"رودخانه اتفاقیِ زاینده‌رود" و برداشت‌های غیرمجازی که تمامی ندارد
زاینده‌رود پرآوازه امروز به‌دلیل برداشت‌های بی‌رویه‌ای که با سیاست‌های یک بام و دوهوا از آن می‌شود، دیگر شهرت سابق را ندارد و نای برخواستن و تأمین آب زندگی کشاورزان نصف جهان را نیز ندارد.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، شاید روزی که شیخ بهائی نسخه طومار زاینده‌رود را می‌پیچید، هرگز فکر نمی‌کرد بی‌توجهی‌ها به آن، روزی زاینده‌رود پرآب را به رودی خشک و فصلی تبدیل کند و کشاورزان اصفهان را نگران از ادامه حیات خود.
باید گفت هنوز هم به شیخ بهایی و طومارش احتیاج داریم و گاهی جای خالی برخی اشخاص بزرگ برای همیشه می‌ماند این برخی‌ها همیشه باید باشند، موجودیت آن‌ها باید حفظ شود.
طومار شیخی که در چندین دهه آب مورد نیاز مناطق و استانها را مدیریت کرد و هنوز هم از این طومار درباره "عدالت آب" به نیکی یاد می‌شود؛ طوماری که در همان زمان شیخ بهائی به دلیل اختلاف‌نظرهایی که هم‌اکنون نیز بر سر زاینده‌رود با استان هم‌جوار وجود دارد، پیچید و سبب شد تمامی اختلاف‌نظرها از طریق این طومار حل و فصل شود.
حرف زدن و نوشتن برای زاینده‌رود این شریان حیاتی نیز به قول استاندار اصفهان در بسیاری از مواقع ادبیات خاص خود را می‌طلبد، شخصی که شروع کارش با مسئله آب همراه شد و جرقه‌های امیدی که برای جاری شدن زاینده‌رود آن‌هم به‌صورت دائم، در سال‌های گذشته بر بستر بی‌‌جان زاینده‌رود زده شد اما، امروز دیگر کارایی سابق را ندارد.
نام زاینده‌رود که بر سر زبان می‌آید در ذهن همه سی‌وسه‌پل و بستری پر از خاک در ذهن‌ها تصور می‌شود، بستری که به خشک شدن عادت کرده و چشم‌های همگان به این خشکی عادت شده که اگر به مدت طولانی سیراب باشد، جای تعجب دارد.
یک رودخانه اتفاقی به نام زاینده‌رود!
زاینده‌رود امروز اما از مرز فصلی گذشته و حالا تبدیل به رودخانه اتفاقی شده که بار اختلاف‌نظرهای چند استان را به دوش می‌کشد.
خشک‌سالی، عدم مدیریت صحیح در برداشت‌ها و مسائل مختلف دیگر در این زمینه، از نکات مهمی به شمار می‌رود که سبب قطع این آب حیاتی نصف‌جهان شده است. از سوی دیگر اختلاف‌نظرها و هم‌چنین نمایندگان مردم اصفهان نیز که به نظر می‌رسد نسبت به سایر نمایندگان دوره‌های قبلی بیشتر درباره حق‌آبه مردم استان مورد انتقاد هستند، سبب شده این رودخانه به یک رودخانه اتفاقی تبدیل شود.
برداشت بی‌رویه و خشک‌سالی سبب شده بسیاری از کشاورزان اصفهان درآمدی نداشته و زندگی مناسبی را برای خانواده خود رقم نزنند.
عباس، کشاورز 38 ساله شرق اصفهان است که با بی‌آبی موجود هرسال وضعیت معیشتی بدتری را سپری می‌کند، او می‌گوید: هرسال بیشتر شرمنده خانواده‌ام می‌شوم، آن‌ها که گناهی ندارند، ما کشاورزان، خانواده‌ها و فرزندان ما باید تاوان چه کاری را پس دهند زیرا ما در اینجا شرایط بسیار بدی را داریم.
آیا وزارت نیرو توان کنترل برداشت‌های بی‌رویه را دارد؟
اسفندیار امینی، رئیس انجمن خبرگان کشاورزی اصفهان درباره برداشت‌های بی‌رویه‌ای که در حال انجام است، به تسنیم گفت: متأسفانه در کنار عدم اختصاص حقابه تالاب بین‌المللی گاوخونی، هنوز هم برداشت‌های بی‌رویه از بالادست زاینده‌رود در بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعتی، بدون هیچ‌گونه نظارتی صورت می‌گیرد.
وی با بیان اینکه چاه‌های حریمی هنوز وجود دارد و هیچ اتفاق خاصی در زمینه کنترل و نظارت نیفتاده، بیان کرد: متأسفانه هنوز هیچ قرارداد غیرقانونی و حتی مجوزهای غیرقانونی لغو نشده و افرادی که با مجوزهای غیرقانونی در حال فعالیت هستند، همچنان کار خود را انجام می‌دهند.
رئیس انجمن خبرگان کشاورزی اصفهان تصریح کرد: با توجه به تصویب صورت گرفته در شورای عالی آب، باید هیچ طرحی اجرایی نشود و برداشت جدید صورت نگیرد، اما از آن‌طرف شورای هماهنگی آب این را تصویب و وزارت نیرو آن را ابلاغ می‌کند و از سوی دیگر استاندار چهارمحال رسماً طرح‌های جدید را افتتاح می‌کند.
