بزرگداشت شرق‌شناس و مترجم قرآن کریم در کتابخانه خارجی بنیاد ایران شناسی دانشگاه مسکو

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، بعد از ظهر پنجشنبه نشست بزرگداشت نوری محمد عثمان‌ اف، شرق شناس و مترجم قرآن کریم، شاهنامه و مثنوی معنوی به زبان روسی در محل کتابخانه خارجی بنیاد ایران شناسی دانشگاه مسکو برگزار شد.

در این نشست استاد میرجلال الدین کزازی شاهنامه پژوه، علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سید عباس صالحی معاون فرهنگی وزیر ارشاد، مهدی سنایی سفیر ایران در روسیه، رئیس نمایندگی جمهوری داغستان، رضا ملکی رایزن فرهنگی ایران در روسیه علی اصغر محمد خانی معاون فرهنگی شهر کتاب، همایون امیرزاده، مدیر انتشارات بیبلوگلوبیوس بزرگترین کتابفروشی روسیه و جمعی از اصحاب فرهنگ و ادب ایران و روسیه حضور دارند.

مهدی سنایی سفیر ایران در روسیه در ابتدای این نشست نسبت به برگزاری این نشست و پاسداشت مقام نوری محمد عثمان اف ابزار خشنودی کرد.

سنایی ادامه داد: نوری محمد عثمان اف شخصیت برجسته و مهمی در روسیه است که تلاش زیادی در عرصه ترجمه قرآن کریم و شاهنامه انجام داده است و در شاهنامه شناسی هم تلاش درخور توجهی داشته است. ما باید تلاش کنیم تا مدرسه ایران شناسی و اسلام شناسی را در روسیه حفظ کنیم.

وی افزود: استاد عثمان اف یکی از اساتید برجسته مدرسه اسلام شناسی و ایران شناسی در روسیه بود. این جلسه از این جهت که در این محل و در این کتابخانه برگزار شده اهمیت زیادی دارد. چرا که ایشان بخش زیادی از عمر خود را در این مکان سپری کرده است.

در ادامه این نشست یکی از مسئولان بنیاد ایران شناسی و معاون کتابخانه دانشکده ایران شناسی گفت: خیلی خوشحال هستم که این نشست در دانشکده ادبیات خارجی برگزار شد، ما همیشه روابط فرهنگی خوبی با جمهوری اسلامی ایران داشتیم. پیش از این همیشه روابط فرهنگی خوبی داشتیم. وزارتخانه های فرهنگ ایران و روسیه پیش از این مراوردات خوبی داشتند. کتابخانه ما هم تلاش میکند که سهم خود را در این امر ادا کند. جناب نوری عثمان اف یک استاد برجسته اسلام شناسی بودند اما مترجم بودن ایشان برای کتابخانه ما از هر زاویه دیگری اهمیت بیشتر ی داشت. کتابخانه پل ارتباطی میان کشورها ایجاد می کند.

وی ادامه داد: ترجمه قرآن آقای عثمان اف یک پلی برای ارتباط ادیان با یکدیگر و پلی به جهانی دیگر برای مردم کشور ما محسوب می شود. باید از این میراث به خوبی حمایت کنیم.

وی با بیان اینکه دو پیشنهاد برای ادامه همکاری با ایران اسلامی داریم، در بیان پیشنهادات خود گفت: ابتدا اینکه به شدت علاقمندیم که مدرسه سالیانه مترجمین را در این محیط ایجاد کنیم و کادر جدیدی را با هدایت شما آموزش دهیم. پیشنهاد دوم هم این است که جایزه عثمان اف را برای بهترین ترجمه در سال در نظر گرفته شود تا انگیزه افراد برای حضور و فعالیت در این عرصه بیشتر شود.

او در پایان از حضور هیئت ایرانی در این کتابخانه تشکر کرد.

علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران نفر بعدی بود که در این جلسه سخن گفت و نسبت به اساتید روسی، زبان فارسی و اساتید ایرانی خاضر در جمع ابراز احترام کرد.

جنتی با نکوداشت مقام استاد نوری محمد عثمان اف، از اینکه توفیق دیدار حضوری او را نداشته ابراز تاسف کرد و گفت: با توجه به اطلاعاتی که از ایشان دارم، تلاش ایشان در عرصه ترجمه و معرفی ادبیات فارسی به شدت قابل تقدیر است. تصحیح شاهنامه فارسی و همراهی اساتید ایرانی در این پروژه با ایشان نشان دهنده انگیزه و دقت نظر ایشان است.

