کاهش ۴۰ درصدی تولید برنج؛ شوری رودخانه قزل‌اوزن به شالیزارهای طارم رسید
بحران شدید کمبود آب به ویژه در رودخانه قزل‌اوزن کشت برنج در اراضی کشاورزی شهرستان طارم را محدود کرده و سبب کاهش ۴۰ درصدی تولید این محصول شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از زنجان، سرسبزی و آب و هوای طارم موقعیت ویژه‌ای به این شهرستان بخشیده است. سالانه بیش از 50 نوع محصول باغی و زراعی توسط کشاورزان طارمی تولید و به بازار مصرف داخلی و خارجی صادر می‌شود. شغل و حرفه بیش از 90 درصد مردم طارم کشاورزی بوده و درصد قابل توجهی از ساکنان این منطقه به باغداری مشغول هستند.
عبور رودخانه قزل اوزن به عنوان شاهرگ حیاتی از طارم توانمندی‌های کشاورزی را دو چندان کرده و سبب رشد، توسعه و رونق اقتصادی این شهرستان شده به طوری که عنوان قطب کشاورزی به ویژه در زمینه تولید محصول زیتون این منطقه را به عنوان منطقه استراتژیک کشاورزی استان زنجان کرده است.
کشاورزان طارمی هر ساله به هنگام عرضه محصولات تولیدی خود به بازار به دلیل پایین بودن قیمت‌ها دچار ضرر و زیان اقتصادی می‌شوند اما محصول برنج از آن دسته از محصولاتی است که بهره‌برداران به هنگام عرضه آن به هیچ عنوان ضرر نکرده و حاصل دسترنج خود را می‌بینند. اما مثل اینکه روزگار با کشاورزان طارمی سر سازگاری نداشته و این بار دلالان نه، بلکه بحران آب و شور شدن آب رودخانه قزل اوزن سبب کاهش رونق این محصول در طارم شده است.
بحران آبی که در کنار افزایش شوری آب سبب کاهش میزان دبی ورودی آب رودخانه قزل‌اوزن شده است که به دلیل برداشت بی‌رویه از آب رودخانه و دمای بالا در زمان گلدهی محصول بوده و این موضوع سبب کاهش 40 درصدی تولید برنج طبق برآوردهای کارشناسان جهاد کشاورزی شده است.
در سال‌های گذشته در منطقه طارم کشت برنج به صورت مستقیم بوده است. به تدریج با بالا رفتن شوری املاح و آب و غلظت املاح و کاهش آب و افزایش درجه حرارت کشت برنج تحت‌الشعاع تغییرات یاد شده قرار گرفت و ارقام علی‌کاظمی و هاشمی خوش عطر که در مناطق شمال کشور کاشته می‌شود به تدریج وارد اراضی طارم شد.
در حال حاضر به طور متوسط یک هزار و 300 نفر در بخش تولید برنج مشغول هستند که ارزش ناخالص محصول برنج تولید شده حدود 108 میلیارد ریال عنوان شده است.
برنج از جمله محصولات شاخص شهرستان طارم است که کار برداشت آن هر ساله در اواخر شهریور ماه آغاز می‌شود. امسال نیز برآورد شده تا حدود 2 هزار و 400 تن شلتوک یعنی یک هزار و 440 تن برنج سفید ارقام صدری، علی کاظمی و هاشمی از 800 هکتار مزرعه برداشت و به بازار مصرف عرضه شود.
اداره جهاد کشاورزی طارم در نظر دارد تا در سال زراعی آتی با همکاری شالیکاران و حمایت‌های سازمان‌ها و ارگان‌های ذیربط در استان و شهرستان نسبت به تغییر الگوی کشت و کاهش سطح زیرکشت محصول برنج اقدامات لازم را به عمل آورد.
تعداد بیمه‌گذار و سطح بیمه در محصول برنج در سال زراعی جدید نسبت به سال زراعی گذشته در استان زنجان به ترتیب 17 و 9 برابر رشد داشته است.
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان با همکاری مرکز ملی تحقیقات شوری کشور که در یزد واقع است بررسی‌های لازم از میزان شوری آب و خاک رودخانه قزل اوزن و اراضی اطراف آن انجام داده و بنا شده است تا ارقام مقاوم به شوری برنج پس از تحقیق و بررسی برای کاشت در اراضی برنج طارم در آینده معرفی شود.