رئیس انجمن خبرگان کشاورزی اصفهان خاطرنشان کرد: متأسفانه در زمینه کنترل برداشت‌های بی‌رویه یا وزارت نیرو توان کنترل را ندارد و یا اراده آن بر سیستم حاکم نیست.
لزوم برخورد با اضافه برداشت‌های جدید در بالادست زاینده‌رود
علی ایرانپور، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی نیز با بیان اینکه در ماه‌های گذشته اضافه برداشت‌ها در بالادست زاینده‌رود به میزان قابل‌توجهی صورت گرفته، به تسنیم گفت: باید برخورد با اضافه برداشت‌های جدید در بالادست زاینده‌رود شدت گیرد.
وی با انتقاد از اضافه برداشت‌های صورت گرفته در بالادست زاینده‌رود گفت: متأسفانه اخیراً در بالادست در حال حاضر بخشی از اراضی را زیر کشت برده‌اند و برخی مسئولان این استان نیز به این موضوع دامن می‌زنند و مغایر با مصوبات 9ماده‌ای شورای عالی آب است.
ایرانپور افزود: انتظار نمایندگان استان اصفهان که بارها درباره آن تذکر داده و آن را به مسئولان منتقل کرده‌اند، این است که در شرایط کنونی و با توجه به نیاز به فضای آرام و آرامش برای بررسی موضوع آب و نجات زاینده‌رود و تالاب بین‌المللی گاوخونی، این موضوع مد نظر قرار گیرد.
گره‌هایی که در دست مصوبات 9 ماده‌ای است
عدالت آب و جریانی که به صورت دائم باشد و هم‌چنین برداشت‌ها یکسان به‌جای برداشت‌های بی‌رویه، همه گره‌هایی است که در دست مصوبات 9 ماده‌ای قرار گرفته است.
مصوباتی که حالا از خواسته‌های اصلی مردم اصفهان برای نجات زاینده‌رود است، حتی عباس مقتدایی نماینده مردم اصفهان در مجلس نیز بر این موضوع تأکید دارد و در این‌باره به تسنیم گفت: در حال حاضر خواسته اصلی مسئولان و مردم اصفهان این است که مصوبات 9 ماده‌ای حوضه آبریز زاینده‌رود هرچه سریع‌تر اجرایی شود.
وی بیان کرد: امروز مطالبه ما این است که این مصوبات باید هم در سطح ملی و هم در سطح استانی عملیاتی شود. در صحبت‌های صورت گرفته با مسئولان کلان، نشست‌های برگزار شده، با مجموعه مدیریت استان این هماهنگی شده تا مصوبات 9 گانه مربوط به زاینده‌رود هرچه سریع‌تر عملی شود.
کنترل هوشمند برداشت‌های صورت گرفته در بالادست زاینده‌رود
به نظر می‌رسد زاینده‌رود و خشکی آن اسیر برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت شده، اگرچه استاندار اصفهان که شروع کارش با مسئله آب بود، امیدی تازه به مردم داد و هنوز هم در میان صحبت‌هایش امیدوارانه از قضیه آب اصفهان سخن می‌گوید.
رسول زرگرپور، استاندار اصفهان درباره مصوبات و توقف برداشت‌ها هم‌عقیده است و به تسنیم می‌گوید: مسئله مهم توقف کامل برداشت‌های غیرمجاز است که آن‌ها به طور کامل شناسائی شده و باید در مورد آن تصمیم‌گیری شود؛ توقف برداشت‌های مازاد مجاز است که برای این مورد بحث نصب کنتورها هوشمند در حال اجرا است و امسال قرار است در استان اصفهان 7 هزار کنتور هوشمند نصب شود.
وی تصریح کرد: درباره تعامل با استان هم‌جوار، آنچه اهمیت دارد قوانین، مقررات و مصوبات است که مبنای عمل 2 استان و استانداران باید باشد، تمام تلاش ما این است که این اتفاق رخ دهد.
استاندار اصفهان در مورد حوضه آبریز خاطرنشان کرد: اکنون برای نخستین‌بار در طول سده‌های گذشته حق‌آبه حق‌آبه‌داران، سهم‌آبه‌ها و اشتراکی‌های حوضه آبریز زاینده‌رود در این رودخانه تثبیت شده و دولت رسماً آن را مصوبه و اعلام کرده است؛ ما در مرحله بعدی داریم به این سمت حرکت می‌کنیم که حق‌آبه‌ها برای هرکدام از افراد مشخص شود.
زرگرپور افزود: به هر حال این موضوعات حجم عظیمی از فعالیت‌ها است که شاید برای مردم قابل لمس نباشد اما من به عنوان یک متخصص آب متوجه می‌شوم که این اقدامات برابر 5 سال کار است که در طول یک سال انجام شده است.
رودخانه زاینده‌رود به دلیل بسیاری از سوء مدیریت‌ها خشک است و یک موجود زنده در استان اصفهان را به دلیل بی‌تدبیری خشکیده است، از سوی دیگر برداشت‌های بی‌رویه نیز در استان هم‌جوار در حال انجام است.
هم‌چنین پروژه‌های پر مصرف آبی نیز در حال افتتاح است، نظارت بر روی برداشت‌ها نیز یا صورت نمی‌گیرد و یا اینکه بسیار ضعیف است، این وسط فقط کشاورزان و محیط زیست هر روز قربانی بی‌تدبیری‌های گذشتگان، نفوذهای مختلف چهره‌های خاص پیش‌ازاین و حتی زمان حاضر می‌شوند.
گزارش از نگین فروغی
عکس از علیرضا وثیق زاده انصاری
انتهای پیام/ آ