وزیر فرهنگ و ارشاد جمهوری اسلامی ایران افزود: اینکه ایشان به عنوان یک اسلام شناس قرآن کریم را هم به زبان روسی ترجمه کرده است، قابل تمجید است. به گفته بسیاری از بزرگان و صاحبنظران این ترجمه یکی از بهترین ترجمه هاست. شنیده ام که ایشان در زمینه ترجمه نهج البلاغه که کلمات و حکمت های حضرت امیر المونین علی (ع) را شامل می شود تلاش های بسیار قابل توجهی انجام داده است.

جنتی ادامه داد: ترجمه بخشی از مثنوی معنوی که امروز به طور کامل به زبان روسی ترجمه شده و منتشر شده هم مرهون تلاش ایشان است. قطعاً فقدان این استاد بزرگ، خسارت بزرگی برای جامعه علمی و ایران شناسان و خصوصاً ما شهروندان ایرانی است.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: اصالت نوری عثمان اف به داغستان بر می گشت و این شهر دارای عقبه تاریخی ارزشمندی است. جشن دو هزار سالگی شهر دربند این کشور در آینده نزدیک برگزار می شود و این نشان دهنده این است که ایشان از یک جامعه با فرهنگ و تمدن کهن و نامدار برآمده است.

وی افزود: مراکز ایران شناسی روسیه مراکز خوبی است اما نیاز به تقویت دارد، نیاز به آموزش نیروهای جوان برای ادامه این مسیر دارد. به همین دلیل رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در مسکو به مترجمین جوان و تقویت آنان کمک خواهد کرد تا بتوانند آثار جدیدی را از زبان فارسی به زبان روسی ترجمه کنند.

جنتی همچنین گفت: اختصاص جایزه ای به نام نوری عثمان اف که به ما پیشنهاد شد، پیشنهاد ارزنده ای است و قابل برررسی است که اگر آقای سفیر و رایزنی ایران با این روند موافق باشند ما هم از اعطای این جایزه استقبال خواهیم کرد.

وی در بخش های آخر سخنان خود از تلاش های بنیاد ایران شناسی و سفارت جمهوری اسلامی و رایزنی فرهنگی ایران برای برگزاری این جلسه تشکر کرد.

زمرد از جمهوری داغستان، سخنران بعدی بود و با اشاره به گذشت یک ماه از درگذشت استاد عثمان اف گفت: او ایران شناس، اسلام شناس و مترجم بزرگی بود. می دانم که مراسمی برای در درگذشت ایشان برگزار می شود و جایگاه آنان را گرامی می دارند، اما از اینکه مقامات ایرانی تلاش کردند و این جلسه را به یاد او بزگرار کردند، جای تقدیر و تشکر ویژه دارد. عثمان اف زندگی خود را به ایران اختصاص داد. در اینجا همه افرار بر این صحه می گذارند که اولین نفری که به ادهان می آید هر زمانی که حرف از ایران شناس بشود، نوری محمد عثمان اف است.

وی ادامه داد: پروفسور عثمان اف که عضور دانشگاه پادشاهی اردن بودند، کراچفسکی و بارایف هم پیش از او در عرصه ترجمه فعالیت کردند اما ترجمه عثمان اف ترجمه ارزشمند دیگری است چرا که بیش از 20 سال روی ترجمه قرآن کار کرد.

این مقام جمهوری داغستان گفت: او جایزه آکادمیکی برای این اقدام دریافت کرد و فرد شایسته و ارزمندی در محافل علمی خوانده شد. به هر حال ایشان بیش از 250 اثر علمی از خود به جای گذاشتند، بر روی اشعار خیام کار کردند. بر روی شاهنامه فردوسی کار کردند. زحمات زیادی درباره مثنوی معنوی کشیدند و این ها همگی قابل تقدیر است.

وی افزود: استاد عثمان اف در اواخر عمر تصمیم گرفتند که به داغستان برگردند و در دانشگاه دولتی کشور ما ریاست کرسی ایران شناسی را به دست گرفتند و در آنجا به فعالیت خود ادامه دادند. ایشان در حالی که دانش عمیقی در باره اسلام داشتند و ایران شناس بزرگی بودند اما به شدت افتاده بودند.

او در ادامه صحبتهای خود با بیان اینکه وقتی که من شرح حال آقای گریبایدوف را می خواندم به این نکته رسیدم که بیشتر از اینکه ایشان را یک سفیر ببینند اما ایشان را روی جنبه فرهنگی او می شناختند، گفت: به همین ترتیب ایرانی ها استاد عثمان اف را هم اینطور می شناسند. به هر حال اسم ایشان محمد نوری است. او مانند نامش انسان نورانی ای بود و از همه شما برای حضور در این نشست و ادای احترام به او تشکر می کنم.