تغییر الگوی کشت جامع از آرزوهای مسئولان بخش کشاورزی در تمام دنیا است اما با توجه به اینکه نوع کشت محصول در سالیان متمادی در اراضی با روحیات اجتماعی و فرهنگی کشاورزان عجین شده است به نظر می‌رسد تغییر این فرهنگ مستلزم صرف زمان، هزینه و انرژی زیادی است.
ابوالفضل موسوی از شالیکاران طارمی که به دلیل شوری آب و خاک اراضی، دانه‌های برخی از خوشه‌های محصول برنج‌‌‌اش پوکه شده است در مورد اینکه تا چه میزان موافق با جایگزین شدن محصول برنج با هر محصول دیگری در اراضی خود موافق است، گفت که اگر محصول مورد نظر کارشناسان، بازار مشابهی با برنج داشته و یا بازار آن توسط دولت تضمین شود در تغییر الگوی کشت با کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان همکاری می‌کند.
در حال حاضر شاید بهترین گزینه برای کشت جایگزین در اراضی برنج طارم، محصول گندم باشد چرا که بازار گندم در مقایسه با برنج دارای سود پایین است اما به دلیل اینکه دولت تولیدات گندم را به صورت تضمینی خریداری می‌کند به طور قطع از مطمئن‌ترین محصول‌ها است و می‌‌تواند یکی از گزینه‌های مسئولان ذیربط در جایگزین کردن کشت گندم متحمل به شوری به جای برنج در منطقه باشد.
حدود 500 هکتار از اراضی حاشیه قزل‌اوزن تحت نظارت است که بنا شده تا با هدف مقابله با بحران کم آبی و جلوگیری از هر گونه خسارت به بخش کشاورزی و بهره‌برداران، این اراضی برای کشت برنج اجاره داده نشود.
همین چند وقت پیش بود که علی باقری، فرماندار طارم در جلسه شواری حفاظت منابع آب با اشاره به کاهش هر ساله نزولات جوی گفته بود که اگر برنامه ریزی و مدیریت مناسبی در زمینه حفاظت منابع آبی و مدیریت مصرف انجام نگیرد شاهد بحران‌های جدی در این زمینه خواهیم بود.
از نظر وی حفاری و بهره برداری غیر مجاز، توسعه غیر مجاز قنات و چاه‌ها از تخلفات مشاهده شده در زمینه برداشت آب در شهرستان طارم به شمار آمده که شورای حفاظت از منابع آب این شهرستان با در نظر گرفتن قانون توزیع عادلانه آب با متخلفان برخورد قانونی می‌کند.
هدف اصلی شورای حفاظت منابع آب ایجاد تعادل بین منابع و مصارف و جلوگیری از تخلفات در حوزه منابع آب بوده که با عنایت به بحران آب در کشور برنامه‌ریزی در زمینه حفظ منابع آبی ضروری به نظر می‌رسد.
البته بر اساس اظهارات فرماندار طارم اخطاریه‌های لازم در زمینه استفاده بیش از حد مجاز آب از چاه‌های مجاز و غیرمجاز روستاهای کلویین، کلوچ، پاوه‌رود، درام، جیزلان دشت، انزر، گوهر و چورزق توسط دستگاه ذیربط صادر شده که ضروری است تا مردم در استفاده از آب شرب و کشاورزی و حفر چاه هشدارهای صادره مسئولان مبنی بر بحران کمبود آب در کشور را جدی بگیرند.
نزدیک به 55 درصد رواناب‌های حاشیه قزل‌اوزن به دلیل برداشت‌های غیراصولی از طریق حفر چاه‌های غیرمجاز از دسترس خارج می‌شود که مسئولان باید با اجرای پروژه‌های آبخیزداری علاوه بر جلوگیری از وقوع سیل حجم بارش‌‌ها را هدایت کرده و مانع از هدررفت و افرایش سطح منابع آبی وزیرزمینی شوند که متاسفانه به دلیل محدودیت های موجود در اعتبارات میزان مبلغ در نظر گرفته شده برای اجرای پروژه های آبخیزداری در استان زنجان کافی نیست به طوری که در سال های اخیر در برخی از شهرستان‌های استان هیچ پروژه آبخیزداری اجرایی نشده است.
گزارش از لیلا محمدی
انتهای پیام/
