکدیان، کودکان خیابانی و امثال آن تغییر پیدا کرده است، از سوی دیگر باید از افرادی که به هر نحو در معرض آسیب قرار می‌گیرند نیز حمایت کرد.

معاون سابق پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی بهزیستی، افزود: از دهه 70 به بعد مطرح شد که بهزیستی علاوه بر رسیدگی به افرادی که دچار آسیب شده‌اند در بحث پیشگیری نیز ورود پیدا کند و پس از آن پیشگیری از وقوع مسائل اجتماعی مانند طلاق، اعتیاد و... به موازات پیشگیری از معلولیت‌ها مورد توجه قرار گرفت.

وی بیان کرد: حدودا از دو سال پیش تاکنون با توجه به حساسیت ایجاد شده و آسیب‌های فضای مجازی این موضوع نیز مورد توجه بهزیستی قرار گرفت و این مورد نیز با انواع برنامه‌ها از پیشگیری تا مشاوره‌های متنوع در دستور کار ما قرار دارد.

اقطار در پایان گفت: آسیب‌های اجتماعی باید در برنامه ششم در جهت پیشگیری، هماهنگی و نظارت فعالیت دستگاه‌ها به صورت جدی دیده شود، ما در این زمینه می‌توانیم برای دوران کودکی فرزندانمان، آموزش سبک زندگی ایرانی-اسلامی و آموزش فرزندپروری و ازدواج مناسب سرمایه‌گذاری کنیم.

انتهای پیام/