رشته سخن به خانم پریگارینا استاد شرق شناسی، ایران شناسی و همکار سابق عثمان اف داده شد و او در این جلسه گفت: من نوری را از میان خودمان رفته نمی دانم و فقط فکر میکنم که او در این جمع نیست و در را بسته است. او فرد بزرگی بود. او ایران شناسی دانشکده زبان دانشگاه دولتی مسکو را به پایان رساند. من یک سال بعد از فارغ التحصیلی او به این دانشکده آمدم. به هر حال آنجا اساتید زیادی داشتیم که همگی او را به عنوان یک دانشجوی موفق و قوی برای ما مثال می زدند.

وی ادامه داد: می خواهم درباره یک سری از روابط شخصی خودم با او سخن بگویم. حرف ها درباره او گفته شده اما من می خواهم از خودم و او بگویم. مدرسه ایران شناسی روسیه ادامه دهنده دستاوردها و از آثار تلاش نوری عثمان اف بود. از جوانی با او آشنا بودم. امروز کهنسال شدیم سوژه ها و مسائل عوض شد اما من او را از جوانی می شناختم.

این استاد دانشگاه افزود: او همیشه خودش را با دیگر اساتید مقایسه می کرد و می گفت شاید من سابقه خاندانی آنها را نداشته باشم اما به شدت تلاش می کنم. به یاد دارم که مدتها روی نسخ خطی خیام کار میکرد.

وی در ادامه گفت: وقتی که به این انستیتو شرق شناسی آمدم اساتیدی همچون رستم علی اف، برتس و .. در آنجا بودند. زندگی آقای نوری در داغستان آغاز شد و او شرایط هیچ کدام از این افراد را در اینجا نداشت. همیشه افراد دیگری بودند که نوری خودش را با آن ها مقایسه می کرد. او می گفت زمانی خواهد آمد که شما با فشار یک دکمه به تمامی اسناد و نسخ خطی دسترسی خواهید داشت و نیازی به این حجم تلاشی که من میکنم دیگر نخواهد بود. نیازی به بازنویسی دستی نیست.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: با دو نفر از اساتید دیگر دانشگاه در حال ترجمه حافظ هستیم و اکنون یا یک دکمه به راحتی لغت مذکور را از فرهنگ دهخدا پیدا می کنیم. هر جا مشکلی بخوریم به راحتی می توانیم به مقصود خود دست یابیم اما در دوران گذشته اینطور نبود و زحمت کشیدن گذشتگان ارزش ویژه ای دارد.

همکار استادی عثمان اف افزود: پروژه آنادیسیکون یکی از بزرگترین پروژه های او بود که کارمندانش روی آن کار می کردند و از من دعوت می کرد که به بخش او که بخش زبان بود بروم. اما من روی ادبیات کار می کردم. او دستنویسی را پیدا کرده بود که منتسب به خیام بود و مدت ها روی آن کار کرد و اثبات کرد که سندیت ندارد.

وی افزود: روزهای آخر عمرش حافظ می خواند. من هم روی محمد اقبال و سایر نویسندگان هندی کار می کردم. در همان زمان با توصیه او شروع به خواندن حافظ کردیم و فهمیدیم که چقدر سخت است. نوری در سمینارهایی که برگزار کردیم به ما آموخت که چطور با این متن روبرو شویم. او که جایگاه بالایی داشت بدون هیچ چشمداشتی خود را برای حضور در این جلسات آماده می کرد. روزهای زندگی ارزشمند او قلب هر انسانی را تکان می دهد. خداوند به گونه‌ای سرنوشت او را رقم زد که دانش و عشق و علاقه او در مسیری قرار گیرد که امروز یکی از مفاخر برشمرده شود.

بعد از کلاس پنجم و ششم هر روز به نوشتن دیکته پرداخت و مطالعاتش را گسترش داد. وارد دانشگاه دولتی مسکو شد. بعد از سال اول تحصیل به ارتش رفت و در هنگ سواره نظام، خدمت کرد و بعد مین یاب شد و بعد با نمران عالی دانشگاه را تمام کرد. اجازه ندادند به دکترا برود.با کمک تارسکوف بعد از یک سال توانست وارد دوره دکترا شود. این جا افرادی هستند که با او کار کردند. لیلا لاهوتی، نارویووا، المیرا علیزاده و ... با او همکاری کردند. او کتابخانه مارا دوست داشت. امروز همکاران جوان ما کار او را ادامه خواهند داد.

او در پایان گفت: ما همیشه خودمان را با این استاد بزرگ مقایسه خواهیم کرد و تلاش می کنیم خود را به او نزدیک کنیم.

حمید فرزام رئیس خبرگزاری ایکنا در ادامه به سخنرانی پرداخت و از اینکه این جمع به واسطه تلاش نوری عثمان اف برای دینی که معجزه آن کتاب است اینجا جمع شده اند خوشحالم. پیش از این ترجمه قرآن به زبان روسی از زبان های دیگر مانند انگلیسی یا فرانسوی برگردان شده است. یا به دلیل ناتوانی تعدادی از ایشان و عدم شناختشان از اسلام ترجمه دقیقی نبوده است. اما ترجمه استاد نوری محمد عثمان اف، به دلیل آشنایی ایشان با زبان فارسی و عربی و همچنین دین اسلام امروز با استقبال بسیار خوبی مواجه شده است. بسیار برای ما جالب است که ایشان برای ترجمه این قرآن 23 سال وقت گذاشتند، این همان عددی است که در طول آن یعنی 23 سال این قرآن بر پیامبر ما نازل شده است. استاد عثمان اف بر روی مفاهمی قرآن بسیار تخصصی کار کردند و فقط ترجمه تحت اللفظی نکردند.

وی افزود: ایشان با دکتر مفتح، خرمشاهی، معرفت، بهشتی و .. مرتبط بودند و روی آیه ثم استوی علی العرش مدت ها کار کردند و با این اساتید مشورت کردند که آیا مقصود یک واقعیت است یا یک تمثیل. ایشان معتقد بودند که یک عمر برای تربیت یک مترجم قرآن کفاف نمی دهد.

در ادامه یکی دیگر از اساتید ایران شناسی این دانشگاه به سخنرانی پرداخت و گفت: خیلی از اساتید شرق شناسی قدیمی را می شناختم اما وقتی با کارهای ایشان آشنا شدم، کار به جایی رسید که ایشان داور پایان نامه من بودند.او سخاوتمند بود و آموخته هایش را در اختیار دیگران قرار می داد. چندین کتاب از او به یادگار دارم که شخصاً به من داده است. او فرد دانایی بود و به دانسته هایش علاقمند بود. او بهترین نمونه برای دانشجویان و اساتید ماست.

میرجلال الدین کزازی استاد ادبیات فارسی و شاهنامه پژوهش ایرانی، در ادامه با بیان اینکه در باره استاد عثمان اف تنها بر روی یک نکته انگشت می انگارم، گفت: چگونگی برگزاری این بزم یادبود، همان نکته ای است که ما امروز چگونه یاد او را ارج می نهیم. این نکته در پیوند با این بزم از دو روی و دو دید نکته ای است بسیار روشنگر و راهنمای.

وی درباره استاد عثمان اف گفت: او مردی بود دانشمند و ایرانشناس که در این عزم بهین و به آیین، تنی چند مانند او یافت نمی شود. وزیر بینادل و هژیر فرهنگی ایران، و تنی چند از دیگر اساتید ادب فارسی، روس در این محفل هم بزم شده اند. آنچه این بزم یادبود را به بزمی دیگرسان و کم مانند فرا می برد این است که ما در جایی گرد آمده ایم تا روانشاد فرخنده یاد عثمان اف را گرامی بداریم -که جایگاه او در مینوی برین بلند باد -که بیشتری پیوند را دارد با آنچه نوری عثمان اف بود و با آنچه نوری عثمان اف کرد. کتابخانه ارجمندترین و سپندترین و والاترین جایگاه ها به جز پرستش خانه ها، کتابخانه است.

استاد کزازی تاکید کرد: کتابخانه پرستشگاه و معبد و فرهنگ و دانش و ادب و اندیشه است. برای او بختی است بلند و ارجمند که بزم یادبود او در کتابخانه برگزار می شود با کسانی که در شمار برجستگان دانش ادب و فرهنگ و اندیشه اند.

وی گفت: من برای نوری عثمان اف از درگاه آفریدگار آمرزیدگی آرزو دارم و پایگاهی در مینو. برای یکایک شما هم زندگی ای آکنده از فرهیختگی با یادگارهای ارجمند بسیار آرزو دارم تا آیندگان بتوانند از آن بهره ببرند و بگویند که پاینده باد آن کس که این یادگار از او باقی ماند.

در پایان این مراسم هدیه ای به رسم یادبود تقدیم نوه نوری محمد عثمان اف شد. این هدیه چند کتاب بود. کتابی درباره ایران و کتابی درباره گذشته تاریخی ایران. نوه نوری عثمان اف بعد از دریافت هدیه از وزیر فرهنگ تشکر کرد و گفت: امروز تنها آمدم چون پدرم وضعیت خوبی ندارد. دیگر نوه های نوری عثمان اف هم در داغستان هستند و من به نمایندگی از آن ها از شما تشکر میکنم. این جلسه برای ما بسیار ارزشمند است که انسان های فرهیخته ای در اینجا حضور دارد و به پدر بزرگ من ادای احترام می کنند.

انتهای پیام/